Beklenti Teorisi

Kahneman ve Tversky, 1979'da, neoklasik teoriden ekonomik karar vermenin çeşitli farklılıklarını açıklamak için bilişsel psikolojiyi kullanan Beklenti Teorisi: Risk Altında Bir Karar Analizi metnini yazdılar. Beklenti teorisinin iki aşaması vardır: bir düzenleme aşaması ve bir değerlendirme aşaması.

Düzenleme aşamasında, riskli durumlar tercih edilen çeşitli buluşsal yöntemleri kullanarak basitleştirilir. Değerlendirme aşamasında, riskli alternatifler aşağıdakileri içeren çeşitli psikolojik ilkeler kullanılarak değerlendirilir:

1.Referansa bağımlılık: Karar vericinin sonuçları değerlendirirken akılda bir "referans seviyesi" vardır. Sonuçlar daha sonra referans noktasıyla karşılaştırılır ve referans noktasından büyükse "kazanımlar" ve referans noktasından daha az ise "kayıplar" olarak sınıflandırılır.

2.Kaybeden kaçınma: Kazançla eşdeğer kayıp daha çok rahatsız eder. Kahneman ve Tversky, kaybın ortanca(medyan) katsayısının yaklaşık 2.25 olduğunu, yani kayıpların eşdeğer kazançlara oranla 2.25 kat daha fazla olduğunu tespit ettiler.

3.Doğrusal Olmayan Olasılık Ağırlıklandırma: Kanıtlar, karar vericilerin küçük olasılıklara daha fazla ağırlık verdiğine ve büyük olasılıklara ise düşük seviyede ağırlık verdiğine işaret eder; bu, ters-S şeklindeki "olasılık ağırlıklandırma işlevi"ne neden olur.

4.Kazanç ve kayıplara duyarlılığın azalması: Referans noktasına göre kazanç ve kayıpların büyüklüğü mutlak değerde arttıkça, karar vericinin faydası veya memnuniyeti üzerindeki marjinal etki azalır.

Beklenti teorisi, mevcut iki karar teorisinin beklenen fayda kuramı(expected utility theory) ve sıraya bağlı fayda teorisinin(rank dependent utility theory) açıklayabileceği her şeyi açıklayabilir. Ancak, bunun zıttı yanlıştır. Mevcut olası karar teorilerinin açıklamada büyük güçlük çektiği bir dizi olayı açıklamak için beklenti teorisi kullanılmıştır. Bunlar geriye eğik emek arz eğrileri, asimetrik fiyat esneklikleri, vergi kaçakçılığı, hisse senedi fiyatlarının ve tüketimin birlikte hareketi vb.

1992 yılında Journal of Risk and Uncertainty gazetesinde Kahneman ve Tversky, gözden kaçan olası teori hakkındaki hesaplamasını, toplu olasılık teorisi olarak adlandırdılar. Yeni teori, düzenleme aşamasını ortadan kaldırdı ve sadece değerlendirme aşamasına odaklandı. Başlıca özelliği, başlangıçta John Quiggin'in sıraya bağlı faydalı teorisinde önerilmiş olan, kümülatif bir tarzda doğrusal olmayan olasılık ağırlıklandırmasına izin verilmesiydi.

Aşırı güven, projeksiyon yanlılığı ve sınırlı dikkatin etkileri gibi psikolojik özellikler şimdi teorinin bir parçasıdır. Diğer gelişmeler arasında Chicago Üniversitesi'nde bir konferans, Quarterly Journal of Economics dergisinin ("Amos Tversky'nin Anısına") bir özel davranışsal ekonomi baskısı, ve "psikolojik araştırmalardan ekonomik bilime, özellikle insanın yargısı ve belirsizlik altındaki karar verme konusundaki bütünleşik görüşleri" nden dolayı Kahneman'ın 2002 yılındaki Nobel Ödülü vardır.