Medeniyetler Çatışması

Samuel Huntington tarafından yazılan Medeniyetler Çatışması, Soğuk Savaş sonrası yeni dönemin dinamiklerine yönelik yapılan bir projeksiyondur. Huntington'a göre Soğuk Savaş dönemi çatışma nedeni iki kutup arasındaki ideolojik farklılardan kaynaklanırken, yeni dönemde temel çatışma neden medeniyetler arasındaki farklılıklardan oluşacaktır. Bu kapsamda ilk olarak medeniyeti tanımlanmaktadır. Medeniyet, dil, kültür, tarih, gelenek, görenek, etnik köken benzeri kültürel kimliği oluşturan tüm bileşenleri oluşturmaktadır. Bu değerler bir medeniyet içerisindeki insanları yakınlaştıran faktörlerdir. Bu kapsamda örnek olarak bir İtalya gösterilebilmektedir. İtalya'nın Kuzey ve Güney kesimi arasında ekonomik, kültürel ve bir çok farklılıklar olmasına rağmen ne kadar farklı olsalar da Kuzey ve Güney İtalyanları yakınlaştıran ve onları bir Almanlardan ayıran değerler vardır. Benzer şekilde bir İtalyan ve bir Alman çok farklı olmasına karşın, bunları bir Araptan ayıran Avrupa kimliği mevcuttur. Burada kimlik üzerindeki ortak değerin önemi vurgulanmaktadır. Medeniyetler içerisindeki kimlikler bu şekilde seviye seviye gruplandırılmaktadır.

Medeniyetlerin neden çatışacağını incelediği bu çalışmasından ilk olarak 7 veya 8 tane olabilecek medeniyetlerin isimlerini sıralamaktadır; Batı Medeniyeti İslam, Çin, Japon, Hindu, Slav-Ortodoks, Latin Amerika ve belki Afrika. Huntington medeniyletleri esnek olarak ele aldığı için belki Afrika olarak belirtmektedir. Yani eğer Afrika karışık durumlarından uzaklaşır, daha istikrarlı hale gelirse Afrika'da medeniyetler arasında yerini alabilecektir. Ona göre, yeni dönem çatışmaları bu 8 medeniyet arasındaki farklılıklardan dolayı çıkacaktır. Bu medeniyetler arasında neden çatışma beklediğini ise 6 nedenle açıklamaktadır.

1. Medeniyetler kemikleşmiş ve uzunca yıllar mevcudiyetini sürdüren yapılardır. Bu nedenle bir anda değişmeleri zordur. Her medeniyetin tanımladığı Tanrı-kul ilişkisi, kadın-erkek ilişkisi farklıdır. Ayrıca, medeniyetler eşitlik, özgürlük, adalet gibi kavramlara da farklı anlamlar yüklemektedir. Bunlar ise daha kapsamlı düşünüldüğünde çatışma yaratacak nedenlerden biridir.

2. Diğer bir çatışma nedeni insanlar arasındaki medeniyet bilincinin artması olacaktır. Teknolojinin gelişmesi ile insanlar tüm dünyayı daha hızlı bir şekilde takip edebilir duruma geldi. İnsanların görmek istedikleri bir yeri gidip görmeleri kolaylaştı. Ancak bu ise insanlar arasında biz ve onlar algısına dayalı kutuplaşma yaratacak. Bunun dışında, bir medeniyetten başka bir medeniyetin toparaklarına göç eden kişilerle yerli halk arasındaki farklılıklar da bu "diğerleri" algısını güçlendirip çatışmalara yol açacaktır.

3. Ulus-devletin ön planda olduğu dönemde insanlar devletlerine bağlı şekilde yaşamaktaydı. Ancak küreselleşen dünyada insanlar başka bir ülkedeki insanlarla birleşip kendi devletlerine karşı gelebilmektedir. Buna örnek olarak terör örgütleri gösterilmektedir. Terör örgütleri tek bir ülke vatandaşlarını değil çeşitli medeniyetlerden çeşitli kişileri içerebilmektedir.

4. Batı'nın çifte rolü vardır. Kimileri için cazibe merkezi durumdadır. Ancak bu cazibe merkezi konum kimileri için ise direniş yaratmaktadır. Batı ve diğer medeniyetler arasında çıkabilecek çatışma bu nedenle olabilecektir. Bunda da artan milliyetçiliğin rolü azımsanmamalıdır.

5. Kültürel farklılıklarda en güçlü birleşen dindir ve her açıdan insanlar yakınlaşsa da din medeniyetler arasındaki farklılıkta baskın olacaktır. Çünkü bir insan yarı Hristiyan yarı Müslüman olamaz.

6. Aynı medeniyetin insanları aralarında daha başarılı ekonomik birlik oluşturabilmektedir. Çünkü bu insanlar birbirlerini daha kolay anlamaktadır.

Medeniyetler bu şekilde ayrılmış olmasına rağmen bazı ülkeler arada kalmış ülke olarak tanımlanmaktadır. Bir ülkede medeniyetin tanımlanması için 3 temel şart vardır: ülkedeki siyasi elitin kendilerini belirli bir medeniyetin parçası olarak görmeli, vatandaşlar kendilerini o medeniyete ait hissetmeleri ve dahil olunmak istenen medeniyet tarafından kabul edilme

Böylesine olabilecek bir çatışma ortamında Batılı olmayan devletler Batı ile ilişkilerinde 3 şekilde davranacaktır.

1. Kendilerini Batıya karşı izole edebilirler.

2. Batının tüm değerlerini kabul edebilirler.

3. Direniş yaratabilirler. Özellikle Batı dengeleyebilecek iki medeniyet olan İslam ve Çin birleşip Batıya meydan okuyabilir.

Batı, bu şekilde bir direniş ile karşı karşıya kalma durumuna önlem olarak kendisini güçlendirmelidir. Bu kapsamda, kendi içinde işbirliğini arttırması, kendi içerisinde bölünmemesi, askeri üstünlüğünü koruması, başka medeniyetlerdeki ayrılıkçı noktalar körüklenmesi, başka medeniyetlerdeki Batı destekçisi ülkeler ve kişiler ile yakınlaşması, Batı tarafından hakim olunan sivil toplumlar güçlendirilmesi ve teknoloji geliştirilmesi benzeri önlemler bu duruma örnektir.

Bu noktaları vurgulayan Huntington çalışmasının sonunda ise her medeniyetin ortak noktaları olduğunu ve bu ortak noktalar üzerine gidilip barışın sağlanması gerektiğini vurgulamaktadır.