Ulusötesi Sosyal Alan
Ulusötesicilik (Transnationalism)
Ulusötesicilik, sınırları aşan ve katılımcılarını farklı coğrafi bölgelerdeki toplumsal yeniden üretimin günlük faaliyetlerine dahil eden karmaşık ve çok katmanlı bir kavramdır.[1] Kavram, insanların çoklu kimliklerini inşa etmek ve kültürel zenginliklerini artırmak amacıyla farklı coğrafyalarda biriktirdikleri deneyimleri ve ilişkileri kapsamakla beraber, göçmenlerin ulusal sınırları aşan sosyal alanlar oluşturarak kökenleri ile yerleştikleri toplumları birbirine bağlayan çok katmanlı toplumsal ilişkileri içinde barındırır. Bu kavram, göçmenlerin kökenleriyle bağlantılarını koruyarak ve yerleştikleri toplumlarla ilişkiler geliştirerek çoklu ve karmaşık toplumsal bağları şekillendiren ve devam ettiren bir süreci ifade eder. Bu süreçte, göçmenler coğrafi, kültürel ve siyasi sınırları aşan sosyal alanlar oluşturarak farklı bölgeler arasında köprüler kurar.[2]
Ulusötecilik yaklaşımına göre; iletişim, düşünce paylaşımı, teknoloji kullanımı ve ekonomik işbirliği gibi faktörlerin artmasıyla birlikte, milli devletler arası akışkanlığının artmaktadır ve fiziki ülke sınırlarının önemi giderek azalmaktadır.
Ulusötesi Sosyal Alan (Transnational Social Field)
Ulusötesi sosyal alan, en az iki coğrafi ve uluslararası olarak farklı yerlerde bulunabilen toplumsal ve sembolik bağların, ağlardaki ve organizasyonlardaki pozisyonların ve organizasyon ağlarının birleşimidir. Bu alanlar, dinamik toplumsal süreçleri ifade etmektedir. Ulusötesi sosyal alanlardaki kültürel, politik ve ekonomik süreçler; çeşitli sermaye türlerinin birikimi, kullanımı ve etkileri ve onların hacmi ve dönüştürülebilirliğiyle ilgilidir.[3]
Kavram, yasal statüye sahip göçmenlerin ulusötesi faaliyetlerini kapsamaktadır. Ritüelleri, sosyal ağları, sembolleri, ulusötesi ekonomik aktiviteleri (menşe ülkedeki kişilere para gönderme, menşe ülke ile iş ilişkisi), menşe ülkede bulunan aileler, arkadaşlar ve akrabalar ile kurulan sosyal ilişkiler bu faaliyetlere örnek olarak verilebilir.[4] Göçmen ulusötesiciliğinin en önemli özelliklerinden biri olarak ulusötesi ortamlarda malların, paranın ve bilginin sürekli dolaşımı; değiş-tokuşu aracılığıyla çeşitli ülkeleri veya diğer ulusal bölgeleri, tek bir topluluk oluşturacak şekilde birbirlerine bağlı hale getirmektedir.[5]
Ulusötesi Sosyal Alan Işığında Çoklu Kimlik ve Sosyal Benlik
Ulusötesicilik; insanların iki veya daha fazla ulus devlet arasında, fiziksel yer değiştirme veya ikili kimlikler geliştirme süreçlerini beraberinde getirir. Bu süreçler, çeşitli yerlerde yaşanan deneyimlerin biriktirilmesi yoluyla insanların kültürel zenginliklerini oluşturmasına ve bu sayede çoklu kimlikler inşa etmelerine olanak tanır.[6] Ulusötesi göçmenler, günlük yaşamları uluslararası sınırlar boyunca çoklu ve sürekli bağlantılara dayanan ve ulusal kimlikleri birden fazla ulus-devlet ilişkisiyle yapılandırılmış insanlardır.[2] Söz konusu göçmen, iki veya daha fazla devletin coğrafi sınırlarının ötesinde hem fiziksel mekanlarda hem de sosyal topluluklarda yaşamaktadır.
‘Alan’ kelimesi fiziksel bir alandan ziyade söylemsel düzeyde ortaya çıkan davranış, tutum ve eylemlerin ulusların sınırlarının ötesinde yeniden üretildiği coğrafya ve mekan anlamına gelmektedir[7] ve yer olmadan benlik olamamaktadır.[8] Her yaşam alanı, yerel aidiyeti, dışlanma hikayelerini, kültürel çeşitliliği, sınıfsal ve etnik ayrımların yapılarını, hatta ırkçı sosyo-ekonomik hiyerarşileri içeren bir dizi kimlik etkileşim faktörünü temsil eder.[3] Yer olmaksızın bir benlik (self) olamayacağı gibi aynı şey, sosyal benlik için de geçerlidir. İnsanlar, sosyal dünyalarını yersel bir yöntemle algılamakta ve bu, her sosyal ağın kendine ait bir yeri olduğu anlamına gelmektedir.[9]
Tarihsel Çerçeve
Kapitalist dünya sisteminin merkezindeki gelişmiş ülkelerde ortaya çıkan ulusötesicilik kavramı, modern dünyada giderek daha fazla önem kazanan göçmen diasporalarını, karmaşık sosyoekonomik ilişkileri ve kültürel olarak karmaşık toplulukları nitelemenin bir yöntemi olarak 1990'larda popüler hale gelmiştir. 2000’li yıllara gelindiğinde ise bu kavrama ulus-ötesi bağların sosyal alanlar içerisinde oluştuğu, sürekli olarak yeniden üretildiği ve bunun da aynı anda iki farklı yerde olma durumunu ortaya çıkardığı düşüncesi eklenmiştir.[8] Kavram, yeni göçmen topluluklarının kendine özgü ve karakteristik özelliklerini yakalama girişiminde bulunanlar tarafından benimsenerek göç araştırmacılarının sözlüğünde yerini almış ve kavrama yöneltilen eleştirilere rağmen geçen yıllar içinde de yaygınlaşmıştır.[10]
Hazırlayan: Zeynep Ebrar Aras - Online Staj Göç Çalışmaları Programı
Kaynakça:
- ↑ Fouron, G., & Schiller, N. G. (2001). All in the family: gender, transnational migration, and the nation‐state. Identities Global Studies in Culture and Power, 7(4), 539-582.
- ↑ 2,0 2,1 Basch, L., Schiller, N. G., & Blanc, C. S. (Eds.). (1994). Nations unbound: Transnational projects, postcolonial predicaments, and deterritorialized nation-states. Routledge.
- ↑ 3,0 3,1 Faist, T. (1998) “Transnational social spaces out of international migration: Evolution, significance, and future prospects”, Archives Européennes de Sociologie, 39(2), 213-247.
- ↑ Casey, E. (2001) “Between geography and philosophy: What does it mean to be in the place-world?”, Annals of the Association of American Geographers, 91(4), 683-693. DOI: 10.1111/0004-5608.00266
- ↑ Pitkänen, P., Içduygu, A., & Sert, D. (Eds.). (2012). Migration and Transformation:: Multi-Level Analysis of Migrant Transnationalism (Vol. 3). Springer Science & Business Media.
- ↑ Hannerz, U. (1996) Transnational Connections: Culture, People, Places, London: Routledge.
- ↑ Faist, T. (1999). Overcoming Immobility and Building Bridges: International South North Migration and Transnational Spaces. Oxford: Oxford University Press.
- ↑ 8,0 8,1 Levitt, P. (2001) The Transnational Villagers, Berkeley: University of California Press. / Smith M.P. (2005) “Transnational urbanism revisited”, Journal of Ethnic and Racial Studies, 31(2), 235-244.
- ↑ Özgür, E. M. (2018). Küresel göçün sosyo-mekânsallığı: ulusötesi mekânlar/yerelötesi yerler, topluluklar ve kimlikler. Coğrafi Bilimler Dergisi, 16(1), 1-35.
- ↑ Vertovec, S. (2001) “Transnationalism and identity”, Journal of Ethnic and Migration Studies, 27(4), 573–582.