Vietnam Savaşı

TUİÇ Sözlük sitesinden
Gezinti kısmına atla Arama kısmına atla

Lua hatası: Dahili hata: Mesajın kodu çözülemedi.

1955-1975 yılları arasında gerçekleşen ve Soğuk Savaş’ın en kanlı savaşlarından biri olan Vietnam Savaşı, İkinci Çinhindi Savaşı olarak da adlandırılmaktadır. Vietnam Savaşı, Sovyetler Birliği’nin başını çektiği Doğu Bloğu ve ABD güçlerinin başını çektiği Batı Bloğu arasında Kuzey Vietnam, Güney Vietnam, Kamboçya ve Laos bölgelerinde gerçekleşmiştir.[1] Doğu Bloğunda Sovyetler Birliği, Kuzey Vietnam ve Çin Halk Cumhuriyeti; Batı Bloğunda ise Güney Vietnam ve ABD yer almıştır. İki blok arasında gerçekleşen bu savaş 3 milyondan fazla insanın ölümüne sebep olmuştur. Ölenlerin yarısından fazlası Vietnamlı siviller olmasına rağmen, Amerikalı sivil ve askerlerden de 58.000’den fazla kayıp verilmiştir. Eski ABD Başkanı Richard Nixon’ın 1973 yılında ABD güçlerinin geri çekilmesini emretmesine rağmen büyüyen Antiamerikancılığın önüne geçilememiştir. Bunun sebebi ise, ABD’nin kendi halkının tepkilere rağmen bu savaşa dahil olması ve ABD ordusunun Vietnam’da savaş sırasında işkence, tecavüz, sivillerin öldürülmesi ve kimyasal silah kullanımı gibi savaş suçlarını işlemesidir. 1975 yılında ABD güçleri çekildikten sonra Güney Vietnam’ın Komünist güçler tarafından ele geçirilmesiyle birlikte ülke 21 yıl sonra Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti olarak birleşmiştir.

Savaşa Giden Yol

20. Yüzyılın ilk yarısında Vietnam, Kamboçya ve Laos Fransız Çinhindi olarak bilinen bölgenin bir parçasıydı. Çinhindi olarak adlandırılan bölge günümüzde Tayland, Malezya Yarımadası, Laos, Kamboçya ve Vietnam’ı kapsayan bölgedir. Bu dönemde bölge, İkinci Dünya Savaşı’nda Japonya’nın işgali altında kalana kadar Fransa’nın egemenliğinde bulunmuştur. Savaşta yenilen tarafta yer alacağını anlayan Japonya bölgede milliyetçi ayaklanmaların çıkmasına zemin hazırlamış, bu ayaklanmalar sonucunda da burada Kamboçya, Laos ve Vietnam devletleri kurulmuştur.[2] İkinci Dünya Savaşı’ndaki yenilginin ardından Japonya, Vietnam’dan çekilerek bölgeyi Bao Dai’nin kontrolü altına bırakmıştır.[3] Çin ve Sovyet Komünizminden etkilenmiş Ho Chi Minh, bölgeyi Fransızların eline tekrar bırakmamak için kuzeyde kentleri ele geçirerek 2 Eylül 1945 yılında, kendisinin başkanı olduğu bir Vietnam Demokratik Cumhuriyeti’ni ilan etmiştir. Kuzey Vietnam’da kurulan bu komünist rejim, Sovyetler Birliği ve Çin tarafından uluslararası alanda desteklenmiştir.[4] Bölgenin kontrolünü yeniden ele geçirmek isteyen Fransa, İmparator Bao’yu desteklemiş ve Kamboçya, Laos ve Güney Vietnam’da kontrolü tekrar ele geçirmiştir. Kontrolü ele aldıktan sonra Kuzey Vietnam’a ve aynı zamanda Sovyetler Birliği ve Çin’den yayılan komünizme karşı savaşa giren Fransa, karşısında ciddi bir güç ile karşılaşmıştır. Kuzey Vietnam ile olan mücadelede başarısız olan Fransa, 1954 yılında Çinhindi bölgesinin tamamından çekilme kararı almıştır. Bölgedeki Fransa egemenliğinin sonlanmasının ardından bölgede yayılan komünizm endişe yaratmıştır. Meydana gelen bu endişe ve milliyetçiler- komünistler arasında meydana gelen çekişme sonucunda Birleşmiş Milletler, Vietnam’ın Kuzey ve Güney Vietnam olarak iki ayrı bölgeye bölünmesini kararlaştırmıştır. 1954’te Cenevre Antlaşması ile Laos, Kamboçya, Kuzey Vietnam ve Ho Şi Minh’in hakimiyeti altında bulunmayan Güney Vietnam bölgesinde Vietnam Cumhuriyeti adında farklı devletler kurulmuştur. Sovyetler Birliği ve Çin tarafından desteklenen Kuzey Vietnam karşısında ABD tarafından desteklenen ve bağımsız bir rejimin kurulması istenen Güney Vietnam mevcuttu. ABD’nin amacı Asya kıtasında mevcut olan müttefikini kaybetmemek ve sosyalist bir yönetimin kurulmasına engel olmaktı. Bundan dolayı, ABD yönetimi Güney Vietnam’a karşı sürekli olarak dış yardımda bulunmuştur. 1955 yılında İmparator Bao yönetimi düşürülerek, anti-komünist politikacı Ngo Dinh Diem Güney Vietnam’ın başına geçmiştir.

Cenevre Antlaşması, 1956 yılında Kuzey Vietnam ve Güney Vietnam’ın birleşmesi için bir referandum yapılması kararını vermişti. Kuzey Vietnam lideri Ho Chi Minh, Vietnam’ın tamamını ele geçirerek komünist rejimi bölgenin tamamına hakim kılmayı amaçlıyordu. Bundan dolayı 1960 yılında her iki ülkenin birleşmesini amaçlayan Vietnam Ulusal Kurtuluş Cephesi (Vietkong) adında bir örgütün kurulması sağlandı. [5] 1957 yılı itibariyle Vietkonglar, Güney Vietnam’da gerilla savaşı başlatarak ülkede sosyalist bir rejimin sağlanması için harekete geçti. Bu gerilla faaliyetleri Çin’in de desteğiyle birlikte bölgede daha da güçlenmiş ve Vietkonglar, Güney Vietnam birliklerine karşı üstünlük sağlamıştır. Vietnam’daki iç savaşın başından beri doğrudan müdahalede bulunmaktan kaçınan fakat Güney Vietnam güçlerine yardımda bulunan ABD yönetimi,[6]bölgede komünist rejimin hakim olmasını engellemek amacıyla Lyndon B. Johnson başkanlığı döneminde Vietnam’a doğrudan müdahale etme kararı almıştır. Bununla birlikte, Vietnam Savaşı uluslararası bir boyut kazanmış ve ABD’nin müdahalesiyle birlikte durum Güney Vietnam’ın lehine değişmiştir.

Amerika'nın Savaşa Dahil Oluşu

‘’Bir Güneydoğu Asya ülkesi komünizme düşerse, diğer birçok ülkenin onu izleyeceğini savunan’’ domino teorisinden dolayı eski ABD Başkanı Kennedy, büyük ölçekli bir askeri müdahalede bulunmaktan kaçınmasına karşın yardımını da arttırdı.[7] Güney Vietnam’a askeri yardım yapılması kararının ardından, ABD bölgeye yüz binlerce asker gönderdi. 1964 yılında Kuzey Vietnam’ın Tonkin körfezinde ABD’nin deniz donanmalarına saldırmasının ardından Johnson, Tonkin Körfezi Kararı’nın tanıyarak ertesi yıl Rolling Thunder Operasyonu adıyla Kuzey Vietnam’ı düzenli şekilde bombalama baskınlarına başladı.[8] 1965 yılında ABD başkanı Johnson, Amerikan halkının desteğiyle ABD savaş güçlerini Vietnam’da savaşa gönderme kararı almıştır. ABD ordusu generali William Westmoreland, daha fazla düşman askerini öldürmeyi amaçlayan bir yıpratma politikası izleme kararı almıştır. 1966 yılından itibaren bu politikayla birlikte Güney Vietnam’ın serbest atış bölgeleri olarak belirlenen bölgeleri peşpeşe bombardımanın etkisiyle yaşanmaz hale gelmiştir. ABD birliklerinin yerli halk Vietkonglara karşı gösterdiği orantısız güç kullanımı uluslararası arenada büyük tepki uyandırmıştır.

Savaşın Sonlanması

Savaşın uzamasıyla birlikte, askerler ve halk bu savaşa karşı inancını yitirmeye ve savaşın kazanıldığına dair söylentilere güvenmemeye başlamıştır. Savaşın sonrasındaki yıllarda dahi hem gönüllü şekilde katılan hem askere alınan Amerikan askerleri arasında uyuşturucu kullanımı, travma sonrası stres bozukluğu, isyanlar, fiziksel ve psikolojik bozulmalara rastlanmıştır. Bunun yanı sıra, ABD ordusu savaş sırasında Vietkongların sürekli devam eden gerilla savaşlarında ağır kayıplar vermiştir ve savaşın maliyeti ABD ekonomisinde bozulmalara ve yük olmaya başlamıştır. 1966-1973 yılları arasında 500 binden fazla ABD askeri personeli firar etmiş, Amerikan kuvvetleri arasında savaş karşıtı bir hareket başlamıştır.

Savaş Karşıtı Gösteriler

Savaşın gerçek yüzüne televizyonlar aracılığıyla şahit olan Amerikalılar da savaş karşıtlığını 1967 yılının Ekim ayında Pentagon’un dışında yaptıkları Vietnam Savaşı protestosu düzenleyerek göstermiştir.Güvenlik güçlerinin ağır karşılığı ve uyguladığı orantısız güç gösterilerde insanların ölmesine yol açmış ve ülke çapındaki tepkinin büyümesine sebep olmuştur. 1968 yılında gerçeklemiş ve bir İngiliz gazeteci tarafından ortaya çıkarılan My Lai Katliamı’nın ABD ordusu tarafından kabul edilmesiyle birlikte ABD güçlerinin bölgede savaş ve insanlık suçu işlediği kanıtlanmıştır.

My Lai Katliamı: 1968 yılının Mart ayında Güney Vietnam’a bağlı üç köyde gerçekleştirilen eş zamanlı 3 katliamın ortak adıdır. Öldürülen sivillerin Vietkong değil; aksine Güney Vietnam ‘da köylerde yaşamaları, bu katliamın uluslararası basında ses getirmesine yol açmıştır.

End the war.jpg

15 Kasım 1969 yılında 250.000’den fazla Amerikalı Washington DC’de toplanarak Amerikan birliklerinin Vietnam’dan çekilmesi çağrısında bulunmuş ve en büyük savaş karşıtı gösteriyi düzenlemişlerdir. Hem savaş sebebiyle ABD’nin ekonomisinin kötüleşmesi hem de savaş karşıtlarının baskının artmasıyla birlikte ABD ordusu savaştan çekilme kararı almıştır. ABD'nin savaştan çekilmesi ile birlikte Kuzey Vietnam ordusu, 30 Nisan 1975 tarihinde Güney Vietnam'ın başkenti Saygon'a girerek savaşı sonlandırmıştır.[9]2 Temmuz 1976 tarihinde iki ülke birleşme kararı almıştır.

Savaşın Sonuçları

Toplamda 21 yıl süren savaşta, Kuzey Vietnam ve Güney Vietnam taraflarından yaklaşık dört milyon sivilin öldürüldüğü bilinmektedir. Vietnam Savaşı, uluslararası arenada ABD karşıtlığını arttırmıştır. ABD, savaşta ABD 58 bin askerini, 2196 hava aracını kaybederek ve savaştan yenilerek ayrılmıştır. Savaşta ölen askerlerin yanı sıra, savaş bittikten sonra Vietnam’dan dönen Amerikalı askerlerinin büyük bir kısmı intihar ederek hayatlarına son vermiştir. ABD’nin savaşta kullandığı Napalm bombası çok büyük tepkilere yol açmış ve kullanımı yasaklanmıştır. Sovyetler Birliği-Çin ilişkisi iyiye gitmesi beklenirken kötüye gitmiş, bu durum yumuşama sürecine girişi hızlandırmıştır. Savaş Kuzey Vietnam’ın zaferiyle sonuçlanmış, Kuzey Vietnam ve Güney Vietnam 21 yıldan sonra birleşmiştir.

İlgili belgesel, video ve filmler

  • Doğum Günü Dört Temmuz (1989) Fragman
  • Full Metal Jacket (1987) Fragman
  • Günaydın Vietnam (1987) Fragman
  • The My Lai Massacre | History Belgesel
  • The Vietnam War Explained In 25 Minutes | Vietnam War Documentary Belgesel
  • Yakın Tarihin En Büyük Gerilla Savaşı "VİETNAM" | 32.Gün Arşivi Belgesel

Hazırlayan:Arzu Işık


  1. ↑ Vietnam Savaşı. (n.d.). Tarihi Olaylar. Retrieved June 3, 2021, from https://www.tarihiolaylar.com/tarihi-olaylar/vietnam-savasi-165)
  2. ↑ Çakı, C , Gazi, M , Çakı, G . (2019). VİETNAM SAVAŞI SIRASINDA ÇİN-ABD İLİŞKİLERİ: ÇİN PROPAGANDA POSTERLERİ ÜZERİNE İNCELEME . Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi , 7 (2).
  3. ↑ Vietnam Savaşı. (n.d.). Tarihi Olaylar. Retrieved June 3, 2021, from https://www.tarihiolaylar.com/tarihi-olaylar/vietnam-savasi-165)
  4. ↑ Herring, C. George (1990). "America and Vietnam: The Unending War", Foreign Aff., 70, 104-119.
  5. ↑ Çakı, C , Gazi, M , Çakı, G . (2019). VİETNAM SAVAŞI SIRASINDA ÇİN-ABD İLİŞKİLERİ: ÇİN PROPAGANDA POSTERLERİ ÜZERİNE İNCELEME . Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi , 7 (2).
  6. ↑ Langguth, Arthur John (2000). Our Vietnam: The War 1954-1975, The United States: Simon and Schuster.
  7. ↑ History.com Editors. (2021, May 18). Vietnam War. HISTORY. https://www.history.com/topics/vietnam-war/vietnam-war-history
  8. ↑ History.com Editors. (2021, May 18). Vietnam War. HISTORY. https://www.history.com/topics/vietnam-war/vietnam-war-history
  9. ↑ Duiker, J. William (2018). The Communist Road to Power in Vietnam,The United Kingdom: Routledge.
"https://uliwiki.org/index.php?title=Vietnam_Savaşı&oldid=5439" adresinden alınmıştır.