Comecon
Kuruluş
Comecon, 1949 yılında Sovyetler Birliğinin ABD’nin Marshall Planı’na karşı olarak hazırladığı Molotov Planı’yla kurulmuştur. Kurucu üyeleri; SSCB, Bulgaristan, Polonya, Romanya, Çekoslovakya ve Macaristan’dır. Arnavutluk, Demokratik Almanya, Moğalistan, Küba ve Vietnam’ın da katılımıyla üyeleri 11’e yükselmiştir. [1]
Amacı
Comecon’un Bildirisine ve Statüsüne göre amaçları farklılaşmaktadır. 1949 Bildirisine göre üye devletlerin ulusal ekonomilerinin canlandırılması ve kalkındırılmasının hızı arttırmak için gerekli koşulların sağlandığına değinilmiştir. Burada amaçlarının ulusal ekonomilerini ihya ederek kalkındırmak olduğunu ortaya koymuşlardır. Bu amaç doğrultusunda bildirilerde ham maddeler, besin kaynakları, makineler ve donatım alanlarında karşılıklı teknik yardım ve yardımlaşma amaç edinilmiştir. Bildiride üye devletlerarasında dış ticareti özellikle kolaylaştırma amacı da vardır. 1960’lara gelindiğinde planların yetersizliği nedeniyle koordinasyonuna geçme dönemine gelinceye kadar olan süre de kuruluş temelinde ticari andlaşmaların kolaylaştırdığı bir kurum olmuştur. 1959 Statüsüne göre ise asıl amaç kalkınma üzerindedir. Bu kalkınmanın yönü ise üye ülkelerin koordinasyonu ve birliği şeklinde tanımlanmıştır. Statünün girişinde birlik ve beraberliğin güçlendirilmesi öngörülmesine karşın herhangi bir ekonomik veya siyasal bütünleşmeden söz edilmemektedir. Daha sonra 1692 statü değişikliğinde bu konu hakkında bir değişiklik yapılmayarak ilkesellik olarak fark gözetilmemiştir. [2] Bunlar sonucunda Comecon'un genel amaçları; üye ülkelerin sanayileşmesini hızlandırmak, teknik gelişmeyi arttırmak komünist ülkeler arasında ekonomik iş birliğini gerçekleştirmektir.[3]
İlkeleri
Üye ülkeler belirledikleri amaçlara ulaşabilmek adına bazı ilkeler çerçevesinde hareket etmektedirler. Bunlar Egemen Eşitlik İlkesi, Karşılıklı Çıkarların Gözetilmesi ve Dostça Yardımlaşma İlkesi, Devletlerin İç İşlerine Karışmama İlkesi, Sosyalist İşbölümü İlkesi olarak 4 ana başlıktır. -Egemen Eşitlik İlkesi; Comecon’a bağlı tüm uzmanlaşma kurumlarda rastlanmaktadır. Bunun yanı sıra oylama sisteminde yer almaktadır. Nitekim burada gerek uzmanlaşma kurumlarının çoğunda kararlar oy birliği ile alınmaktadır. -Karşılıklı Çıkarların Gözetilmesi ve Dostça Yardımlaşma İlkesi: Sosyalist devletlerin, batılı devletlerin “eşit şans” ilkesine karşıt olarak öne sürdüğü bir ilke olarak nitelendirilmiştir. Eşit şans; en kuvvetliye çıkar tanımak amacı güdülmüştür. -Devletlerin İç İşlerine Karışmama İlkesi: Bu ilke devletlerin egemenliğinden doğan ilkedir. Sosyalist ülkeler arasında Marksist- Leninist bir kapsama da sahiptir. -Sosyalist İşbölümü İlkesi: Sosyalist ülkelerin Comecon çerçevesinde işbirliklerinin gerçekleştirilmesinde saygı durulması gereken bir ilkedir. [4]
Organları
Örgütün organları ise Konsey, Yürütme Komitesi ve Sekretaryadır. Konsey; tüm üyelerin genel politikalarına yön verir. Yürütme Komitesi; 1962'de kurulmuştur. En az 3 ayda bir toplanılarak daimi komisyonların ve Sekreterya'nın çalışmalarına yön vermektedir. [5]
Üyeleri
Arnavutluk, Bulgaristan, Çekoslovakya, Demokratik Alman Cumhuriyeti, Küba, Macaristan, Moğolistan, Polonya, Romanya, SSCB ve Vietnam’dır.[6]
Dağılış
SSCB’nin dağılmasıyla Varşova Paktı gibi bu örgütte 28 Haziran 1991 yılında fesh edilmiştir. [7]
Yazan: İrem Topuk
- ↑ Tarihi Bilgi( 2017), Comecon Nedir? https://tarihibilgi.org/comecon-nedir-kisa-bilgi/
- ↑ Pazarcı H. Uluslararası Hukuk Açısından Avrupa Ekonomik Topluluğu
- ↑ Tarihi Bilgi( 2017), Comecon Nedir? https://tarihibilgi.org/comecon-nedir-kisa-bilgi/
- ↑ Pazarcı H. Uluslararası Hukuk Açısından Avrupa Ekonomik Topluluğu
- ↑ Ekodialog.com, KARŞILIKLI EKONOMİK YARDIM KONSEYİ(COUNCIL FOR MUTUAL ECONOMIC ASSISTANCE-COMECON/CMEA), https://www.ekodialog.com/ekonomi_kurumlari/karsilikli_ekonomik_yardim_konseyi.html
- ↑ Tarihi Bilgi( 2017), Comecon Nedir? https://tarihibilgi.org/comecon-nedir-kisa-bilgi/
- ↑ Tarihi Bilgi( 2017), Comecon Nedir? https://tarihibilgi.org/comecon-nedir-kisa-bilgi/