Uluslararası İlişkiler Teorileri

From TUİÇ Sözlük
Jump to navigation Jump to search

Uluslararası ilişkiler teorileri, literatürde zaman içinde paradigmalar, bakış açları, söylemler, düşünce ekolleri, imajlar ve gelenekler olarak adlandırılabilirler. Nasıl adlandırıldıklarından öte, bunların hangi amaç için yola çıktıkları ve birbirlerinden ne şekilde ayrıştıkları daha önemli bir noktadır. Teoriye ilişkin tanımlamalar teorilerin farklı amaçlarını ortaya koymaktadır:

Teoriler, uluslararası siyasetin genel geçer kanunlarını veya tekrar eden ulusal davranış kalıplarını açıklar. (Waltz 1979).

Teoriler, en azından uluslararası siyasetin tekrar eden doğasına vurgu yapan argümanlara şüpheyle yaklaşılması gerektiğini ileri sürmek ve güncel olayların doğasının uzun vadeli gelişim süreci bağlamında incelenmedikçe tam anlamıyla anlaşılamayacağını gözler önüne sermek için tarih ve tarihsel sosyolojiden beslenirler. (Linklater Rosenberg 1994; Teschke 2003)

Teoriler, ya aktörlerin davranışlarını açıklama ve tahmin etme ya da aktörlerin ‘’zihninde’’nasıl bir dünya olduğunu anlama amacı güderler. (Hollis ve Smith 1990)

Teoriler, güç mücadelesine odaklanmış devletlerarası ilişkiler ya da uluslararası toplumun doğası veyahut da dünya toplumunun ani üzerine üretilmiş düşünce gelenekleridir. (Wight 1991)

Teoriler, mesela liberal demokratik devletlerin birbirleriyle savaşmadığı şeklinde, dünyadaki mevcut olaylar hakkında ortaya atılan hipotezleri test etmek için deneysel veriler kullanır. (Doyle 1983)

Teoriler, güçler dengesi veya nedensellik fikri gibi kavra incelemeye ve bu kavramların kullanımına açıklık getirmeye çalışır. (Butterfield ve Wight 1966; Suganami 1996; Kurki 2008)

Teoriler tahakküm biçimlerini eleştirir ve sosyal olarak inşa edilmiş ve değişebilir olan şeyleri doğal ve değiştirilemez olarak gösteren bakış açılarını sorgular. (Eleştirel Teori)

Teoriler, dünyanın nasıl bir şekilde düzenlenmesi gerektiği üzerine kafa yorar ve insan hakları veya küresel sosyal adalet gibi farklı kavramların ne şekilde inşa edildiği ve savunulduğunu inceler .(uluslararası siyaset teorisi veya küresel etik). Teoriler, bizzat teori inşa süreci üzerine düşünür; insanoğlunun dünyayı nasıl bildiğine odaklanan epistemolojik ve dünyanın nelerden oluştuğuna odaklanan ontolojik -mesela dünyanın ege-men devletlerden mi yoksa insanlığa karşı hakları ve sorumlulukları olan bireylerden mi müteşekkil olduğu türünde- meseleleri inceler. (İnşacı Teori) [1]






  1. Burchill, Scott. Linklater, Andrew. Uluslararası İlişkiler Teorileri. 2. Basım. İstanbul: Küre Yayınları, 2015. S.25-26.