CNN Etkisi

CNN Etkisi (CNN Effect)

CNN etkisi uluslararası ilişkiler, dış politika ve medya araştırmalarında yer alan, 24 saatlik haber akışı sağlayan CNN ve News Network gibi uluslararası televizyon haber kanallarının, dış politikanın gidişatı üzerinde büyük bir etkiye sahip olduğunu öne süren teoridir. Teoriye göre, politikacıların aldıkları kararı, eylemleri ve olayların sonuçlarını belirlemede önemli bir rol oynamaktadır. CNN'in büyümesi ve çeşitlenmesi, ekonomi, kültür, hukuk, kamuoyu, siyaset ve diplomasi gibi küresel iletişimin ve uluslararası ilişkilerin birçok yönünü etkilediği kadar savaş, terörizm, insan hakları, çevre sorunları, mülteciler ve küresel salgınlar gibi doğrudan insanları ilgilendiren önemli konulara dikkat çekerek, politikacıların kararları üzerinde önemli bir göreve sahip olmuştur.

Tarihçesi

Cable News Network (CNN), Ted Turner tarafından 1980 yılında kurulmuş Amerikalı haber kanalıdır. CNN'nin bu kadar önemli olmasının sebebi, tarihteki ilk 24 saat haber yayın yapan ve sadece haber yayınlayan kanal olmasıdır. Bu ünvanı ile medya devrimine öncülük eden CNN, 1980'lerde beri haberlerini ve söylemlerini dünya kamuoyuna hızlı, kesintisiz ve en önemlisi canlı bir şekilde aktarmaya başlamıştır. CNN’in küresel medya ve siyasette önemli bir rol olarak tanınması, 1990-1991 Körfez Savaşı sırasında olmuştur. Bu savaş, CNN'i, Amerika Irak'ı bombalarken, Irak içinden yayın yapan tek haber kaynağı olduğu için, ağın sunduğu etkileyici haberler nedeniyle "üç büyük" Amerikan haber ağından biri haline getirmiştir. CNN, uluslararası ilişkilerde küresel bir aktör olarak ortaya çıkmış ve başarısı, radyo yayını olan BBC, NBC ve Star gibi diğer yayın kuruluşlarına küresel televizyon ağları kurma konusunda ilham vermiştir. Hem iç hem küresel siyasette önemli bir etkiye sahip olan CNN, Tiananmen Meydanı protestoları, Körfez Savaşı ve Somali İç Savaşı, Dünya Ticaret Merkezi binalarına yönelik 11 Eylül Saldırıları, Arap Baharı gibi önemli dünya olayları ve krizleri canlı bir şekilde dünyaya aktararak, insanların görüşlerini ve tepkilerini değiştirmede, devletlerin birbiri ile olan ilişkilerini sorgulamada, ve politika yapıcıların karar verme mekanizmalarını etkilemede önemli bir rol üstlenmiştir. Ayrıca Bosna (1995) ve Kosova (1999) savaşlarında ve Somali'deki kıtlık krizinde (1990-1991) haberleri açık bir şekilde paylaştığı için de takdir toplamıştır. Sonuç olarak, halk bu ağın küresel siyasette önemli bir role sahip olduğunu ve Batı hükümetlerinin dış politika ile ilgili kararlarını etkileyebileceğini düşünmeye başlamıştır. Bu varsayılan etki, "CNN Etkisi" olarak adlandırılmıştır. Hatta ABD'nin Vietnam'daki yenilgisinin, CNN'nin yayınlarının bir sonucu olduğuna inanan politikacılar, bu terim üzerinde çalışmalarını sürdürmüşlerdir. Bu sebeple, hükümetler medyanın aslında tehlikeli bir araç olduğunu ve dış politikanın en büyük tehditi olarak medyanın etkisini göstermektedirler. Bu nedenle CNN Etkisi, dış politika ve uluslararası ilişkiler dünyasında bir süper güç olarak kabul edilmiştir. Bu terimi tanımlamak için, akademisyenler ve medya gözlemcileri medyademokrasi, mediyakrasi, mediyapolitik, teledemokrasi ve medyalizm gibi birçok terim icat etmişlerdir.

CNN Etkisi Nedir?

CNN Etkisi'nin arkasındaki fikir, 24 saat canlı haber yayını yapan kanalların veya medya araçlarının, yetkililerin karar verme süreçlerini ve küresel olaylarla ilgili halkın bakış açılarını etkileyebilmesidir. Schorr CNN etkisini "son dakika haberlerinin dış politika kararlarını etkileme şekli" olarak tanımlamıştır. Aslında CNN etkisi, medyanın gücü nedeniyle politika yapıcıların karar verme süreçlerini olumsuz etkileyen bir terimdir. Televizyonda acı çeken insanların fotoğraflarının yayınlanması, halk üzerinde yaratabileceği büyük etkiden dolayı ülkeler dış olaylara yanıt vermede ve hızlı karar almada zorluk çekmektedir. Örneğin 1993 yılında Somali de Amerikan askerlerinin cesetleri ve işkenceye uğramış fotoğraflarının CNN aracılığıyla ortaya çıkması, ABD'ne olan tepki ve baskının artmasına ve ordunun Somali'den çekilmesine sebep olmuştur. CNN Etkisi ABD'nin Irak'a olan müdahelesinin (I. Körfez Savaşı) ardından oldukça popüler bir terim haline gelmesine rağmen terimin ilk kullanımı Vietnam Savaşı ile başlamıştır. Vietnam Savaşı esnasında, CNN'in savaş alanından canlı yayın yapması ve savaşın gerçek yüzünü göstermesi, ABD yönetimine olan tepkilerin artmasın sebep olmuş ve ABD kuvvetleri Vietnam'dan çekilmek zorunda kalmıştır. Bu nedenle, medya devletlerin olumsuz kararlarını, eylemlerini ve yaptırımlarını medya aracılığı ile insanlara iletmesi devletler için olumsuz, halk için olumlu olmuştur. Neuman'a göre CNN, bir kriz haberi yayınladığında, politika yapıcıların dikkatlerini mevcut krize yönlendirmekten başka çaresi olmadığını belirtmiş ve liderlerin görmezden gelmeyi tercih ettikleri konulara (mülteci krizleri gibi) olan ilgilerini arttırmıştır.

Etkileri

CNN Etkisi özellikle politika oluşturma sürecinde önemli değişiklikler getirmiştir. Örneğin devletlerin karar verme süresini kısaltmış, politika yapıcıların görmezden gelmeyi tercih edeceği konuları halka iletmiş ve Özellikle ABD dış politikasını kökten değiştirmiştir. Politik bilincin artması, Amerika'nın bu tür krizlere verdiği tepkiyi ve aynı zamanda onları destekleme veya müdahale etme istekliliğini büyük ölçüde şekillendirdiği iddia ediliyor. Örneğin, Somali'deki Amerikan insani müdahalesinin, 1992 iç savaşı sırasında ülke genelinde devam eden kıtlığın medyada yer almasıyla tetiklendiği ileri sürülmektedir. CNN Somali'deki aç çocukları her gün ekranda göstererek, halkın vicdanını harekete geçirmiş ve ABD hükümetinin Somali'ye yardım etmesini sağlamıştır. CNN etkisi, medyanın belirli koşullar altında politik tepkileri şekillendirme kabiliyetine atıfta bulunmaktadır.

Fakat birçok uzman ve politika yapıcı medyanın dış politikayı etkilemesini tehlikeli olarak görmektedir. Örneğin anlık iletişimin etkileri ve bu hızın yarattığı zaman baskısı politika yapıcıları seçenekleri dikkatlice değerlendirmek için yeterli zaman olmadan karar almaya itebilmektedir. James Hoge, günümüzün yaygın medyasının, siyasetçiler üzerindeki, yanlış ve bazen de bağlamsız olan haberlere derhal yanıt verme baskısını arttırdığını belirtmiştir. Örneğin haber kanalında yayınlanan terör haberi halkın korkmasına sebep olacak ve hızlı bir şekilde devletten cevap gelmesini isteyecektir. Haber kanallarının canlı ve hızlı bir şekilde yayın yapması, siyasetçilerin hızlı ve yanlış karar vermesine sebep olacaktır.

Livingston’a göre CNN etkisinin en önemli üç özelliği şunlar olmuştur.

a) politika gündemini belirleyen bir ajan olarak (insanlık krizlerinin yaşandığı kıtlık, hastalık veya küresel yardımın gerekli olduğu meselelerde gündemi belirleyen etki ile güncellik yaratımı

b) istenen politika hedeflerine ulaşılmasında bir engel veya geciktirme aracı (canlı yayınlanan savaşın veya çatışmanın olumsuz etkilerinin en az düzeyde sunulması ile savaşın yıkıcılığının azaltılması

c) politika karar alma sürecini hızlandırıcı araç (olayların veya gelişmelerin anlık yayınlanması ile diplomasi sürecini kısaltma işlevinde.)

Hazırlayan: Gülin Sena Esen