Gayri Resmi Diplomasi
Uluslararası ilişkiler alanında toplumlararası diplomasi niteliğinde “Track Two Diplomacy” kulvarı, Türkiye’de akademik terim olarak “gayri resmi diplomasi” şeklinde ifade edilmektedir. [1]
ABD Dışişleri Bakanlığında çalışan Joseph W. Montville, 1981’de "Freud'a Göre Dış Politika" adlı çalışmasında Track One ve Track Two diplomasilerinin tanımını yapmıştır. Track One diplomasisi sırasında diplomatlar uluslarla resmi müzakereler yürütürken Track Two diplomasisi, uzmanlaşmış hükümet dışı figürler ve teorisyenler tarafından hükümet dışı çatışma çözümü anlamına gelir. Track Two diplomasinin amacı, mevcut öfke, gerginlik veya korkuyu azaltarak bir ülke veya ülkeler arasındaki çatışmayı azaltmak veya çözmektir. [2]
Gayri resmi diplomasi, STK’lar dâhil olmak üzere akademisyenler, insani yardım kuruluşları ve eski hükümet yetkilileri ile hükümet dışı aktörler arasındaki resmi olmayan etkileşimi içermektedir. [1]
1970’lerde ABD’de bir grup akademisyen ve ve bürokratlar tarafından başlatılmıştır. Gayri resmi diplomasi, Soğuk Savaş döneminde Sovyet-ABD ve Filistin-İsrail çatışmalarıyla genişlemiştir. [1]
Gayri resmi diplomasi, resmi diplomasinin bir parçası ve tamamlayıcısıdır. [3] Resmi diplomasiye rağmen gerçekleştirilen bir süreç değildir. Uzun süre çözümsüz kalmış çatışmalarda resmi diplomasi ile sonuç alınamamışsa mevcut politikaları değiştirmek gerekebilir. Politika değişikliğini kamuoyu önünde gerçekleştirmek istemeyen karar vericiler, gayri resmi diplomasiyi bir araç olarak kullanabilirler.
Gayri resmi diplomasi, resmi diplomasi sürecinden önce, sonra veya eşgüdümlü olarak gerçekleştirilebilir. Ayrıca resmi diplomatik süreç henüz başlamamışsa bu sürecin başlatılmasına yardımcı olabilir. Resmi diplomatik süreç hâlihazırda devreye girmişse gayri resmi diplomasi takviye amaçlı kullanılabilir.
Gayri resmi diplomasi, dört durumda kullanılabilir: [1]
- Taraflar arasında iletişimin ve sıcak çatışmanın olmadığı soğuk çatışma durumunda taraflara, uyuşmazlığın çözümü için eğitimler verilmektedir. Bu eğitimler, resmi görüşmelerde ortak bir dil oluşturmayı amaçlamaktadır.
- Sıcak çatışmanın bulunduğu durumlarda gayri resmi diplomasi, ateşkes ve kriz yönetimi amacı taşımaktadır.
- Uzun süren bir sıcak çatışma sonucunda bir kazananın olmadığı, tarafların ciddi kayıplar verdiği ve ileriye dönük umutların azaldığı durumlarda siyasiler ve diplomatlar gibi resmi karar vericiler, gayri resmi diplomasiyi kullanarak arabuluculuk rolünü üstlenmektedir.
- Savaşan taraflar arasında barışın sağlandığı ancak toplumsal ilişkilerin yeniden düzenlenmesi gereken durumlarda toplumun yeniden inşası için gayri resmi diplomasi bir araç olarak kullanılmaktadır.
Hazırlayan: Yasemin Hilal SAYINER
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Beriker, Nimet. "Gayri Resmi Diplomaside Kalite ve Uyuşmazlık Çözümü Yöntemleri", Foreign Policy, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayını, (Aralık 2003): 124-129.
- ↑ McDonald, J. W., & Bendahmane, D. B. (1987). Conflict Resolution: Track Two Diplomacy. Foreign Service Institute, US Dept. of State.
- ↑ Mapendere, Jeffrey. "Track One and a Half Diplomacy and the Complementarity of Tracks", Culture of Peace Online Journal. (1): 66–81.