Jean Monnet
"Durmak yok… Avrupa halkları için “birlik dışında bir gelecek yok çünkü…”
Jean Monnet, (d. 9 Kasım 1888, Conag, Fransa, ö. 16 Mart 1979, Houjarray, Fransa), fikirleri ile Schuman Planı’na ilham veren, Avrupa entegrasyonunun destekçilerinden biri olan Fransız bir iktisatçı ve maliyecidir. Birinci Dünya Savaşı’ndan itibaren Avrupa’da birliğin sağlanması için çaba göstermiştir. Özellikle savaş yıllarında Fransa ve İngiltere arasında birliğin sağlanması konusundaki gayretleri ile ön plana çıkmıştır[1].
Çocukluk ve Gençlik Yılları
Monnet, 16 yaşında üniversiteye giriş sınavlarının sadece ilk bölümünü geçtikten sonra, örgün eğitimini terk etti ve ardından Londra'ya taşındı. Orada iki yılını işletmeyi ve ticaretin ana dili olan İngilizceyi öğrenerek geçirdi. 1906'da babası onu aile şirketinde çalışması için yurt dışına gönderdi. Genç yaşta kazandığı bu deneyimle birlikte dünya çapında birçok iş gezisi yaptı. İskandinavya, Rusya. Mısır, Kanada ve ABD gibi ülkelere seyahat etti[2].
Birinci Dünya Savaşı
1914'te sağlık nedenleriyle ordudan terhis olan Jean Monnet, ülkesine başka şekillerde hizmet etmeye çalıştı. Ona göre; Fransa ve İngiltere arasında kesinlikle bir birlik sağlanması gerekiyordu. İngiltere ile savaş malzemelerini daha iyi koordine etme önerisiyle Fransız Hükümeti'yle temasa geçti. Bu öneri onaylandı ve Fransa Cumhurbaşkanı onu Fransa ve müttefikleri arasında ekonomik bir aracı yaptı.
Savaş yıllarındaki başarıları ve çabaları dikkate alınarak 1919 yılında Milletler Cemiyeti Genel Sekreter Yardımcılığı’na atandı. Benzer çalışmaları ile dünyada birlik ve barışı sağlamaya çalışmaya devam etti[3].
İkinci Dünya Savaşı
Jean Monnet, İkinci Dünya Savaşı yıllarında da Fransız ve İngiliz birliği için çalışmaya devam etti. 1940 yılında Fransa ve Büyük Britanya arasında federal bir birlik olan “joint communique”i tasarladı. Bu tasarı; her iki ülkeyi birleştirmekti ve birlik şöyle anlatılmaktaydı: “İki hükümet gelecekte Fransa ve Büyük Britanya’nın iki ayrı ulus değil tek bir Anglo-Fransız Birliği olacağını beyan etmektedir. Birliğin yapılandırılması savunma, dış ilişkiler ve ekonomik ilişkiler alanlarında ortak örgütlenmeleri içerecektir. İki Parlamento resmi olarak birleşecektir”. Planı Churchill ve de Gaulle tarafından kabul gördü.
Monnet Planı ve Schuman Bildirgesi
Jean Monnet, 1943 yılında yaptığı bir konuşmasında Avrupa devletlerinin milli egemenlik temelinde yeniden yapılanmadıkları takdirde, barış içinde olamayacaklarını belirtmiştir. Ona göre bir federasyon kurulması şarttı. Onun bu girişimleri Fransız yenilgisini engelleyemedi.
Savaşın ardından Monnet, Fransız hükümetine bir “küresel modernleşme ve ekonomik kalkınma planı” sundu. Fransız ekonomisini yeniden canlandırmak üzere Planlama Müdürlüğüne atandı ve 1947’de Monnet Planı’nı kaleme aldı. Almanya ve Fransa arasındaki kömür çelik gerginliğinin daha da tırmanabileceği ihtimalini fark etti ve bu kaynakların kontrol altına alınması gerektiğini belirtti.
Artan uluslararası gerilimler sonucunda Avrupa'da bir birliğin tesis edilmesine yönelik sağlam adımlar atılması gerektiğinin farkındaydı. Ekibiyle birlikte Avrupa Topluluğu kavramı üzerinde çalışmaya başladı. 9 Mayıs 1950’de Fransa Dışişleri Bakanı Robert Schuman, Schuman Bildirisi’ni yayınladı. Bu bildiri Monnet tarafından hazırlanmış olup tüm Alman-Fransız kömür ve çelik üretiminin tek bir 'Yüksek Otorite' altında toplanması önerildi. Bu önerinin altında yatan sebebe bakıldığında olası bir savaş ihtimalinin engellenmek istendiği görmek mümkündür[4].
1951’de Paris Antlaşması ile 6 ülke (Fransa, Almanya, İtalya, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg) Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu’nu kurdu. AKÇT’nin ilk başkanı Jean Monnet oldu. Kendisi bu topluluğu Avrupa Birliği’nin ilk adımı ve entegrasyonun temeli olarak gördü. Fransız Alman uzlaşması ile birlikte 1951 yılında kurulan bu yapı çok başarılı oldu ve 1951 – 1957 yılları arasında Avrupa dünyanın çelik merkezi haline geldi.
Monnet 1955 yılında uluslarüstü entegrasyonu savunan 'Avrupa Birleşik Devletleri İçin Hareket Komitesi'ni kurdu ve 1956’dan 1975’e kadar başkanlığını yürüttü[5].Hayatının kalanını Avrupa'nın birleşmesi için çalışmalarına adadı. Başarılı bir uluslararası iş insanı, finansör ve devlet insanı olmasına rağmen Monnet hiçbir zaman resmi olarak siyasi bir güce sahip olmadı. Avrupalı liderleri ortak çıkarlar doğrultusunda çalışmaya ve iş birliğinin faydalarını anlamaya ikna etmesi, sahip olduğu argümanlar ve ikna yeteneği sayesinde oldu.
Eserleri
- Dans le maquis de Haute-Savoie (1946)
- Memoirs (1976)
- Memórias: a construção da unidade europeia (1976)
- Erinnerungen eines Europäers (1978)
- Le Sourire Aborigene (2002)
- Poèmes de l'Africaine souvenance (2004)
- Poèmes de l'Africaine souvenance (2004)
- İlgili Belgesel, Video
Jean Monnet’s Driving Passion for European Integration (2014) https://www.youtube.com/watch?v=BEZlacXuP0I
Founding Fathers of the European Union: Jean Monnet #EUArchives https://www.youtube.com/watch?v=VRES0K_6rHA
Jean Monnet, The Father of Europe https://www.youtube.com/watch?v=KN27x27LuDs
Hazırlayan: o-Staj European Studies Programı Stajyeri Dilruba Kurt
- ↑ Jean Monnet. "Who is Jean Monnet?" Erişim Tarihi:10.01.2022 https://www.jeanmonnet.org.tr/en-us/About-Us/Who-is-Jean-Monnet
- ↑ Historiasiglo20. "Jean Monnet 1888-1979" Erişim Tarihi:10.01.2022 http://www.historiasiglo20.org/europe/monnet.htm
- ↑ European Union. "Jean Monnet: the unifying force behind the birth of the European Union" Erişim Tarihi:10.01.2022 https://european-union.europa.eu/principles-countries-history/history-eu/eu-pioneers/jean-monnet_en
- ↑ European Union. "Jean Monnet: the unifying force behind the birth of the Eropean Union" Erişim Tarihi:10.01.2022 https://european-union.europa.eu/system/files/2021-06/eu-pioneers-jean-monnet_en.pdf
- ↑ Britannica. "Jean Monnet Biography" Erişim Tarihi:11.01.2022 https://www.britannica.com/biography/Jean-Monnet