Avrupa Parlamentosu
Doğrudan seçilmiş tek AB organı olan Avrupa Parlamentosu, AB’nin 500 milyonluk nüfusunu temsil eder ve Avrupa Komisyonu Başkanı'nın seçilmesinde kilit bir rol oynar. AB bütçesi ve mevzuatı üzerindeki gücü Avrupa Birliği Konseyi ile paylaşır. Avrupa Parlamentosu, Paris Antlaşması(1951) ile yürürlüğe giren Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu’nun Ortak Meclisi ile Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Avrupa Atom Enerjisi Kurumu’nu kuran Roma Antlaşması kapsamında kurulan meclisin birleşmesi sonucu oluşmuştur. Bu meclis, ilk toplantısını 1958 yılında Strazburg'da 142 üyenin katılımıyla yaptı ve Avrupa Parlamenter Meclisi ile adı değiştirildi. 1962'de ise Avrupa Parlamentosu adı kabul edildi. Bu meclis, üye devletlerin ulusal parlamentolarından seçilmiş, yasama yetkisi bulunmayan 78 atanmış parlamenterden oluşan bir danışma meclisiydi. 1979'da Parlamento üyeleri ilk kez doğrudan seçildi. Lizbon Antlaşması’nın yürürlüğe girmesinin ardından 28 AB üyesi ülkeden seçilen 751 üyeli yeni Avrupa Parlamentosu’nda üye devletlerden gelecek parlamenter sayısı ülkelerin nüfuslarına göre tespit edilmektedir. Buna göre, Almanya gibi nüfus itibarıyla kalabalık ülkelerin AP içindeki temsilci sayısı fazla, Malta gibi küçük ülkelerin temsilci sayısı az olmaktadır. [1] Hiçbir ülkede 6'dan az veya 96'dan fazla milletvekili olamaz. Başkan, Parlamentoyu diğer AB kurumlarına ve dış dünyaya temsil eder ve AB bütçesine nihai ön onay verir. Parlamentoda 1 başkan, 750 vekil, 8 siyasi grup (1 bağımsız-7 siyasi grup), 23 komite, 44 heyet bulunur.
Avrupa Parlamentosu Brüksel, Belçika'da; idari ofisleri ise Strasbourg, Fransa ve Lüksemburg Şehri, Lüksemburg'da bulunmaktadır. Parlamentonun resmi yeri, on iki ana genel kurul toplantısının yapıldığı Strazburg'dadır. Ek genel kurul toplantıları ve komite toplantıları Brüksel'de yapılır. Avrupa Parlamentosu'nun Genel Sekreterliği ve daireleri Lüksemburg'da bulunmaktadır. [2] Parlamento Genel Kurulu kural olarak Strazburg'da toplanır, bundan dolayı bu parlamentoya 'Strazburg Parlamentosu 'da denmektedir.[3] Parlamento'nun siyasi grupları ve komiteleri Brüksel'de toplanır, sekretaryası ise Lüksemburg'dadır. Parlamento'ya görüşülmek üzere gelen konular öncelikle farklı görev alanlarına sahip 24 adet komiteden konuyla ilgili olanında tartışılır ve ulaşılan sonuç, bir raporla Genel Kurul'a sunulur. Genel Kurul'daki görüşmeler de bu çerçevede yapılır.
AP, Avrupa Birliği vatandaşlarının günlük yaşamlarını etkileyen yasalar hakkında AB Konseyi ile birlikte karar verir. Bunlar arasında seyahat özgürlüğü, gıda güvenliği ve tüketicinin korunması, çevre ve ekonominin çoğu sektörü gibi konular yer almaktadır. Üye devletler, vergilendirme ve dışişleri / savunma gibi alanlarda veto hakkına sahiptir. Çoğu yasa, Avrupa Parlamentosu ve Konsey tarafından olağan yasama usulünde ortaklaşa kabul edilir. Parlamento ayrıca AB'nin yıllık bütçesinin tamamı hakkında karar verme yetkisini Konsey ile paylaşır ve bütçenin Komisyon tarafından uygulanmasını denetler. Konsey ile birlikte yasama ve bütçe işlevlerinin yanı sıra denetim ve danışma işlevlerini yerine getirir. Komisyon, düzenli olarak Avrupa Parlamentosu'na rapor sunar ve Parlamento üyelerinin sözlü ve yazılı sorularını yanıtlaması gerekir. Ayrıca, Avrupa Komisyonu Başkanını seçme hakkına sahiptir. Avrupa Konseyi, Avrupa seçimlerinin sonuçlarını dikkate alarak, Komisyon Başkanlığı için bir kişi aday gösterir. 751 oydan en az 376'sı anlamına gelen Avrupa Parlamentosu'nda nitelikli çoğunluğu elde eden aday seçilir. Parlamento, Komisyonu güven oyuyla ve 2/3 çoğunluk delegasyonu olarak istifaya zorlayabilir. Komisyon Başkanı ve Komisyon'un heyet olarak atanmasında güven oyu aranır. Avrupa Parlamentosu, AB Adalet Divanı'ndan AB kurumlarının, ofislerinin veya kurumlarının işlemlerinin yasallığını gözden geçirmesini isteyebilir.
Parlamentonun 3 ana rolü vardır: [4]
Yasama
- Avrupa Komisyonu önerilerine göre, Avrupa Konseyi ile birlikte AB yasalarını geçirmek.
- Uluslararası anlaşmalara karar vermek.
- Genişlemelere karar vermek.
- Komisyonun çalışma programını gözden geçirmek ve ondan mevzuat önermesini istemek.
Denetleyici
- Tüm AB kurumlarının demokratik incelemesi.
- Komisyon Başkanını seçmek ve Komisyonu bir organ olarak onaylamak.
- İhraç etme, yani AB bütçelerinin harcanma şeklini onaylama.
- Vatandaşların dilekçelerini incelemek ve soruşturma açmak.
- Avrupa Merkez Bankası ile para politikasını görüşmek.
- Seçim gözlemi yapmak.
Bütçe
- Konsey ile birlikte AB bütçesinin oluşturulması.
- AB'nin uzun vadeli bütçesini olan Çok Yıllı Mali Çerçeve'yi onaylamak.
Parlamento Yapısı
Üyeler: Avrupa Parlamentosunun (MEP) üye sayısı 751 ile sınırlandırılmıştır. Üye devlet başına asgari üye sayısı altı iken maksimum sayı doksan altı koltuk olarak belirlenmiştir. Koltuklar, her üye devletin nüfusuna göre tahsis edilir.
Siyasi Gruplar: Parlamento üyeleri, üye devletlere göre değil, siyasi bağlantılara göre gruplandırılır. Bir siyasi grup ancak üye devletlerin en az dörtte birini temsil eden yirmi beş üye katılırsa oluşturulabilir. Milletvekilleri birden fazla siyasi gruba üye olamaz. Şu anda Avrupa Parlamentosunda sekiz siyasi grup var. En büyük gruplar, Avrupa Halk Partisi Grubu (Hıristiyan Demokratlar) ve İlerici Sosyalistler ve Demokratlar İttifakı Grubu'dur (büyük ölçüde Avrupa Sosyalistleri Partisi üyelerinden oluşur). Avrupa için Liberaller ve Demokratlar İttifakı (Avrupa Liberal Demokrat ve Reform Partisi üyelerinin baskın olduğu) da önemli sayıda sandalyeye sahiptir.
Komiteler: Avrupa Parlamentosu'nun belirli bir politika alanında uzmanlaşmış yirmi daimi komitesi vardır. Komiteler mevzuat önerilerini inceler ve Avrupa Parlamentosu üyeleri ve siyasi gruplar değişiklik önerebilir veya bir tasarıyı reddetmeyi teklif edebilir. Bu konular siyasi gruplar içinde de tartışılmaktadır. Belirli konularda geçici komiteler herhangi bir zamanda kurulabilir. Bu özel komitelerin, uzatma olasılığıyla birlikte on iki aylık bir yetkisi vardır. Komiteler ayda bir ya da iki kez Brüksel’de toplanır.
Delegasyonlar: Parlamento üyeleri ayrıca AB dışı ülkelerin, bölgelerin veya kuruluşların parlamentolarıyla ilişkiler geliştiren ve AB'nin değerlerini destekleyen delegasyonlara katılabilir. Üye sayısı değişiklik gösterir. Şu anda kırk dört daimi delegasyon var.
Avrupa Parlamentosu Başkanı: Avrupa Parlamentosu Başkanı, iki buçuk yıllık yenilenebilir bir dönem için seçilir. Ayrıca tüm idari, hukuki ve mali konularda ve uluslararası ilişkilerinde Avrupa Parlamentosunu temsil eder.
Başkanlar Konferansı: Başkanlar Konferansı, Avrupa Parlamentosu Başkanı ve siyasi grupların Başkanlarından oluşur. Diğerlerinin yanı sıra, Avrupa Parlamentosu'nun çalışmalarının organizasyonundan, yasama planlamasından, AB'nin diğer kurum ve organlarıyla ilişkilerinden, Üye Devletlerin ulusal parlamentolarıyla ilişkilerinden ve üye olmayan ülkelerle olan ilişkilerinden sorumludur.
Seçimler
1979'dan bu yana, Avrupa Parlamentosu üyeleri üye devletlerde doğrudan genel oyla seçilmektedir. Avrupa Parlamentosu, doğrudan seçilen tek AB kurumudur. Beş yılda bir seçimler yapılır. 2019 itibariyle dokuz seçim yapıldı. Seçimler, dört günde yapılır ve seçim sistemi üye devlet tarafından seçilir.
Ayrıca Bakınız
Avrupa Parlamentosu Hakkında Ek Videolar:
2. Avrupa Parlamentosu Nasıl Çalışır?
Hazırlayan: Selin Dikmen
- ↑ Koçak, Konur Alp. Avrupa Parlamentosu Seçimleri. 23 Ocak 2018 Tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/eyayin/GAZETELER/WEB/MECLIS%20BULTENI/2469_2014_0000_0197_0000/0016.pdf
- ↑ Jenny Gesley, "The European Parliament", (The Law Library of Congress, 2018)
- ↑ Mehmet Hasgüler ve Mehmet Uludağ, "Devletlerarası ve Hükümetler Dışı Uluslararası Örgütler", (İstanbul: Alfa Yayınları, 2014).
- ↑ "European Parliament", https://europa.eu/european-union/about-eu/institutions-bodies/european-parliament_en