Avrupa Birliği Adalet Divanı

Avrupa Birliği Adalet Divanı AB'nin en yüksek yargı organıdır. AB Adalet Divanı, 1950'lerde Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (AKÇT), Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu (EAEC) için kurulan adalet mahkemelerinden kaynaklanmıştır. Mahkemelerin işlevi, bu kuruluşların, kuruldukları anlaşmaların yorumlanmasında ve uygulanmasında hukuka uymalarını sağlamaktı. AKÇT Anlaşması ile 1952 yılında kurulmuş, 1957'de Roma Antlaşması ile üç Avrupa Topluluğu'na hizmet etmek üzere tek bir birleşik AB Adalet Divanı oluşturuldu. Divan, Roma Anlaşması'nın 164, AKÇT Anlaşması'nın (Paris Anlaşması) 31 ve EURATOM Anlaşması'nın 136. maddelerinde yer almıştır. Lizbon Anlaşması'nda AB'nin kurumları arasında sayılmıştır.

AB ülkelerinin ulusal mahkemelerinin, AB hukukunun düzgün bir şekilde uygulanmasını sağlaması gerekir ancak farklı ülkelerdeki mahkemeler bunu farklı şekilde yorumlayabilir. Bir ulusal mahkeme, bir AB yasasının yorumlanması veya geçerliliği konusunda şüpheye düşerse, Adalet Divanı'ndan açıklama isteyebilir. Aynı mekanizma, ulusal bir hukukun veya uygulamanın AB hukuku ile uyumlu olup olmadığını belirlemek için kullanılabilir. Avrupa Birliği Adalet Divanı, tüm AB ülkelerinde aynı şekilde uygulanmasını sağlamak için AB hukukunu yorumlar ve ulusal hükümetler ile AB kurumları arasındaki yasal anlaşmazlıkları çözer. Adalet Divanı; AB üye devletleri, AB kurumları, işletmeler ve bireyler arasındaki hukuki anlaşmazlıkları çözme yetkisine de sahiptir. Avrupa Birliği Antlaşmalarının yorumlanmasında ve uygulanmasında hukuka uyulmasını sağlamak Adalet Divanının sorumluluğundadır. Adalet Divanı'nın iki temel işlevi vardır: Avrupa kurumlarının ve hükümetlerin tasarruflarının anlaşmalar ile uyumlu olup olmadıklarını denetlemek ve ulusal mahkemenin talebe üzerine topluluk hukukunda yer alan hükümlerin yorumlanması veya geçerliliği hakkında karar vermek. Divan, temyiz edilemeyen ve bağlayıcı olan adli merci sıfatıyla, topluluk hukuk düzeni içinde meydana gelen hukuki anlaşmazlıkları, hukuk kurallarına ve adalete uygun olarak çözmek görevini yüklenmiştir. Mahkeme, diğer davaların yanı sıra, bir üye devlet veya bir kurum tarafından yapılan iptal başvuruları veya eylemsizlik davaları hakkında karar verme ve yükümlülükleri yerine getirmedikleri için üye devletlere karşı önlemler alma yetkisine sahiptir. Adalet Divanı, ihlal davası açabilir. Bu dava, AB hukukuna uymadığı için ulusal bir hükümete karşı açılır. Avrupa Komisyonu veya başka bir AB ülkesi tarafından başlatılabilir. Ülkenin kusurlu olduğu tespit edilirse, işleri bir an önce düzeltmeli veya ikinci bir dava açılma riskini almalı, bu da para cezasına neden olabilir.

Avrupa Adalet Divanı, Adalet Divanı'ndan ve Genel Mahkeme'den oluşur. Mahkeme, üye devlet başına bir yargıçtan oluşur, böylece AB’nin ulusal hukuk sistemlerinin 28’i de temsil edilir. Herhangi bir muhalefet görüşü olmaksızın, tüm hakimler tarafından imzalanan her davada yalnızca tek bir karar verilir. Bu nedenle, tüm kararlar hem oybirliğiyle alınır. Bu yargıçlar, bağımsız olan ve kendi ülkelerindeki en yüksek yargı dairelerine atanmak için gerekli niteliklere sahip veya yetkinliği tanınmış hukuk uzmanlarından seçilmelerini gerektirmektedir. Avrupa Adalet Divanı Statüsüne göre, her üye devletten iki yargıç Genel Mahkeme'de görev yapmaktadır. Yargıçlar, üye devlet hükümetlerinin mutabakatı ile altı yıllığına atanır ve yeniden atanabilir. Adalet Divanı Yargıçları, üç yıllık yenilenebilir bir süre için kendi aralarından bir Başkan ve bir Başkan Yardımcısı seçerler. Başkan, hem adli işleri hem de idareyi yönlendiren duruşmalara ve müzakerelere başkanlık eder.

AB Adalet Divanı, 2 mahkemeye ayrılmıştır:

Adalet Divanı: Ulusal mahkemelerden gelen ön karar talepleri, bazı iptal davaları ve temyizlerle ilgilenir.

Genel Mahkeme: Bireyler, şirketler ve bazı durumlarda AB hükümetleri tarafından açılan iptal davaları ile ilgilenir. Uygulamada bu, bu mahkemenin esas olarak rekabet hukuku, devlet yardımı, ticaret, tarım, ticari markalar ile ilgilenmesi anlamına gelir.