Marksizm

From TUİÇ Sözlük
Jump to navigation Jump to search

Teorik bir sistem olarak Marksizm, Batı kültürüne hakim olan ve modern dönemdeki entelektüel ilgiyi belirleyen liberal rasyonalizme karşı başlıca alternatifi teşkil etmiştir.Siyasi bir güç olarak da uluslararası komünist hareket biçiminde Marksizm, en azından 1917-1991 yılları arasında, Batı kapitalizmin başlıca düşmanı olarak görülmüştür.Bu durum Marksizmi ele almadaki merkezi bir güçlüğün altını çizmektedir.Bu, Karl Marx ve Friedrich Engels'in (1820-1895) klasik yazılarından gelen bir sosyal felsefe olarak Marksizm ile birçok bakımından klasik ilkelerden ayrılan veya onları revize eden 20.Yüzyıl komünizmin olgusu arasındaki farklılıktır.Dolayısıyla 20.Yüzyıl'ın sonunda komünizmin çöküşü, bir siyasi ideoloji olarak Marksizmin ölümü olarak alınmamalıdır; bu durum aslında Leninizmin ve Stalinizmin kalıntılarından kurtulan Marksizme taze bir başlangıç imkanı da verebilir. Aslında bir ölçüde sorun, Marx'ın kendi yazılarının geniş alanlı ve kompleks tabiatlı olmasından ve dolayısıyla onun bazılarınca iktisadi determinist(belirlenimci), diğer bazılarınca ise hümanist sosyalist olarak yorumlanmasına imkan vermesinden kaynaklanmaktadır.Diğer bir ayrım, onun erken dönem yazılarının niteliği ile sonraki dönem yazılarınınki arasına bir ayrım konularak yapılabilir.Genellikle bu genç Marx ile olgun Marx ayrımı şeklinde tasvir edilr.Bununla birlikte açık olan şudur ki, Marx kapitalizmin köklü bir ahlaki bir eleştirisini yapmış olmaktan ziyade, sosyal ve tarihi gelişimiinin asıl doğasını keşfetmekle ilgili olması anlamında yeni bir sosyalizm türünü, bilimsel sosyalizmi geliştirdiğine inanıyordu.Marx'ın fikirleri ve teorileri onun ölümünden sonra, büyük ölçüde onun hayat boyu birlikte çalıştığı Engels'in, Alman sosyalist lider Karl Kautsky'nin (1854-1938) ve Georgi Plekhanov'un yazılarıyla daha geniş bir okuyucu kitlesine ulaştı.Genellikle diyalektik materyalizm olarak adlandırılan bir ortodoks Marksizm türü ( bu terim Marx tarafından değil, Plekhanov tarafından icat edilmiştir.) ortaya çıktı ve daha sonra Sovyet komünizminin temeli olarak kullanıldı.Bu vülger Marksizm, hiç kuşkusuz mekanistik teorilere ve tarihsel determinizme (belirlenenimcilik), Marx'ın kendi yazılarındakinden daha güçlü bir vurgu yaptı. [1]


  1. Heywood, Andrew, Siyaset, çev.: Bekir Berat Özipek, Bahattin Seçilmişoğlu, Atilla Yayla, Hasan Yücel Başdemir, Anakara: Adres Yayınları, 18. Baskı, 2017.