Hukuk Kuralları ile Ahlak Kuralları Arasındaki İlişki

Gerek ahlak, gerek hukuk kuralları insan davranışlarını yönlendirmek için öngörülmüştür ve insan davranışlarını düzenlemeyi amaçlamaktadır; bu nedenle normatif niteliktedir. Ahlak kuralları iyi davranışın, hukuk kuralları ise haklı davranışın ne olduğu sorularına cevap verir.

Batı Avrupa hukuk düşüncesinde, hukuk düzeni ve ahlak düzeni birbirinden bağımsızdır. Bu iki düzen birbirleriyle kesişen iki daireye benzer. Ahlak düzeni ile hukuk düzeni yer yer çakışır fakat birbirinin simetriği değillerdir. Çakışan kısım dışında kalan alanda, hukuk kurallarını ilgilendirmeyen ahlak kuralları ve ahlak kurallarını ilgilendirmeyen hukuk kuralları yer alabileceği gibi, hukuk düzeni, ahlak düzenine ters düşen kurallar da öngörebilir.

Ahlak ve Hukuk Kurallarının Çakışması : Ahlak kuralları, kişilere, yardıma muhtaç olanlara yardım etmesini emreder. TMK md. 364 'Herkes, yardım etmediği suretle yoksulluğa düşecek üstsoyu ve altsoyu ile kardeşlerine nafaka vermekle yükümlüdür' der.

Ahlak ve Hukuk Kurallarının Birbirine Ters Düşmesi : Bir kimsenin üvey annesine/babasına yardım etmemesi ahlak kuralları açısından tasvip edilmez fakat böyle bir davranış hukuka aykırı olarak nitelendirilemez.

Hukuk Kurallarının Ahlak Kuralları Açısından Önem Taşımaması : KTK'da motorlu taşıtların yolun sağındaan gitmesini öngören normlar, ahlak kurallarını ilgilendirmez.

Ahlak ve hukuk düzeni arasındaki bu ayrım Roma Hukuku'ndan gelmiştir. Roma Hukuku'nda dürüst yaşama, ahlaki bir durumu açıklarken, başkasına zarar vermeme, bir hukuki yükümlülüğü ortaya koymaktadır.

Ahlak, doğru değerlere ilişkin ortak inançla ortaya çıkar. Bir davranış bir değer sistemine uygun düşüyorsa, ahlaken iyi (doğru); bir davranış bir değer sistemiyle çatışıyorsa kötü (yanlış) olur.

Ahlak kuralları genellikle ikiye ayrılıp incelenir, subjektif ahlak ve objektif ahlak. Subjektif ahlak, bir kimsenin kendisine karşı olan ödevlerine ilişkindir. Objektif ahlak, kişinin diğer kişilerle arasındaki ilişkilerini yönlendiren kurallardan oluşur.

Hukuk Kuralları ile Ahlak Kuralları Arasındaki Farklar

1- Ahlak kuralları, subjektif ve objektif ahlakı içine aldığından, hukuk kurallarından daha geniş kapsamlıdır.

2- Ahlak kuralları kişiye sadece yükümlülük yükler, yetki vermez. Hukuk kurallarının bir kısmı yükümlülük yüklerken, diğer bir kısmı yetki verir.

3- Ahlak kurallarının yaptırımı insanın vicdanıdır veya toplumun ayıplaması, kişiyle ilişkilerini kesmesi, onu kınaması kısaca manevidir. Hukuk kurallarının yaptırımı devlet gücüdür.

4- Ahlak kuralları yazılı olmayan kurallardır. Hukuk kuralları ise çoğunlukla yazılı kurallardır.