Francis Fukuyama

"Mutluluğundan hoşnut olan ve küçük ihtiyaçların üzerine yükselememekten utanç bile duymayan son insan artık insan olmaktan çıkmıştır."

Francis Fukuyama

1992'de kaleme aldığı "Tarihin Sonu ve Son İnsan" adlı kitabıyla adından söz ettiren, ve Samuel Huntington ile beraber 1990 sonrası en önemli siyaset bilimciler arasında gösterilen Francis Fukuyama, uluslararası ilişkiler literatüründe, Batı liberal düşüncesinin insanlığın ulaşabileceği en son nokta olduğunu iddia etmesiyle gündem olmuştur.

Gecmişi

Francis Fukuyama 1952'de Chicago'da doğmustur. Klasik sanat, edebiyat ve felsefe çalışmalarını tamamladıktan sonra, 1981'de Harvard'da SSCB ve Orta Doğu üzerine bir tezle siyaset bilimi doktorası yaptı. Daha sonra iki yıl boyunca Amerikan yönetiminde Ortadoğu uzmanı olarak çalıştı ve ardından 1989'da kendini Avrupa siyasetine adadı.

1992'de, liberal demokrasi modelinin, Soğuk Savaşın Batı bloğu tarafından kazanılmasıyla, insanlığın ulaştığı son aşama haline geldiğini savunduğu "Tarihin Sonu ve Son İnsan" adlı kitabı çıktı. Bu kitap dünya çapında bir başarı sağladı ve Fukuyama'nin tezleri yoğun tartışmalara konu oldu. Bu tartışmalar günümüzde de devam etmektedir.

Francis Fukuyama, Amerikan neo-muhafazakarlarının fikirlerini savunduktan sonra 2000'li yıllarda bu siyasi eğilimden koptu ve 2008'de Barack Obama'nın adaylığını destekledi. Tarihin sonu üzerine tezleriyle tanınan önemli bir entelektüel olan Francis Fukuyama, şu anda Washington'daki Johns Hopkins Üniversitesi'nde SAIS'te uluslararası ekonomi politik profesörüdür.

Eğitim

Francis Fukuyama Cornell Üniversitesi'nden Klasik Sanatlar alanında lisans derecesine sahiptir. Daha sonra Yale'de karşılaştırmalı edebiyat okudu ve Paris'te Jacques Derrida ve Roland Barthes'tan dersler aldığı bir değişim programında bulundu. Ancak bu çalışmaları bırakıp siyaset bilimi alanına geçiş yaptı ve Harvard'dan doktora derecesi aldı.

Siyasi Görüşleri

Neo-muhafazakarlık

Fukuyama, neo-muhafazakarlığın yükselişinde önemli bir figürdur. Fukuyama, 1997'de başlayan Yeni Amerikan Yüzyılı düşünce kuruluşu Projesi'nde (The Project for the New American Century think Tank) aktifti. Bir üye olarak, örgütün, Başkan Bill Clinton'ın, dönemin Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin'in devrilmesinde Irak isyanlarını desteklemesini tavsiye eden 1998 tarihli mektubuna imza attı.

Mevcut görüşleri

Fukuyama son zamanlarda neo-muhafazakar görüşlerden uzaklaşmaya başladı. Fukuyama, 2020'de üç ana fikri desteklemek için kurulan bir dergi olan American Purpose'un yayın kurulu başkanı oldu. Üç ana fikirden birincisi, Amerika Birleşik Devletleri'nde liberal demokrasiyi teşvik etmektir. İkincisi, diğer ülkelerdeki liberal demokrasiye yönelik zorlukları anlamaya ve bunlar hakkında fikir yürütmeye çalışmaktır. Üçüncüsü, "tarih ve biyografi, yüksek sanat ve popüler kültür, bilim ve teknoloji hakkında eleştiri ve yorum sunmak" isteğidir.

Fukuyama ayrıca Joe Biden'ın 2020 başkanlık seçimlerindeki zaferini Batı sisteminin hataları düzeltme yeteneğinin bir sonucu olarak algılamaktadır.

Tezleri

The End of History and the Last Man

Tarihin Sonu

"Tarihin sonu" kavramı önce Hegel tarafından geliştirilmiş, daha sonra Alexander Kojève de dahil olmak üzere birçok filozof tarafından çeşitli şekillerde ele alınmıştır. Hegel için olduğu gibi Fukuyama için de, demokrasi üzerine evrensel bir konsensüs ideolojik çatışmalara son verdiğinde tarih sona erecektir. Fukuyama konuyla ilgili ilk makalesini 1989 yazında The National Interest dergisinde yayınladı. Tezlerini 1992'de yayınlanan Tarihin Sonu ve Son İnsan adlı tartışmalı kitabında geliştirdi ve burada ideolojiler arası bir mücadele olarak görülen insanlık tarihinin ilerlemesi, Soğuk Savaş'ın sona ermesinden sonra oluşma eğiliminde olacak olan liberal demokrasi konusunda fikir birliği ile sona ereceğini iddia etti:

"Tarihin sonunda artık liberal demokrasinin ciddi ideolojik rakipleri kalmamıştır. Geçmişte birçok insan: monarşi, aristokrasi, teokrasi, faşizm, komünizm, totalitarizm ya da kendisinin inandığı şu ya da bu ideolojiden daha aşağı olduğunu düşündükleri için liberal demokrasiyi reddediyordu. Ama bugün, en azından İslam dünyası dışında, liberal demokrasinin en mantıklı hükümet biçimi, yani rasyonel arzunun ya da rasyonel kabul görmenin en iyi gerçekleştiği devlet biçimi olduğu konusunda genel bir mutabakat vardır."

Son İnsan

'Son İnsan' kavramıyla Fukuyama, biyoteknolojilerin ilerleyişi ve özellikle bunların insanlar üzerindeki olası uygulamaları hakkındaki endişelerini dile getirir. Fukuyama'ya göre; insan doğası, siyasi düzenin temel bir unsuru ve liberal demokrasinin zaferidir. Lakin ona göre, transhümanist “insani güçlendirme” projesi liberal toplumların geleceğini tehdit ediyor ve bu nedenle tarihi bir kez daha başlatma riskini taşıyor. Hatta bu durum, siyasi sistem üzerinde son derece ciddi sonuçlar doğurma riskini de barındırır. Özetle, Fukuyama, özellikle biyoteknoloji alanında, insanları ve toplumu değiştirmek için sayısız teknolojik gelişme çağrısında bulunan bir hareket olan transhümanizmin kararlı bir rakibidir.

Kitapları

• The End of History and the Last Man. Free Press, 1992.
• Trust: The Social Virtues and the Creation of Prosperity. Free Press, 1995.
• The Great Disruption: Human Nature and the Reconstitution of Social Order. Free Press. 1999.
• Our Posthuman Future: Consequences of the Biotechnology Revolution. New York, NY: Farrar, Straus and Giroux. 2002.
• State-Building: Governance and World Order in the 21st century. Ithaca, NY: Cornell University Press. 2004.
• America at the Crossroads: Democracy, Power, and the Neoconservative Legacy. New Haven, CT: Yale University Press. 2006.
• After the Neo Cons: Where the Right went Wrong. London: Profile Books. 2006.
• Falling Behind: Explaining the Development Gap Between Latin America and the United States (editor). New York, NY: Oxford University Press. 2008.
• The Origins of Political Order: From Prehuman Times to the French Revolution. New York, NY: Farrar, Straus and Giroux. 2011.
• Political Order and Political Decay: From the Industrial Revolution to the Present Day. New York: Farrar, Straus and Giroux. 2014
• Identity: The Demand for Dignity and the Politics of Resentment, New York: Farrar, Straus and Giroux. 2018.

Francis Fukuyama Hakkında Videolar

• Booknotes, The End of History and the Last Man: https://www.c-span.org/video/?24282-1/the-end-history-man
• The Great Disruption: https://www.c-span.org/video/?124948-1/the-great-disruption
• Our Post-Human Future: https://www.c-span.org/video/?170291-1/our-post-human-future
• The Origins of Political Order: https://www.c-span.org/video/?299229-1/the-origins-political-order
• Identity: https://www.c-span.org/video/?451503-1/identity

Hazırlayan: Serkan Şimşir