Mutlak Üstünlükler Teorisi
Klasik Dış Ticaret Teorileri’nden olan Mutlak Üstünlükler Teorisi fikrini ilk kez ortaya atan kişi “Ekonominin Babası” olarak da anılan Adam Smith’tir. Adam Smith, modern dış ticaret teorisinin oluşmasına büyük katkıda bulunmuş, bu alana öncülük etmiştir. Smith, bu teorisinden ilk kez 1776 yılında yayınladığı “Ulusların Zenginliği” isimli eserinde bahsetmiştir. Böyle bir teoriyi ortaya atma sebebi ise dış ticaret teorisinin yapılış nedenini açıklamaktır.
Bu teori ortaya atılmadan önce dünyada hakim bir iktisadi görüş olan Merkantalizm yaygındı. Merkantalizm’e göre dünya serveti sabittir, dış ticarette ise Sıfır Toplamlı Oyun (Zero-Sum Game) mantığı hakimdi. Bu kavram, taraflardan birinin kazancı bir diğerinin kaybının olduğu durumlarda ifade edilir.
Mutlak Üstünlükler Teorisi’ne göre ise, Merkantalist sistem değil serbest ticaret ortamı olmalıdır. Bir devletin bir ürünü rakiplerinden düşük maliyetle üretmesi halinde “mutlak üretim üstünlüğüne” sahip olacaktır, buna mutlak avantaj denmektedir. [1]
Teoriye göre, bir ürünü üretme konusunda en iyi olan ülke, o ürünü üretmeye devam etmelidir ve üretimde eksik kaldığı ürünleri –pahalıya üretebildiklerini- ithal etmelidir. Böylelikle, dış ticarette refah seviyesinin artması planlanmıştır. Teoriyi açıklamak için bir örnek vermek gerekirse, elma üretimi yapan A ve B ülkelerini ele alalım. A ülkesinin elma üreticiliği yapmak için B ülkesinden daha elverişli iklime ve üretken işçilere sahip olduğunu varsayalım. Bu durumda A ülkesi dönüm başına B ülkesinden daha fazla elma üretecek ve bu elmayı daha az işçi ile müşteriye ulaştırabilecektir. Böyle bir durumda A ülkesi elma üretiminde B ülkesine karşı mutlak üstünlüğe sahiptir. Böylelikle ülkeler avantajlı oldukları malları kendileri üretmek, diğerini ise dışarıdan almak suretiyle zenginleşmiş olacaklardır. [2]
| Ülke | Pantolon | Lamba |
|---|---|---|
| Almanya | 100 Birim | 80 Birim |
| Çin | 20 Birim | 40 Birim |
Tabloda gösterilen örneğe göre Almanya, pantolon üretiminde Çin’den 5 kat iyidir. Çin ise lamba üretiminde Almanya’dan 2 kat iyidir. Almanya pantolon üretiminde mutlak üstünlüğe sahip iken Çin ise lamba üretiminde mutlak üstünlüğe sahiptir. Bu durumda, Almanya pantolon üretimi konusunda uzmanlaşmalı ve Çin'e bu ürünü ihraç etmeli, Çin'den de lamba almalıdır. Çin ise Almanya'nın tam tersi durumu uygulamaya koymalıdır. Örnekte de görüldüğü üzere bu teori tamamen uluslararası işbölümüne dayanmaktadır ve sonucu ise her iki ülkenin yararınadır.
Adam Smith ise teorisini şu şekilde anlatmaktadır:
Terzi kendi ayakkabılarını yapmaya kalkmaz, onları kunduracıdan alır. Kunduracı kendi elbiselerini dikmeye girişmez, fakat bir terziye diktirir. Çiftçi bunların her ikisini de yapmaya kalkmaz fakat bunları zenatçılara yaptırır. Hepsi, tüm çalışma güçlerini komşularından daha avantajlı bir şekilde kullanmayı çıkarlarına uygun bulurlar ve tim diğer ihtiyaçlarını ürünlerinin bir kısmıyla veya bununla aynı şey olan bu bir kısım ürünlerinin fiyatıyla satın alma yoluna giderler. Her aile için öngörülebilir olan bu tutum büyük bir krallık için akılsızlık olarak nitelenemez. Eğer yabancı bir ülke bize, kendi yapabileceğimizden daha ucuz olan mallar temin edebilirse, bunu avantajlı olduğumuz bir sanayimizin ürününün bir kısmı karşılığında onlardan satın almamız daha uygundur. [3]
Hazırlayan: Dilek Keçeci
- ↑ T. Palacıoğlu, “Mutlak Üstünlük Ve Bazı Dış Ticaret Teorileri”, (İTO-İDA, 2018)
- ↑ H. Topuz & A.E. Coşkun, “Ricardo’nun Karşılaştırmalı Üstünlükler Teorisi: Türkiye, Kolombiya Ve Güney Kore”, (Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi S. B. E. Dergisi, 2018)
- ↑ A. Smith, “Wealth of Nations (1776)”, (Prometheus Books, 1991)