Uluslararası İlişkiler

LÜTFEN İNDEKS SAYFALARINA TANIM GİRMEYİNİZ.

Uluslararası İlişkiler Tarihi

Somali İç Savaşı

Arap Baharı

Avrupa Birliği'nin Entegrasyonu

Maastrict Antlaşması (1992)

Maastricht Antlaşması veya diğer bir adıyla Avrupa Birliği Antlaşması, Avrupa Topluluğu üye ülkeleri tarafından 1992’de imzalanan ve Topluluğun resmi olarak Avrupa Birliği adını almasını sağlayan bir antlaşmadır. Antlaşma 1 Kasım 1993’de yürürlüğe girmiştir. Bu Antlaşma’da, Parasal Birliğin 1999 yılına kadar tamamlanmasına, Avrupa Birliği Üye Ülkelerinin vatandaşlarının Avrupa Birliği vatandaşı olarak kabul edilmesine, Ortak Dış ve Güvenlik ile Adalet ve İşişlerinde İşbirliği Politikalarının meydana getirilmesine karar verilmiştir. Antlaşma ile ayrıca üç sütunlu bir Avrupa Birliği yapısı oluşturuldu. Buna göre, yapının ilk sütununu Avrupa Toplulukları (AKÇT, AET ve EURATOM), ikinci sütununu ‘Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikası’ ve son olarak üçüncü sütununu ise ‘Adalet ve İçişleri’ oluşturuyordu.

Antlaşma’da, Ekonomik ve Parasal Birlik’i düzenleyen maddeler yer aldı. Buna göre üye ülkelerin yerine getirmesi gereken bazı kriterler belirlenmiştir. Bu kriterler, düşük enflasyon oranı, para politikalarında istikrar ve uzun vadeli faizler ve kamu maliyesinde düşük açıktır.

Maastricht Antlaşması ile birlikte AB’nin ‘üç sütunu’ oluşturuldu.

Bunlardan ilki, ulusüstü bir yapıya ve güce sahip Komisyon, Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Adalet Divanı’nın yer aldığı bir sütundu. İkinci ve üçüncü sütunlar ise daha çok hükümetler arası kararların alındığı bir yapıya sahiptiler.

Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikası (ODGP) sütunu, kararların daha çok nitelikli çoğunluk ile alındığı hükümetler arası bir etkiye sahipti. Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikası ile ‘Ortak Savunma’ Politikası oluşturulması da planlanıyordu.

Adalet ve İçişlerinde İşbirliği sütununun kurulması sonucunda ise, devletlerarası, göç ve siyasi iltica alanlarındaki işbirliğini artırmak amacıyla ortak bir kuruluş olan Avrupa Polis Ofisi kurulmuştur. (EUROPOL)

Antlaşma ile ayrıca Avrupa Parlamentosu’nun yetkileri artırıldı ve genişletildi. Antlaşmadan sonra, bazı hallerde Konsey ile ortak karar alabilmelerini sağlayacak olan bir sistem oluşturuldu.

Avrupa Bölgeler Komitesi de Maastricht Antlaşması ile kuruldu. Bu Komite’nin amacı, AB’nin yerel ve bölgesel temsilcilerinin seslerinin duyulmasına imkân vermekti.

Amsterdam Antlaşması (1997)

Amsterdam Antlaşması 2 Ekim 1997 yılında 15 üye ülke tarafından imzalanarak, 1 Mayıs 1999 yılında yürürlüğe girmiştir. Antlaşma, 1992 yılında imzalanan Maastricht Antlaşması’nın koşullarını değiştirmek için düzenlenmiştir.

Amsterdam Antlaşması ile birlikte Avrupa Parlamentosu’nun yetkileri artmış; Avrupa Birliği vatandaşlığı, demokrasi, bir hak ve özgürlükleri gibi konularda yeni vurgular yapılmıştır.

Antlaşma’nın en büyük değişimlerinden biri ise Avrupa Parlamentosu’nu, yasama sürecinde Avrupa Birliği Konseyi ile eşit seviyeye getirmekti. Buna göre, ‘ortak karar usulü’ de denilen (co-decision) prosedür uygulanmaya başlandı.

Bir diğer hedef ise Birlik’te istihdam ve sosyal koruma politikaları sağlamaktı. Bu politika, Üye Devletleri, işsizlik problemlerini çözmek için beraber hareket etmelerini teşvik ediyordu.

Antlaşma’nın önemli değişikliklerinden bir diğeri ise Birliği dış dünyada temsil edebilecek olan Ortak Güvenlik ve Dış Politika Yüksek Temsilciliği’ni ortaya çıkardı.

Maastricht Antlaşması’nda oluşturulan ‘üç sütun’ ile ilgili de değişiklikler içeriyordu. Amsterdam Antlaşması’na göre ‘üçüncü sütun’ bir istisna dışında birinci sütuna transfer edildi. Üçüncü sütunda sadece ‘Cezai konularda polis ve yargı işbirliği’ kaldı. Bu transfer sonucunda önceden hükümetler arası kararlar alınan konularda artık ulusüstü kararlar alınacaktı.

Schengen Antlaşmaları da Avrupa Birliği yasalarına eklenmiştir . Bunun sonucunda üye devletler arasında iş birliği daha fazla artmıştır.

Nice Antlaşması (2001)

Avrupa Birliği’nin son genişleme süreciyle ulaşacağı üye sayısı ve bunun getireceği kurumsal büyüklük ve bürokrasi düşünülerek kurumsal reformlar yapılması öngörülmüştür. Bu kapsamda, 14 Şubat 2000’de başlayan Hükümetler arası Konferans Aralık 2000’de gerçekleştirilen Nice Zirvesi’yle sonuçlandırılmıştır. 26 Şubat 2001’de imzalanan Nice Antlaşması Şubat 2003’te yürürlüğe girmiştir. Nice Antlaşması’yla Avrupa Konseyi, Avrupa Parlamentosu’ndaki üye ülkelerin oy dağılımları ve Avrupa Komisyonu üye sayıları yeni katılacak ülkeleri de kapsayacak şekilde yeniden düzenlenmiştir. Avrupa Adalet Divanı’nın yapısında ve yetkisinde değişikliklere gidildi.Güçlendirilmiş işbirliği ilkesi benimsendi. Ortak Dış ve Güvenlik Politikası’nın askeri ve savunma konuları dışında kalan alanları da bu kapsama dahil edildi. Ulusal yargı mercileri arasında işbirliğini sağlayarak, suçlularının takibini ve cezaların icrasını koordine etmek üzere 3. Sütunda adli işbirliği için bir Avrupa birimi olan Eurojust oluşturuldu. AB Komisyon Başkanının rolü güçlendirildi. İşbirliğinin güçlendirilmesi amaçlanmıştır. Ceza işlerinde, polis ve yargı alanlarında karar alma mekanizmalarının etkin hale getirilmesi hedeflenmiştir. Ayrıca 2000 Aralık tarihli Nice Zirvesi’nde “AB Temel Haklar Şartı” hazırlanıp AB kurumları olan Komisyon, Konsey ve Parlamento tarafından imzalanarak ilan edildi.

Lizbon Antlaşması (2009)

18–19 Ekim 2007 tarihlerinde düzenlenen Gayri-Resmi Zirvede AB’nin kurumsal yapısına bazı değişiklikler getiren ve üzerinde siyasi mutabakat sağlanan Lizbon Antlaşması, 13 Aralık 2007 tarihinde AB Zirvesi marjında Lizbon’da imzalanmıştır. Roma Antlaşması’ndan bu yana ekonomik, siyasi ve sosyal bütünleşme yolunda büyük ilerlemeler kaydetmiş olan Birlik, öngörülen genişleme süreci nedeniyle, başta kurumsal yapılanma ve karar alma mekanizmaları olmak üzere, yeni bir yapılanmaya ihtiyaç duymuştur.

Lizbon Antlaşması ile getirilen önemli değişiklikler şu şekilde özetlenebilir : “Avrupa Topluluğu” ve “Topluluk” ifadeleri “Birlik” ile değiştirilerek Avrupa Birliği’ne tüzel kişilik kazandırılması, Üye ülkeler tarafından oy birliğiyle 2,5 yıllık süre için bir AB Konseyi Başkanı’nın atanmasının yanı sıra, altı aylık dönem başkanlığı sisteminin, üç ülkenin 18 aylık bir başkanlık takımı oluşturması ile değiştirilmesi, Dış politikada etkililiğin artırılması amacıyla “AB Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi” makamının oluşturulması ve Yüksek Temsilci’nin, AB Dışişleri Bakanlar Konseyi’ne de başkanlık etmesi, Avrupa Komisyonu’nun üye sayısının 2009 yılından itibaren Üye Devlet sayısının üçte ikisi olmasının öngörülmesi, Ulusal parlamentoların, Komisyon tarafından halihazırda gayrı-resmi olarak yapılan bilgilendirmenin, sekiz hafta içinde Antlaşma’da belirlenen kurum tarafından yapılması şartı ile karar alma süreçlerine yakınlaştırılması, Olağan yasama usulü olarak tanımlanan ortak karar alma usulünün kapsamının genişletilmesi ile Avrupa Parlamentosu’nun rolünün güçlendirilmesi ve AP’ye aynı zamanda Komisyon başkanını seçme yetkisinin tanınmasıdır.

Ayrıca Temel Haklar Şartı hukuki olarak bağlayıcı hale gelmiştir.