Faşizm

From TUİÇ Sözlük
Jump to navigation Jump to search

Liberalizm, muhafazakarlık ve sosyalizm 19.Yüzyıl ideolojileriyken, faşizm 20.Yüzyıl'ın çocuğudur.Bazıları onun özellikle iki savaş arası dönemin bir fenomeni olduğunu söylerler.Her ne kadar faşist inançların kökleri 19.Yüzyıl'ın sonlarına kadar geriye götürülebilirlerse de, bu fikirler Birinci Dünya Savaşı ve sonrasında; bu süreci karakterize eden devrimlerle savaşın etkili bir karışımıyla bütünleşmiş ve şekillenmiştir.Faşizmin belli başlı iki ifadesi, 1922-43 yıllarındaki İtalya'da Mussolini'nin Faşist diktatörlüğü ve 1933-45 yıllarındaki Almanya'da Hitler'in Nazi diktatörlüğüdür.Neofaşizm ve neoNazizm formlarının yeniden su yüzüne çıkışı, 20.Yüzyıl'ın son yıllarındadır; ve avantajı, iktisadi krizler ile komünizmin çöküşünü izleyen siyasi istikrarsızlığın birleşmiş olmasıdır. Birçok bakımdan faşizm, Fransız Devrimi'nden bu yana Batı siyasi düşüncesinde hakim olan fikirlere ve değerlere karşı bir isyanı ifade ediyordu; bir İtalyan Faşist sloganı 1789 öldü diyordu.Rasyonalizm, ilerleme, özgürlük ve eşitlik gibi değerler, mücadele,liderlik,iktidar,kahramanlık ve savaş adına alaşağı ediliyordu.Bu anlamda faşizmin bir anti-karakteri vardır.Büyük ölçüde karşıtı olduğu şeylerle tanımlanır; o anti-kapitalizmin, anti-liberalizmin, anti-bireyciliğin, anti-komünizmin bir şeklidir.Bununla birlikte bütün bir faşizmi ifade eden merkezi bir tema, organik olarak birleşmiş ulusal bir topluluk imgesidir.Bu onun birlik yoluyla güçlülük inancında ifadesini bulur.Sözlük anlamıyla alındığında birey hiç birşeydir; bireysel kimlik topluluğunki veya sosyal grubunki tarafından tamamen absorbe edilmelidir.Faşist ideal,ödev,şeref ve kendini feda etme duygusuyla güdülenen, hayatını ulusunun veya ırkının şanına adamaya hazır ve en yüce lidere sorgusuz sualsiz bir itaatle bağlı yeni insanın, bir kahramanın idealidir. Bununla birlikte tüm faşistler birbirinin aynı değildir.İtalyan Faşizmi, devletçiliğin, temelde totaliter bir devlete sorgusuz sualsiz bir saygıya ve mutlak sadakate dayalı olan aşırı bir şekliydi.Faşist filozof Gentile(1875-1944) bunu şöyle ifade ediyordu: her şey devlet için; hiçbir şey devlete karşı değil; hiçbir şey devletin dışında değil. Öte yandan Alman Nasyonel Sosyalizmi ise geniş ölçüde ırkçılık temeli üzerine inşa edilmişti.Onun iki merkezi teması, Aryanizm (Alman halkının üstün ırktan olduğu ve dünyaya hakim olmasının mukadder olduğu inancı) ve Yahudileri doğası gereği kötü olarak betimleyen ve onların kökünü kazımayı amaçlayan anti-Semitizmin şiddetli bir biçimidir.Bu inanç daha sonra Nihai Çözümde ifadesini bulmuştur. [1]


  1. Heywood, Andrew, Siyaset, çev.: Bekir Berat Özipek, Bahattin Seçilmişoğlu, Atilla Yayla, Hasan Yücel Başdemir, Anakara: Adres Yayınları, 18. Baskı, 2017.