Totaliter Devletler

From TUİÇ Sözlük
Jump to navigation Jump to search

Totalitarizm, teorik olarak hiçbir bireysel özgürlüğe izin vermeyen ve bireysel yaşamın tüm yönlerini devletin otoritesine tabi kılmaya çalışan bir yönetim biçimidir. Otoriterliğin en aşırı ve eksiksiz biçimi olarak kabul edilir. Totalitarizm, toplumu bir bütün olarak ele alan, onu bir bütün olarak dönüştürmek isteyen, toplumu sürekli kontrol sistemiyle düzenleyen devlet, ideoloji, siyasi parti ve liderlik fenomenlerinin bütünlüğünü ifade eder. Totalitarizmin en önemli özelliği, toplumun toplam siyasi kontrolünü sağlamasıdır. Totalitarizm, devlet ve toplumu bir bütünlük içinde ifade eden, birbirleriyle uyumlu hale getiren ve topluma ortak bir dünya görüşü dayatan bir siyasi sistemdir. [1] Totaliter devletlerde, siyasi iktidar, propagandanın devlet kontrolündeki kitle iletişim araçları tarafından yayınlandığı her şeyi kapsayan kampanyaları kullanan otokratlar tarafından sıklıkla ele geçirilmiştir. "Totalitarizm" kavramı, devlet tarafından "toplam" bir siyasi güç olarak 1923'te İtalyan Faşizmini geleneksel diktatörlüklerden temelde farklı bir sistem olarak tanımlayan Giovanni Amendola tarafından formüle edildi. Yeni devletin yapısına ve hedeflerine atıfta bulunmak için "totalitario" terimini kullandı. Yeni devlet, "ulusun tam temsilini ve ulusal hedeflerin tam rehberliğini" sağlayacaktı. Totalitarizmi, devlet ideolojisinin, iktidar olmasa da, vatandaşlarının çoğu üzerinde etkisinin olduğu bir toplum olarak tanımladı. İlk teorisyenler arasında, Mussolini liderliğindeki İtalyan Faşist rejiminin sadık bir destekçisi olan İtalyan filozof Giovanni Gentile de vardı. Totalitario terimini olumlu kullandı. Ona göre, Faşizmin, Mussolini’nin devriminden önce İtalya’yı yöneten liberal demokrasinin sözde çöküşünden bir kaçış olarak İtalyan halkına yeni ve eksiksiz bir yaşam tarzı sunacağı yolları gösteriyordu. II. Dünya Savaşı'nın başlangıcında, totaliter, mutlak ve baskıcı tek partili hükümetle eşanlamlı hale geldi. Totaliter devletlerin diğer modern örnekleri arasında Joseph Stalin yönetimindeki Sovyetler Birliği, Adolf Hitler yönetimindeki Nazi Almanya’sı, Mao Zedong yönetimindeki Çin Halk Cumhuriyeti ve Kim hanedanı altındaki Kuzey Kore sayılabilir.

Totalitarizm kavramı, Hitler dönemi Almanya, Mussolini dönemi İtalya ve Stalin dönemi Rusya'da uygulanan siyasi rejimlerin ortak özelliklerini açıklamak için kullanılmaktadır. 1930'ların ortalarına gelindiğinde, Alman, İtalyan ve Sovyet sistemleri arasında totaliter olarak zalimce karşılaştırmalar yaygınlaşıyordu; 1939'da Nazi-Sovyet paktı imzalandığında bunlar önemli ölçüde arttı. Totalitarizmin en önemli özelliği, toplumun toplam siyasi kontrolüdür. Totaliter sistemde toplum ideolojik totaliter bir anlayış içinde plan ve programa tabi tutularak kontrol altına alınır. Resmi bir siyasi iktidar ideolojisi, merkezi kontrole sahip güçlü bürokrasi, toplumu kontrol eden iletişim ve baskı araçları ve toplumun bir bütün olarak ideolojik hegemonya altında eğitilmesi gibi olgular bize totalitarizmin temel özelliklerini verir. Özgürlüğün siyasal iktidarla bütünleşmeyle eşitlendiği totalitarizmde, siyasal iktidar ve onun merkezi liderliği toplumu koşulsuz bir fikir birliği atmosferinde ideolojik olarak örgütler. Bu sistemde birey ve devlet özdeştir. Devlet makro bireydir, birey mikro devlettir. Totalitarizmde siyasi güç, vazgeçilmez ve kaostan daha iyi olduğunu iddia ederek kendinden türetilmiş bir meşruiyet içindedir. Topluma, kendi gücünün mutlaklığının önceden kabulü ile kurucu değerleri çerçevesinde uyum sağlama yükümlülüğü koyar. Bu nedenle totalitarizmin meşruiyeti, tüm eksikliklere ve başarısızlıklara rağmen, mevcut olandan daha iyi bir siyasi yapı olmadığı, böylece toplumun her durumda kendine boğun eğmesini sağladığına inanmaktır. [2]

Totalitarizm, tüm politik kurumları yenileriyle değiştirmesi ve tüm yasal, sosyal ve politik gelenekleri ortadan kaldırması nedeniyle genellikle diktatörlük, despotizm veya tiranlıktan ayrılır. Totaliter yönetim altında, geleneksel sosyal kurumlar ve örgütler cesareti kırılır ve bastırılır. Böylece, sosyal doku zayıflar ve insanlar tek, birleşik bir harekete dönüşmeye daha yatkın hale gelir. Eski dini ve sosyal bağların yerini devlete ve onun ideolojisine suni bağlar yerleştirir. Çoğulculuk ve bireycilik azaldıkça, insanların çoğu totaliter devletin ideolojisini benimser. Bireyler arasındaki sonsuz çeşitlilik bulanıklaşır, yerini devletin onayladığı inançlara ve davranışlara kitlesel bir rıza alır. Totaliter rejimlerde, tüm üretim faktörleri devlete aittir ve özel mülkiyet söz konusu değildir veya çok sınırlıdır. Totalitarizmde ekonomik ve politik özgürlükler yoktur ya da çok sınırlıdır. Ekonomik özgürlük eksikliği; üretici için girişim özgürlüğünün olmaması ve tüketici için seçim özgürlüğünün olmaması demektir. Totaliter rejimlerde demokrasi değil, halkın egemenliği değil, bürokrasinin egemenliği vardır.


  1. Mücella Sakman, "İdeolojik Hegemonya İçerisinde Örgütlenen Siyasal Bir Sistem Olarak Totalitarizm", (Sosyal Bilimler Dergisi, 2015)
  2. Halis Çetin, "Totalitarizm: İdeolojik Kökenleri ve Toplumsal İnanç Araçları", (C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 2002)