Uğur Mumcu

Kırşehir’de yaşayan Mumcu ailesinin annesi Nadire Mumcu babası ise Hakkı Şinasi Mumcu idi. Hakkı Şinasi Bey tapu kadastro memur görevinde yer almaktaydı. Dört çocuğa sahip olan Mumcu ailesinin üçüncü çocukları ise Uğur Mumcudur. Gazeteci kardeşin ağabeyi ise İşçi Partisi Genel Başkan Yardımcısı Av. Ceyhan Mumcu’dur.

Uğur Mumcu’nun eşi Şükran Güldal Mumcu’dan Özgür ve Özge adlı çocukları olmuştur. Uğur Mumcu’nun ölümünden sonra anı olarak 1994 yılının Ekim ayında ‘’Uğur Mumcu Araştırmacı ve Gazetecilik Vakfı’nı kurmuştur.

Şükran Güldal Mumcu, Türk siyasetçisi olup 23. Dönem TBMM’de İzmir milletvekili olarak görev almış daha sonrasında 10 Ağustos 2007- 7 Haziran 2015 tarihlerinde de TBMM başkanvekilliği görevi yapmıştır.

Uğur Mumcu'nun gazeteci yıllarına ait bir fotoğrafı

Uğur Mumcu, ilköğretimi Ankara Devrim İlkokulu, ortaöğretimi ise Ankara Bahçelievler Deneme Lisesi’dir. Öğrenci hayatında başarılı olan Mumcu, 1961 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesini kazanmıştır. Üniversite hayatında da aktif olan Uğur Mumcu Cumhuriyet gazetesinde yazılar göndermeye başlamıştır. 26 Ağustos 1962 yılında Cumhuriyet gazetesinde yayımlanan ‘’Türk Sosyalizmi’’ adlı makalesi sayesinde Yunus Nadi Ödülü almıştır. 1963 yılında ise fakültede öğrenci derneği başkanı seçilmiştir. Üniversiteden mezun olduktan sonra ise 1969 ve 72 yılları içerisinde de Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi İdare Hukuku Profesörü olan Tahsin Bekir Balta’nın asistanlığını yapmıştır.

Uğur Mumcu Askerlik Dönemi

Uğur Mumcu eğitim hayatı ile birlikte siyasi araştırmalarına daha fazla yönelmiş ve birçok siyasi olayları araştırmaya yönelmiştir. Askerlik zamanında 12 Mart dönemi için ‘’ Ordu uyanık olmalı’’ sözlerini dile getirmiştir. Bu söz neticesinde orduya hakaret ve sosyal sınıfların birbiri üzerinde tahakküm kurma girişiminden dolayı suçlu bulunmuş, gözaltına alınmıştır. Mamak Askeri Cezaevi’ne gönderilen Mumcu birçok ünlü siyasi düşünür, gazeteci, tarihçi, yazar ve araştırmacı kişilerle bir yıl beraber ceza almıştır. Dava sonrası ise Uğur Mumcu’ya 7 yıl hapis kararı verilmiş ancak Yargıtay bu cezayı bozarak serbest kalmasını sağlamıştır.

Dava olayından sonra Uğur Mumcu askerliğini ‘’yedek subay’’ olarak değil ‘’sakıncalı piyade eri’’ olarak Ağrı Patnos ilçesinde tamamlamıştır. Askerliği sırasında ağır koşullarda çalışmasından dolayı mide ülseri rahatsızlığı artmış ve mide kanaması geçirmiştir.

Gazeteci Uğur Mumcu

Cumhuriyet Gazetesinde yazılarına yer bulan Uğur Mumcu hayatının geri kalanında gazeteci olarak devam etmiştir. Yeni Ortam gazetesinin köşe yazarlığını da yapan Mumcu, 1975 yılında Cumhuriyet gazetesinin Gözlem başlığında köşe yazılarını yazmaya başlamıştır. Bunun yanı sıra Anka Ajansında’da çalışarak kendini geliştirmeyi amaçlamıştır. Aynı yılın Mart ayında ise ‘’Suçlular ve Güçlüler’’ kitabını tamamlayıp yayımlamıştır. Ayrıca Altan Öymen ile ortaklaşa çalıştığı ve Süleyman Demirel’in yeğeni olan Yahya Demirel’in hayalini konu alan ‘’Mobilya Dosyası’’ da yayımlanmıştır. Birçok yerde çalışan Uğur Mumcu 1977 yılında yalnızca Cumhuriyet gazetesine çalışmaya başlamıştır. Gözlem başlığı olan köşe yazısını 1991 Kasım ayına kadar düzenli olarak yazmıştır. Aynı yıl içerisinde ‘’Sakıncalı Piyade’’ ve ‘’ Bir Pulsuz Dilekçe’’ kitaplarını tamamlayıp yayımlamıştır. Sakıncalı Piyade adlı kitabı sonrasında Rutkay Aziz ve Uğur Mumcu ile birlikte tiyatro haline gelmiş ve Ankara Sanat Tiyatrosu’nda 700 kez oynanmıştır. Sonraki yıl ise Mumcu ‘’Büyüklerimiz’’ adlı kitabını piyasaya sürmüştür.

1980 yılında ise darbe sürecinde Uğur Mumcu eleştirilerde bulunmuştur. Türkiye’de artan terör olayları ve 12 Mart öncesi ve sonrasını anlatan ve eleştirilerine yer verdiği ‘’Çıkmaz Sokak’’ adlı kitabını ise 1979 yılında yayımlamıştır. 19 Temmuz 1980 yılında ise Nihat Erim’in öldürülmesine karşılık 21 Temmuz’da terörü bitiremeyen siyasilere eleştiride bulunmuştur.

1980 darbesini ‘’yağmurun yağması gibi doğal bir olay’’ şeklinde tanımlamıştır. Darbeden sonra ise Deniz Gezmiş, Mahir Çayan gibi sol görüşlü kişileri ‘’bireysel terör’’ olarak nitelendirmiştir.

1981 yılında Mumcu, ‘’Silah Kaçakçılığı ve Terör’’ yazısını yayımlamıştır. Aynı yıl içerisinde Mehmet Ali Ağca’nın Papa’ya suikast girişiminden sonra odağını Ağca’ya yöneltmiş ve araştırmalarını onun üzerinden yapmaya başlamıştır. 1982 yılında ise ‘’Ağca Dosyası’’ sonrasında ‘’Terörsüz Özgürlük’’ makale derlemesini yayımlamıştır. Ayrıca yeni anayasayı da eleştirmiştir. 1983 yılında ise Uğur Mumcu, Mehmet Ali Ağca ile cezaevinde röportaj yapmıştır.

1984 yılında T.C. Cumhurbaşkanlığı ve TBMM Başkanlığına, Aydınlar Dilekçesini Aziz Nesin önderliğindeki grup ile hazırlamışlardır. Ayrıca 12 Eylül Darbesi ile ilgili aydınlara yapılanları ‘’Sakıncasız’’ adlı oyunu ile göstermiş, ‘’Papa-Mafya-Ağca’’ kitabını da yayımlamıştır.

1987 yılında ise Uğur Mumcu’ya ve mesleğine başarı getiren ‘’Rabıta’’ kitabı ve ‘’12 Eylül Adaleti’’ kitabını yayımlamıştır. 1991 yılında ise en önemli araştırmalarından biri olan ‘’Kürt-İslam Ayaklanması 1919-1925’’ kitabını tamamlayıp yayımlamıştır.

1991 yılında ise İlhan Selçuk ve seksenden fazla Cumhuriyet gazetesinde yer alan kişiler ile birlikte gazeteden istifa etmiştir. 1 Şubat – 3 Mayıs 1992 tarihleri arasında Milliyet gazetesinde yazan Mumcu, yönetim değişikliğinden sonra 7 Mayıs tarihinde Cumhuriyet gazetesine geri dönmüştür. Bu sıralarda PKK ile ilgili çalışmalar yapan Mumcu, terör örgütü hakkında ‘’şiddet yoluyla sonuç almak isteyen bir Kürt milliyetçisi terör örgütü’’ yazısı ile dikkatleri üstüne çekmiştir. Ayrıca PKK’ya çare bulamayan siyasilere de eleştiride bulunmuş, İnsan Hakları Derneği de bu eleştiriden nem almıştır.

Uğur Mumcu, 7 Ocak 1993 yılında ‘’Mossad ve Barzani’’ adlı yazısını yayımlamıştır. Bu yazı içerisinde Barzani, Mossad ve CIA arasında yer alan bağlantılara yer vermiştir. 8 Ocak 1993 yılında ise ‘’Ultimatom’’ adlı yazısını yakında paylaşacağını Cumhuriyet gazetesinde duyurmuştur. Bu yazı içerisinde istihbarat örgütleri ile Kürt milliyetçilerinin arasındaki bağlantıyı açıklayacağını belirtmiştir.

Mesleğinde başarılı olan Uğur Mumcu, 24 Ocak 1993 tarihinde uğradığı suikasttan önce polis-mafya-siyaset bağlantısını incelemekteydi. Öldürülme nedeni olarak görülen Abdullah Öcalan'ın bir müddet Millî İstihbarat Teşkilatı içinde yer aldığı, teşkilata çalıştığı iddiasını araştırması söylenmektedir.

Uğur Mumcu Suikastı

Suikast sonrası bombalı aracın görüntüsü

24 Ocak 1993 günü Uğur Mumcu evinin önünde bulunan aracına binmiş ve daha sonra arabanın patlaması ile olay yerinde vefat etmiştir. Araştırmalar sonucu arabada C4 tipi bomba yer almaktaydı. Bomba kontağa bağlı olarak çalıştığı iddia edilmektedir. Olay ile ilgili deliller çok küçük ve dikkatli bir şekilde toplanılması gerekiyordu. Ancak olay yerindeki kişiler delilleri süpürge ile süpürdüğü söylenmektedir. Suikastı üstlenenler ise İslami Hareket Cephesi, İBDA-C, Hizbullah gibi örgütler olmuştur. Ergenekon Davasında ismi duyulan Ümit Oğuztan, olay ile ilgili ifadesinde Mumcu’nun Kürdistan Demokratik Parti lideri olan ve seri numarası silinmiş olan Celal Talabani’ye götürülen silahların araştırmasından dolayı öldürüldüğünü iddia etmiştir.

24 Ocak 1993 yılında suikasta uğrayan Uğur Mumcu, suikast öncesi İsrail elçisi ile görüşme yapmıştır. Bu bilgiyi ağabeyi ve İşçi Partisi Genel Başkan Yardımcısı Ceyhan Mumcu basına gönderdiği yazıda belirtmiştir. İsrail elçisi Uğur Mumcu’nun Mossad ve Barzani ilişkisini ortaya çıkaracağını öğrendiğinde Mumcu ile görüşme istemiştir. Bunun dışında Mumcu, öldürülmeden önce ‘’Kürt Dosyası’’ kitabının çalışmasını da yapmaktaydı. Kitap içerisinde PKK’nın ortaya çıkışı, Kürt ayaklanmaları, Öcalan’ın aldığı dış desteği ve Barzani – İsrail – Öcalan ilişkisini konuları yer almaktaydı. Suikastın failleri hala bulunamamış, konu hakkında birçok iddialar gündemde yer almaktadır. Her sene Uğur Mumcu adına anma törenleri çeşitli yerlerde yapılmaktadır.

                                                                                                                                           

Eserleri

·       1975: Mobilya Dosyası

·       1975: Suçlular ve Güçlüler

·       1977: Sakıncalı Piyade

·       1977: Bir Pulsuz Dilekçe

·       1978: Büyüklerimiz

·       1979: Çıkmaz Sokak

·       1980: Tüfek İcad Oldu

·       1981: Silah Kaçakçılığı ve Terör

·       1981: Söz Meclisten İçeri

·       1982: Ağca Dosyası

·       1982: Terörsüz Özgürlük

·       1984: Papa-Mafya-Ağca

·       1984: Sakıncasız

·       1985: Devrimci ve Demokrat

·       1985: Liberal Çiftlik

·       1986: Aybar ile Söyleşi: Sosyalizm ve Bağımsızlık

·       1987: Rabıta

·       1987: 12 Eylül Adaleti

·       1987: İnkılap Mektupları

·       1988: Bir Uzun Yürüyüş

·       1988: Tarikat-Siyaset-Ticaret

·       1990: 40'ların Cadı Kazanı

·       1990: Kâzım Karabekir Anlatıyor

·       1991: Kürt İslam Ayaklanması 1919-1925

·       1992: Gazi Paşa'ya Suikast

·       1993: Kürt Dosyası

·       1996: Vurulduk ey halkım: unutma bizi

·       1997: Katiller Demokrasisi

·       1997: Saklı Devletin Güncesi "Çatlı vs

·       1998: Gazetecilik

·       1998: Polemikler

·       1998: Uyan Gazi Kemal

·       1999: Bu Düzen Böyle mi Gidecek?

·       1999: Söze Nereden Başlasam

·       2000: Bomba Davası ve İlaç Dosyası

·       2003: Unutmayalım, Unutturmayalım

·       2004: Eğilmeden Bükülmeden

·       2004: Kır Çiçekleri

·       2004: Türk Memet Nöbete

·       2005: Dost Yüzlerde Zaman

·       2009: Çocuklar İçin

·       2011: Beyaz Melek

·       2011: İsterler ki Susalım

Ödüller

·       1962: Yunus Nadi Ödülleri ("Türk Sosyalizmi" başlıklı makalesiyle)

·       1979: Çağdaş Gazeteciler Derneği Yılın Gazetecisi Ödülü

·       1979: Türk Hukuk Kurumu Yılın Hukukçusu Ödülü

·       1980: 1982 ve 1992 İstanbul Gazeteciler Cemiyeti Ödülü (inceleme dalında)

·       1980: 1987 Sedat Simavi Vakfı Kitle Haberleşme ve Gazetecilik Ödülü

·       1983: İstanbul Gazeteciler Cemiyeti Ödülü (röportaj ve seri röportaj dalında)

·       1984: 1985 ve 1987 Nokta Dergisi Yılın Doruktaki Gazetecisi Ödülü

·       1987: Cumhuriyet Gazetesi Örnek Gazeteci Ödülü ("Rabıta Olayı" dolayısıyla)

·       1987: İstanbul Gazeteciler Cemiyeti Ödülü (güncel yazılar dalında)

·       1988: Cumhuriyet Gazetesi Bülent Dikmener Haber Ödülü

·       1993: Gazeteciler Cemiyeti Basın Özgürlüğü Ödülü

·       1993: Nokta Dergisi Doruktakiler Basın Onur Ödülü

Uğur Mumcu İçin Yazılan Kitaplar

• 1996: Değer, Emin. Uğur Mumcu ve 12 Mart Geriye Dönüşün İlk Adımı. Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı Yayınları, Ankara
• 1997: Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı. Uğur Mumcu Cinayeti. Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı Yayınları, Ankara
• 2003: Özel, Sevgi. Uğur Olsun! - Bir Devrimcinin Öyküsü. Bilgi Yayınevi, 3. baskı, Ankara
• 2008: Mumcu, Ceyhan. Kardeşim Uğur Mumcu. Kaynak Yayınları, Ankara
• 2009: Özsoy, Ali; Fırat, Gökçe; Yaman, Onur. Sol'un Namusu: Uğur Mumcu. İleri Yayınları, İstanbul
• 2011: Gerger, Adnan. Uğur Mumcu'yu Kim Öldürdü?. İmge Kitabevi Yayınları, Ankara
• 2011: Tüleylioğlu, Orhan. Ben, Uğur Mumcu'yum. Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı Yayınları, Ankara
• 2012: Mumcu, Güldal. İçimden Geçen Zaman. Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı Yayınları, Ankara
• 2012: Mumcu, Güldal. "İçimden Geçen Zaman" Yayınevi:UM:AG Araştımacı Gazetecilik Vakfı, Ankara
• 2012: Tüleylioğlu, Orhan. Uğur Mumcu Ölümsüzdür. Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı Yayınları, Ankara

Uğur Mumcu İçerikli Belgeseller

• Duvar Belgeseli Uğur Mumcu Bölümü (2009) Hazırlayan: Günel Cantak 26 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Karlı Sokak - Uğur Mumcu Belgeseli (2010) Yönetmen: Ali Murat Akbaş 5 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Uğur Mumcu İçin Bestelenen Şarkılar

• Uğur'lar Olsun - Selda Bağcan
• Uğur Mumcu Anısına - Orhan Akdeniz

Hazırlayan: Beyza Gökkaya