Göçmen Kozmopolitanizmi

Kozmopolitanizm, evrensel vatandaşlık fikrini benimseyen bir düşünce akımıdır. Göçmen kozmopolitanizmi ise göçmen ve mülteci bireylerin coğrafi sınırlamalar olmaksızın evrensel olan insan hak ve hürriyetlerinden yararlanması yaklaşımını temsil eder. Özellikle küreselleşme ve İnsan Hakları Bildirgesi’nin yayınlanması ile daha sık kullanılan bir kavram haline gelen göçmen kozmopolitanizmi, teoride ve pratikte göçmen ve mültecilerin dünya vatandaşlığı kavramıyla nasıl entegre olabileceğine odaklanır. Göçmen kozmopolitanizmi bu konuda evrensel insan haklarına vurgu yaptığı kadar göç edenlerin milli ve kültürel kimliklerini koruma ihtiyacını da gözetir.

Göçmen kozmopolitanizmi ve kozmopolitanizm arasındaki temel fark odak noktalarıdır. Temel olarak kavramlar, insanların ulusal sınırlardan bağımsız olarak ortak ve küresel değerleri paylaştığını savunurken göçmen kozmopolitanizmi bu olguyu hakları daha yüksek oranda gasp edilebilen göçmenlerin perspektifleri ve deneyimleriyle ele alır. Kozmopolitanizmde evrensel değerlerle beraber kültürel çeşitlilik de benimsenirken göçmen kozmopolitanizminde kültürel çeşitliliğin üzerinde daha çok durulur. Çünkü göçmenlerin kültürel kimliklerini koruma ihtiyacı ve hassasiyetine entegrasyon ile beraber önem verilir. Bu açıdan bakıldığında bu kavramın kozmopolitanizm yaklaşımının göçmenlerin deneyimleri ve hakları üzerine yoğunlaşan bir alt dalı olduğu söylenebilir.

Tarihi Çerçeve

Kozmopolitanizm kavramı küreselleşmeyle beraber daha çok gündeme gelse ve savunulsa da eski çağlardan beri kozmopolitan fikri literatürde var. İlk kozmopolitan düşünce örneklerinin ortaya çıktığı Antik Yunan’da bu fikrin düşünürlerce tartışıldığı görülüyor. Özellikle Yunanca bilmeyen yabancıları barbar olarak sınıflandıran ve cosmopolisten çok polis merkezli düşünceyi benimseyen Aristo , argümanlarıyla dönemin toplumunu bu yönde etkilese de Sokrat ve Platon gibi diğer düşünürlerin insanların evrensel değerleri paylaştığına inanmaları kozmopolitanizmin temellerinin atılmasını sağlıyor. 18. yüzyıla gelindiğinde özellikle Immanuel Kant tarafından desteklenen kozmopolitan düzen, dönemin diğer düşünürleriyle beraber insan haklarının ve eşitliğin yegane anahtarı olarak görülür. Kant bu konuda barışın dünyanın her yerinde sürmesi gerektiğini ve bunun ulusal veya bölgesel değil evrensel anlaşmalar ve dünya vatandaşlığı yoluyla gerçekleşebileceğinden bahseder. Göçmenlerin haklarına özellikle vurgu yaparak göçmen kozmopolitanizmini o günden günümüze getiren isimlerden biri olur. İkinci Dünya Savaşı sonrası İnsan Hakları Bildirgesi’nin kabul edilmesiyle daha çok dikkat çeken kozmopolitanizm ve göçmen kozmopolitanizmi fikir akımları, küreselleşmenin hızlanmasıyla günümüzde daha çok güçlenmiştir.

İnsan Hakları Mücadelesinde Göçmenler ve Kozmopolitanizm

Uluslararası insan hakları örgütleri ve kuruluşlarının göçmen haklarını savunma çabalarıyla beraber kozmopolitanizmin diplomasi ve uluslararası işbirliğine olan etkisi de doğrudan gözükür. 1950 yılında kurulan Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği ve benzer örgütler, günümüz gerçeklerinden biri olan göçü normalleştirmeye ve uluslararası arenada göçmen ve mülteci haklarını korumaya devam etmektedir.

Günümüzde Göçmen Kozmopolitanları

Değişken dünya düzeninde 21. yüzyıl sonrasında kültürel çeşitliliği kucaklayan ve göçmenlere yönelik kapsayıcı politikalar izleyen ülkeler için günümüz kozmopolitanları denilebilir. Özellikle Kanada, İsveç ve Avustralya gibi ülkeler göçmen ve sığınmacı politikaları ve farklı kültürlerle yaşamaya yatkın toplum yapılarıyla göçmenlerin hak ve kimliklerini koruyan, topluma entegre edilmeleri için çabalayan ve onları evrensel değerlerin mirasından dışlamayan kozmopolitler olarak nitelendirilebilir.

Hazırlayan: Sıla Sarıkaya - Göç Çalışmaları Stajyeri