Kültür Endüstrisi
Kültür endüstrisi kavramını, Theodor W. Adorno ve Max Horkheımer “kitle kültürü” ya da “popüler kültür” kavramlarının yerine kullanmıştır. Onlara göre kitle iletişimi, kültür ya da sosyal hayatın oluşumu kitle kültürünün amaçları arasında değildir. Aydınlanmanın bir terimi olan şey, kültür endüstrisi tarafından yok edilerek, toplumda kar hırsı ve sosyal kontrolün oluşmasını sağlayarak “aydınlanmanın karşıtlığının” bir aracına dönüşmesine yol açmıştır. [1]
Kültür endüstrisi kavramının toplumda kar hırsı ve sosyal kontrolün oluşmasına fırsat verme sürecinde; Adorno ve Horkheimer, toplumun sosyalleşme, bir diğer deyişle eğlence, anlayışının metalaştığından bahsetmişlerdir. Bu metalaşma, toplumun tüketmesi için hazır hale getirilen sanatsal ve kültürel kapitalist bir birikimdir. Aynı zamanda Frankfurt Okulunun da temsilcileri olan Adorno ve Horkheimer, kültür endüstrisinin gelişiminde kitle iletişim araçlarının, hegemonyanın ve ikna süreçlerinin de önemini vurgulamışlardır. 1930’lu yıllarda artan faşizm gelişmeleri ve aynı zamanda sosyalist hareketlerin geri planda kalması sonucunda kavramın kullanımı yayılmıştır. [2]
Kültürel Ürünler ve Kültür Endüstrisi
Kültür endüstrisi kavramının kullanımının yayılmasına büyük öncülük eden, aynı zamanda Adorno’ nun da vurguladığı, iletişim araçları ve kültürel ürünler artık metalaşmaya mahkumlardır. Her türlü radyo ve televizyon yayınının müzik ve sinemanın süreç içerisinde sadece bireye vaat edilen fikirlerden oluştuğundan bahsetmiştir. Burada televizyon örneği üzerinden ilerlendiğinde, Adorno kültür endüstrisi ve televizyon etkisinin dikkatle incelenmesi gerektiğini düşünmüştür. Televizyon, özellikle günümüz toplumunun rahatça ulaşabileceği bir kitle aracı olarak, radyoyu, sinemayı ve daha birçok aracı içinde barındırmıştır. Adorno, “Televizyon insanın rüya görmesini sağlar.” diyerek, televizyonun insanı gerçek yaşamdan uzaklaştırdığını vurgulamıştır. Özellikle reklamlar insanları tüketim çağına sürükleyerek, kültürel ögelerle birleşip toplumun karmaşaya itilmesine sebep olmuştur. [3]
Sonuç olarak; kültür endüstrisi kavramı özellikle 21. Yüzyıl teknolojik gelişmelerine bağlı, tüketim kültürünü arttırmış toplumu tüketim döngüsüne sürüklemiştir. Toplumun hissizleştirilmesini, tepkisizleştirmesini arttıran; siyasal, ekonomik ve daha birçok alanda boy gösteren kültür endüstrisi sonu gelmeyecek bir yola çoktan çıkmıştır .[4]
Hazırlayan: Sena Yıldız
- ↑ Adorno, T. W. & Horkheimer, M. (2007). Kültür Endüstrisi. İstanbul: İletişim Yayınları.
- ↑ Şan, M. K. & Hira, İ. (2007). Frankfurt Okulu ve Kültür Endüstrisi Eleştirisi. Sosyoloji Yazıları 1, 324, 340.
- ↑ Kulak, Ö. (2016). Theodor Adorno: Kültür Endüstrisinin Kıskacında Kültür. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- ↑ Savut, E. (2016). Kültür Endüstrisi: Kamusal Alanın Tüketimi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23. 15-28.