Ekslav - Anklav

Ekslav Terimi

Collin’s Dictionary ekslav' terimini : 'An enclave is an area within a country or a city where people live who have a different nationality or culture from the people living in the surrounding country or city şeklinde tanımlar.

Ekslav Türkçe siyasi çeviriye göre : 'siyasi olarak bağlı olduğu ülkeye coğrafi açıdan bağlı olmayan, bu bölge ile arasında başka bir yabancı ülke/ülkeler bulunan toprak parçası' olarak açıklanmıştır.

Uluslararası ilişkiler literatürü; eksklav ve anklavı, "çevreleyen ülkenin etine saplanmış kıymık" ya da "ayakkabıdaki taş" diye tanımlar.

Ekslav topraklar istisnai durumlardır. Bulundukları ülkeye coğrafi açıdan bağlı olmadıkları için ekonomik, siyasi veya kültürel uyumsuzlukları ifade edebilirler. Çünkü devletin ana ve coğrafyadaki bölgesinden ayrı bir gövdede yer alırlar. Yani ekslav bölgeler 'ülke içinde ülke' olarak da ifade edilebilirler.

Nahçıvan Özerk Bölgesi

Eksklav toprağa Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti örnek verilebilir. Mustafa Kemal Atatürk tarafından 'Türk Kapısı ' olarak anılan Nahçıvan Sovyetler Birliği - Türkiye arasında yapılan antlaşmayla (Moskova) Azerbaycan'ın özerk bölgesi olarak kabul edilmiştir. Azerbaycan'ın toprağı olan Nahçıvan Bölgesi, Ermenistan'ın sınırlarının oluşturduğu bölge ile Azerbaycan ile bağlantısı kesilmiş, eksklav toprağa dönüşmüştür.

Bir başka örnek Avusturya , Jungholz'dur. Jungholz, Avusturya'nın Tirol eyaletinde yalnızca Almanya üzerinden ulaşılabilen bir köydür. Avusturya'da başka herhangi bir yere karayolu bağlantısının olmaması Jungholz'u ekslav toprak yapar.

Ya da Cabinda Angola'nın 18 bölgesinden biridir ve Cabinda bölgesinin başkentidir.

Jungholz

Dünyadaki diğer ekslav bölgelerden bazıları:

• Azerbaycan: Nahçıvan, Kerki, Yukarı Eskipara, Berhudarlı, Yaradullu
• Ermenistan: Artsvashen
• Bangladeş: Cooch Behar
• Belçika: Baarle-Hertog
• Bruney: Temburong
• Hindistan: Cooch Behar
• İtalya: Campione d'Italia
• Almanya: Büsingen am Hochrhein
• Kırgızistan: Barak
• Malavi: Likoma Adası
• Umman: Musandam ve Madha
• Rusya: Kaliningrad Oblast

Anklav Terimi

Bir ülkenin kendi coğrafi toprakları içinde başka bir ülkeye ait yabancı topraklar varsa bu da Anklav toprak diye tanımlanır. Yani ülke içerisinde ülke olan Anklav, farklı devlet toprağıyla kuşatılmış siyasi yapılara verilen isimdir.

Susanne Nies anklav' terimini : 'bir antite ile onu kuşatan bir çevre arasındaki farka vurgu yapan bir kavram olarak tanımlanmaktadır.

Anklav topraklara en güzel örnek, Türkiye için Caber Kalesi'dir. Önceden Süleyman Şah'ın türbesinin bulunduğu Caber Kalesi, Türkiye için Suriye topraklarında bulunan bir Anklav toprak parçasıdır. 1921 Ankara Antlaşması ve 1923 Lozan Antlaşması ile türbe Türkiye'ye bırakılmıştır. Türbe 2015 yılında Suriye İç Savaşı nedeniyle Türkiye'ye 180 m uzaklıktaki Eşme Köyü'ne taşınsa da anklav toprak parçası olarak kabul edilmeye devam edilmektedir.

Anklav'ın dünya üzerindeki en büyük örneklerinden biri de Vatikan'dır. İtalya sınırlarında 11 Şubat 1923 tarihinde kurulan Vatikan, başka bir ülkeyle sınırı bulunmadığı için Anklav toprak sayılmaktadır.

Siyasi anklavlar olduğu gibi etnik anklavlar da vardır. Etnik anklavlar, farklı bir kültürün yaşandığı bölgelerde yaşanan kültürlerdir. Etnik anklavlarda, bir kültür diğer bir kültür alanı ile sınırlandırılmış, daraltılmıştır. Bu bölgelerde birden fazla dil, din, hayat tarzı ve kültürler görülür. Diğer bağlı bulunduğu bölgelere uyumsuzlukları olsada bu tür anklavlar kültürel çeşitlilik katar. Buna örnek genelde küçük İtalyan bölgeleri ve gettolardır.

Ekslav ve anklav bölgeleri her zaman farklı kültür veya çeşitlilik şeklinde tanımlanmayabilir. Bazı bölgeler 'güvenlik' endişesi olarak da görülebilirler. Buna örnek olarak Dağlık Karabağ verilebilir.

Bazı anklav bölgeleri:

• San Marino, İtalya içerisinde
• Vatikan Şehri, İtalya'da Roma şehri içerisinde
  

  caber kalesi

HAZIRLAYAN: Hatice Uygun