Kofi Annan
Kofi Annan, 8 Nisan 1938 tarihinde Gana’da yer alan Kumasi kentinde dünyaya gelmiştir. Seçkin bir ailede büyüyen ve modern eğitimden faydalanabilen babası Henry Reginald Annan, fante etnik grubunun lideri olup Aşanti eyaletinin yönetimine seçilmiştir. Kofi Annan, babasının liderlik sorumluluklarının yerine getirmesini ve bölgede yer alan liderlerin babasını ziyaret edişini izleyerek büyümüştür. Böyle bir çevre Annan’a erken yaşlarda bilgelik kazandırmıştır.[1]
Eğitim Hayatı
Kofi Annan, lise eğitimi için 1954’den 1957’ye kadar Mfantsipim Methodist yatılı okuluna gitmiştir. Buradaki okul şartları ve yemekhane koşullarının iyileştirilmesi adına Annan, ilk liderlik eylemini gerçekleştirerek açlık grevinde öğrencilere önderlik etmiştir.
1958’de lise öğrenimini başarıyla tamamlamış, Kumasi’de Bilim ve Teknoloji Üniversitesine kaydolmuştur ve ikinci yılında Ulusal Öğrenciler Birliği'nde başkan yardımcısı olarak görev yapmıştır. Buradaki pozisyonu onun çevresini genişletmiş ve Afrika Öğrenci Liderler Konferansı'nda yer alma şansı yakalamıştır. Annan’ın konuşma becerisi ve komuta liderliği konferans sorumlularını etkilemiş, 1961’de lisans derecesini alacağı Minnesota’da bulunan Macalester College’de okuma şansını elde etmiştir. Annan, 1961-1962 yılları arasında Cenevre’de Institut Universities Des Hautes Etudes İnternationales’de uluslararası ilişkiler lisansüstü eğitimini almıştır.[1]
Birleşmiş Milletlerdeki İlk Yılları
Kofi Annan, yaşadığı zaman içerisinde daha adil ve barışçıl bir dünya için savaşan, küresel bir enternasyonalist devlet adamıdır. BM liderliğinde barış, sürdürülebilir kalkınma, insan hakları ve hukukun güçlü bir savunucusudur.[2]Annan’ın BM kariyeri, Cenevre'de Dünya Sağlık Örgütü'nde idari ve bütçe görevlisi olarak 1962 yılında başlamıştır. Dünya Sağlık Örgütü'ndeki üç yılından sonra Annan, Etiyopya’ya terfi alarak Afrika Ekonomik Komisyonu için göreve başlamıştır. 1974’ de ülkesinin gelişimine bizzat kendisi katkı sağlamak istediği için BM’den istifa ederek Gana’ya dönmüştür. Ancak o zamanlarda Gana’nın içinde bulunduğu siyasi istikrarsızlık dolayısıyla ilerleyen zamanlarda BM‘ye tekrar geri dönüş yapmıştır. Annan, 1987’den 1990’a kadar insan kaynakları yönetimi için genel sekreter yardımcısı ve BM koordinatörü olarak görev yapmıştır. 1990 ve sonrası dönemlerde aldığı görevler Annan’a ileride çok faydasını göreceği uluslararası tanınırlık kazandırmıştır.[1]
Genel Sekreterlik Dönemleri
Annan, kariyerine BM’ de başlayarak 13 Aralık 1996 tarihinde genel sekreterlik makamına yükselmiştir. Annan’ın genel sekreter seçilmesine giden yolda BM kariyerinin yanında geçmişi ve seçim sürecinde siyasi otoritesi yüksek kesimden aldığı destekler de etkili olmuştur. Gerek ailesi içerisinde kabile reislerinin olması, gerek eğitim hayatı, gerekse Afrikalı olması genel sekreterlik için Annan’ın uygun profil çizmesini sağlamıştır. Genel sekreterlik seçiminde BM Güvenlik Konseyi'nin beş daimi üyesinin de aynı olumlu görüşte olması gerekir. Fakat bu üyeler arasında olan Fransa, Kofi Annan’ın genel sekreter olması konusuna pozitif yaklaşmamış böylece büyük güçler arasında anlaşmazlıklar çıkmıştır. Fransa’nın aksine Annan‘ı destekleyen en büyük güç ABD olmuştur.[3]Annan’ın genel sekreterliği iki dönemde incelenebilir: Genel sekreterliğindeki ilk dönemi 1996-2001 yılları arasında yaşanmıştır. Annan’ın sekreterliğinde ilk zamanları oldukça başarılı geçmiş ve adını artık herkes bilir konuma gelmiştir. Genel sekreterliğindeki ilk döneminde uluslararası çatışmalarla ilgilenmiştir. Bunun nedeni geldiği dönemde soğuk savaştan izlerin kalmış olmasıdır. Annan için önemli olan ise bu çatışma sorunlarını soğuk savaş bitmeden uluslararası gündeme taşınmamasıdır.
İlk dönem genel sekreterliğinde Annan, Afrika Birliği Teşkilatı ve Güney Afrika Kalkınma Topluluğu'nun diplomatik faaliyetleri sonucunda, 1999 Temmuz ayında Lusaka Ateşkes Anlaşmasını imzalamıştır. Annan’ın bizzat görüşmelere müdahil olması genel sekreterliğin arabuluculuk sorumluluğunun bir sonucu olarak değerlendirilmiştir. Aynı zamanda Annan, Doğu Timor ve Sierra Leone ülkelerindeki çatışmaların sona ermesi için büyük bir emek sarf etmiştir. Dönem genel sekreterliğinde Afganistan’da yaşanan çatışmalar Darfur Krizi ve Bush Doktrini gibi konular Annan’ın gündemindedir. Bu olayların dışında özellikle Irak ve Kıbrıs sorunuyla ilgilenen Annan, Kıbrıs konusunda onun idaresinde BM etrafında idari sıkıntıların olduğuna yönelik söylentiler artarken; oğluyla birlikte BM teşkilatının personelinin adlarının karışmasıyla beraber Annan’ın görevden istifa edeceği konusu gündeme gelmiştir.[1]
Kıbrıs Sorunu ve Kofi Annan'ın Planı
Uzun zamandır devam eden ve gündemden düşmeyen Kıbrıs Sorunu uluslararası bir mesele haline gelmiştir. Hala çözümü bulunamayan sorunun en büyük sebebi Kıbrıs adasının jeopolitik ve jeostratejik konumudur. Sorun, Yunanistan’ın BM’ye başvurması ile ilk defa uluslararası bir hal almıştır. BM’nin meselenin çözümü için başvurduğu kişiler arasında Kofi Annan da vardır.[4]1968’den beri çözüm bulmak isteyen Kıbrıslı Rum ve Türk liderler, 2000 yılında BM’nin de baskısıyla tekrardan sorunu masaya yatırmışlardır ve burada Kofi Annan planını sunmuştur. Hazırladığı plan ilk zamanlar halkın da planı yetersiz bulması sebebiyle KKTC yönetimi tarafından kabul görmemiştir.[5]
Annan, planın temelinde soruna anayasal bir çerçeveden yaklaşmış olup Güney Kıbrıs Rum yönetimi çatısı altında olan “Kıbrıs Cumhuriyeti'nin” devam ettiği görüşüne yönelik hazırlamıştır. Annan planında yeni bir devlet oluşturmadığı tam tersine Kıbrıs Cumhuriyetini geliştirdiğine yönelik görüşlerini ortaya koyması sonucu, Türk tarafı umduğunu bulamamıştır. Planın diğer önemli özellikleri arasında eşit yetki ve kurucu halk terimlerinden bahsedilmemiş olmasıdır. Planın içerdiklerine bakılacak olursa Kıbrıs Türk halkı bir arada yaşamanın sağladığı olanakları ve hakları yitirmiş olacaktır. Bu şekilde hedeflere sahip olan Annan Planı 24 Nisan 2004 referandumlarında Rum tarafının “HAYIR” demesi sonucu tümüyle “hükümsüz ve geçersiz” olup hukuken kaldırılmıştır.[6]
Ölümü
Adını kendi isminden alan vakıfta “kısa bir hastalık sonucu cumartesi günü huzur içinde hayata gözlerini yumduğu” açıklaması yapılması üzerine Kofi Annan’ın hayatını kaybettiği duyurulmuştur.[7]18 Ağustos 2018'de, İsviçre’nin Bern şehrindeki hastanede 80 yaşında hayatını kaybeden Kofi Annan’ın ölümüne sebep olan hastalığı hala bilinmemektedir.[2]
Hazırlayan: Sena Yıldız
Kaynakça
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Özalp, Murat. “ Liderlik Kuramları Çerçevesinde Soğuk Savaş Sonrası BM’de Liderlik Sorunu: Kofi Annan Yılları, 1996-2007”, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Anadolu Üniversitesi, (2019): 52-55.
- ↑ 2,0 2,1 Kofi Annan Foundation. “Kofi Annan – Biography”. Erişim 12 Aralık 2022. https://www.kofiannanfoundation.org/
- ↑ Barutçu, Hakkı. “ Uluslararası Çatışmaların Çözümünde Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’nin Rolü ve Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Olarak Kofi Annan’ın Uluslararası Çatışmalara Yaklaşımı”, Yüksek Lisans Tezi, (2007), İstanbul Üniversitesi: 71-72.
- ↑ Özdemir, Zeliha. “Annan Planı Çerçevesinde Türk Tezlerinin Analitik İrdelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, (Aralık 2019) : 5.
- ↑ Efegil, Ertan, Ayşe Mine, Olcay. “Tarafların Kıbrıs Sorununa Yaklaşımları”, Türkiyat Araştırmaları:113-114.
- ↑ Bulunç, Ahmet Zeki.”. Kıbrıs Politikasının Annan Belgeleri ile Başlayan Kırılma Noktaları” 1/1 ,(2007) : 86.
- ↑ BBC News. 2018. “Eski Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Kofi Annan 80 Yaşında Hayatını Kaybetti”. Erişim 11 Aralık 2022. https://www.bbc.com/turkce/45232116