Ekonomik ve parasal birlik

Ekonomik ve Parasal Birlik

1992 Maastricht Anlaşması’nın imzalanmasının ardından Avrupa Birliği üyeleri tek para birimini kullanmak amacıyla Avrupa Para Birliği’ni oluşturmak için Ekonomik ve Parasal Birliği (EPB) kurma kararı almışlardır. Ekonomik ve Parasal Birliği (EPB)’ in amacı: İstikrarlı ve dengeli bir büyüme, yaşam standartlarının iyileştirilmesi, sağlıklı bir rekabet ortamının oluşturulması ve daha kazançlı yatırım ortamının sağlanmasıdır. Sonuç olarak Ekonomik ve Parasal Birliğin amacı büyüme ve istihdamı destekleyecek daha sağlam, dinamik bir ekonomik çerçeve ile çok daha rekabetçi bir entegrasyon sağlamaktır. Aslında Ekonomik ve Parasal Birlik, birbirlerinden bağımsız olarak ve her birinin hedefleri ayrı olarak ele alınsa da Ekonomik ve parasal birlik birbirlerini tamamlayıcı bir nitelik de göstermektedir. Ekonomik ve Parasal Birlik (EPB) malların, hizmetlerin, kişilerin ve sermayenin serbest dolaşımının yanı sıra, üye devletler arasında tek bir para biriminin kabulü anlamına gelmektedir. EPB ile birlikte, katılımcı bütün AB Üyesi ülkeler için tek bir para birimi Euro ve tek bir para politikası vardır. Ekonomik ve parasal birlik ekonomik entegrasyonun son aşamasını oluşturmaktır. Ekonomik Birlik mal, hizmet ve sermayenin serbestçe dolaşabildiği tek bir pazar oluşturmak, piyasayı her alanda aktif tutmak, yapısal değişimi ve bölgesel kalkınmayı sağlayacak ortak politikalar geliştirmektedir. Parasal Birliğin sağlanması için birliğe katılan bütün ülkelerin paralarını diğer ülkelerde de kullanılabilmesi yani konvertibilitesinin sağlanması ve mallar, hizmetler, kişiler ve sermayenin ülkeler arasında serbest dolaşımını engelleyici nitelik taşıyan kısıtlamaların kaldırılması gerekmektedir. Ekonomik ve Parasal Birliği (EPB) üç aşamada hayata geçirilmiştir.

Birinci aşama(1 Temmuz 1990-31 Aralık 1993): Üye Devletler arasında sermayenin serbest dolaşımının, ekonomi politikalarının yakın eşgüdümü ve Merkez Bankaları arasında yakın işbirliğini sağlanması.

İkinci aşama(1 Ocak 1994 - 31 Aralık 1998): Fiyat istikrarının ve sağlam kamu finansmanının sağlanması doğrultusunda, Üye Devletlerin ekonomik ve parasal politikalarının uyumlaştırılması ve AMB’nin selefi Avrupa Para Enstitüsü’nün (European Monetary Institute – EMI) kurulması.

Üçüncü aşama(1 Ocak 1999 itibarıyla): Döviz kurunun daimi olarak sabitlenmesi ve dış döviz piyasalarında ve elektronik ödemelerde kullanılmak üzere ortak para biriminin yürürlüğe koyulması; Euro banknotlarının ve madeni paralarının kullanılmaya başlanması.

EPB’ nin üçüncü ve son aşamasına tam katılım sağlayan, bir diğer deyişle tek para birimi avroyu kullanan ve Euro Alanı’na dâhil olan 18 Üye Devlet bulunmaktadır. 1 Ocak 2015 tarihinde Litvanya da Euro Alanı'na dahil olacaktır. EPB’nin üçüncü aşamasına katılmayan ülkelerden İngiltere ve Danimarka, Avrupa Topluluğu’nu kuran Antlaşma ’ya eklenen protokollerde, EPB’ nin üçüncü aşamasına katılma niyetlerinin olmadığını ifade ederek Avro Alanı’na katılmamayı seçme hakkı (opt-out) elde etmişlerdir. İngiltere ve Danimarka ile Eylül 2003’te gerçekleşen referandum sonucunda ortak para birimini kullanmayı reddetmiş olan İsveç dışında, 1 Mayıs 2004 ve 1 Ocak 2007 tarihlerinde AB üyesi olan ülkeler, Maastricht Kriterleri’ni yerine getirmedikleri gerekçesiyle EPB’ nin üçüncü aşamasından derogasyon elde etmişlerdir. Ancak Maastricht Kriterleri’ni yerine getirir getirmez avroyu kabul etmekle yükümlüdürler.