Avrupa Sınır ve Sahil Güvenliği Teşkilatı

Frontex ya da Avrupa Sınır ve Sahil Güvenliği Teşkilatı, (İngilizce: European Border and Coast Guard Agency), 3 Ekim 2005’de “Avrupa Birliği Üye Ülkelerinin Dış Sınırlarının Yönetimi için Operasyonel İşbirliği Ajansı” adı altında kurulmuştur.Frontex’in  genel merkezi Polonya’nın başkenti Varşova’da yer almaktadır. .[1] Frontex’in başlıca amacı, Avrupa Birliği üye ülkelerinin ortak çalışmaları doğrultusunda Birliğin hem kara hem de deniz dış sınırlarının güvenliğinin elverişli ve bütünsel bir şekilde sağlanmasıdır. Bu amaç doğrultusunda, Birliğin tüm üyelerinin ortak katılımı ve faydası gözetilmekte ve her bir üye ülkenin Sahil Güvenlik ya da benzeri kolluk kuvvetlerinin Frontex’e doğrudan ya da dolaylı destek verme yükümlüğündedir. Yıllar içinde yapılan ekleme ve geliştirmeler doğrultusunda Frontex’in yıllık bütçesi 2022 yılında büyük ölçüde bir artışa gidilerek yaklaşık 550 milyon Euro’dan 755 milyon Euro’ya çıkarılmıştır.

Frontex’in Tarihsel Oluşumu

Frontex’in ortaya çıkışının temelinde iki temel olay yatmaktadır. Öncelikle Birliğin de kuruluşundan beri temel hedeflerinden biri olan üye ülkeler arası Birlik içi sınırların ortadan kalkarak bütüncül bir dış sınır hattı oluşması Frontext’in oluşumu için önemli bir rol oynamıştır. Bu hedef doğrultusunda 1985 yılında imzalanan Schengen Anlaşması ile beraber yıllar içerisinde aşamalı olarak ulaşılan bu Birlik içi özgür dolaşım ve dış sınırda bütünlük anlayışı Frontex benzeri bir organizasyonu şart koşmuştur. Bu durumun nedeni ise, her ne kadar birlik içerisinde özgür hareket ortamı oluşturulsa da bu durum karşısında, ülkelerin göreceli olarak Birlik sınırları dahilinde genişleyen milli dış sınırları bir güvenlik hassasiyeti yaratmıştır. Bu duruma çözüm olarak “Dış Sınır Uygulayıcıları Ortak Birimi” 1999 yılında kurulmuş olsa da yeterli sonuç elde edilememiştir. Bu durumun temel nedeni ise Frontex’i oluşumuna katkı sağlayan bir diğer gerekçedir. Bu gerekçe, ABD’nin 11 Eylül Olayları sonrası teröre karşı başlattığı savaş doğrultusunda özellikle 2010’lu yılların başından beri Avrupa Birliği üye ülkelerine artan göç dalgalarıdır. Artan göç ve sığınma taleplerini daha düzenli yönetebilmek için 2004 yılında Frontex kurulmuştur. Kuruluşundan beri 2016, 2019, 2021 yıllarında olmak üzere Frontex 3 defa yenilenerek görev tanımı ve operasyon kaynakları arttırılmış ya da genişletilmiştir.

Günümüzde Frontex

Yıllar içerisinde artan göç oranları da göz önüne alınarak son yapılan 2021 yılı organizasyonel yeniden değerlendirmesi sonucunda Frontex’in operasyonları dahilinde aktif olarak görevlendirilmek üzere yaklaşık on bin kolluk kuvveti elemanı ile “standing corps” yani sınır daimî birlikleri oluşturulmuştur. Bu gelişme ile Frontex Avrupa Birliğinin ilk üniformalı direkt müdahale gücü olma ünvanını elde etmiştir. Dahası yeni oluşturulan birlikler ile beraber Frontex’in görev kapsamı genişletilerek sadece dış sınırların muhafazası değil aynı zamanda da Birlik dış sınırlarına kadar gelen sığınmacıların da gözetimi ve sığınma taleplerinin değerlendirilme işlemleri de teşkilatın görev tanımına eklenmiştir. Nitekim, bu gelişme ile Frontex’in kapsamı ve gücü arttırılmış olsa da organizasyon son yıllarda problemler de yaşamaktadır. Günümüzde ne yazık ki sınır güvenliğini koruma hakkı ilkesi adına kurulmuş olan Frontex’in adı 2015’deki Avrupa Göç Krizi’nden beri Birlik üyesi Akdeniz ülkelerinin kıta sahanlıkları dahiline artarak gerçekleşen sığınmacılara yönelik insan hakkı ihlali iddiaları ile zedelenmektedir.

Hazırlayan: O-Staj Avrupa Çalışmaları Stajyeri Ömer Deniz Özdemir