Anthony Giddens

Anthony Giddens (d. 18 Ocak 1938), John Maynard Keynes'den sonra İngiltere'nin en tanınmış sosyal bilimci ve İngiliz sosyolog. Sosyoloji alanında en önde gelen modern yazarlardan biri olarak kabul edilir, ayrıca en az 29 dilde yayınlanan ve her yıl ortalama olarak birden fazla kitap yayınlayan en az 34 kitabın yazarıdır. Esas olarak sosyolog olarak bilinmesine rağmen, çalışmalarını psikoloji, dilbilim, ekonomi, kültürel çalışmalar ve siyaset de dahil olmak üzere sosyal bilimler içinde bir dizi disipline sarılmış olarak görmek belki de daha doğru olacaktır. Bu anlamda disiplinler arası yaklaşımı, son derece geniş bir yelpazedeki konular hakkında yorum yapmasını ve toplumların gelişiminin kilit yönlerini yerel, ulusal ve küresel düzeyde açıklamaya yardımcı olan bir dizi teorik model sunmasını sağlamıştır.

İngiliz Sosyolog Anthony Giddens

Hayatı

İngiliz sosyolog Anthony Giddens, Edmonton-Londra'da doğmuştur. Babası ulaşım sektöründe çalışan bir memurdur. Bir memurun oğlu olarak dünyaya gelen ünlü sosyolog alt-orta sınıf ailede büyümüştür. Öyle ki ailesinden üniversiteye giden ilk üye de kendisidir. Lisans derecesini 1959'da Hull Üniversitesi'nden almış daha sonra London School of Economist'te Çağdaş Britanya'da Spor ve Toplum başlıklı tez ile yüksek lisans derecesini ardından da 1974'te Cambridge Üniversitesi'nden doktora derecesi almıştır. Doktora derecesi aldığından bu yana her yıl düzenli olarak bir kitap yayınlamakta ve yayınlamaya da devam etmektedir. Öyle ki uzun ve etkili akademik kariyeri boyunca Anthony Giddens, 200 makale, deneme ve inceleme ile birlikte 30'dan fazla kitap yayınlamıştır. En etkili sosyolojik metinlerden bazılarını üreten Giddens’ın yazdığı “Sosyoloji” adlı kitabı birçok üniversitede okutulan standart ders kitabıdır. 1961 yılında ise Leicester Üniversitesi'nde çalışmaya başlamış ve burada sosyal psikoloji dersleri vermiştir. Sosyal psikoloji dersleri verdiği Leicester Üniversitesi'nde İngiliz sosyolojisinde oldukça önemli olarak kabul edilen Norbert Elias ile tanışarak sosyolojide kendi teorik konumunu belirlemeye başlamıştır. 1969'da ise Cambridge Üniversitesi'nde göreve atanmış ve daha sonra burada İktisat Fakültesi'nin bir alt birimi olan Sosyal ve Siyasal Bilimler Komitesi'nin oluşturulmasına yardımcı olmuştur.

Uzun yıllar Cambridge'de çalışan Anthony Giddens 1987'de profesörlüğe terfi ederek akademik kariyerine devam etmiştir. Ayrıca Giddens, dünyanın önde gelen sosyal bilimler yayıncılarından biri olan Polity Press'in (1985) kurucu ortağıdır. Bunun dışında 1997-2003 yılları arasında London School of Economics'in direktörlüğünü ve Kamu Politikası Araştırmaları Enstitüsü Danışma Konseyi üyeliğini de yapmıştır. Aynı zamanda İngiltere Başbakanı Tony Blair'in danışmanıdır; "Üçüncü Yol" politik yaklaşımı ile Tony Blair'in (ve Bill Clinton'un) yol gösterici siyasi fikrinin sahibidir. 29 farklı dilde 34’ten fazla kitap yayımlayan sosyolog, çalışma odasında televizyon bulunan nadir akademisyenlerdendir, çünkü toplumu anlamanın en kolay yolunun televizyon seyretmek olduğunu düşünmüştür.

Giddens’ın Sosyolojisi

Akademik yaşamında üç önemli aşama şeklinde ele alınabilir. Birincisi, sosyolojinin ne olduğuna dair yeni bir vizyonun ana hatlarını çizmeyi, klasiklerin eleştirel bir şekilde yeniden yorumlanmasına dayanan bu alanın teorik ve metodolojik bir anlayışını sunmayı içermektedir. Bu dönemin başlıca yayınları arasında “Kapitalizm ve Modern Sosyal Teori” (1971) ve “Yeni Sosyolojik Yöntem Kuralları” (1976) yer almaktadır. Akademik kariyerinin İkinci aşamasında Giddens, bir toplumsal yapı analizi olan ve onu üne kavuşturan “yapısallaştırma/yapılılaşma” teorisini geliştirmiştir. Toplumsal Kuramdaki Merkezi Sorunlar (1979) ve Toplum Anayasası (1984) gibi eserler bu döneme ait eserlerdir. Akademik kariyerinin en son aşamasında ise Anthony Giddens, bir sosyolojik araştırma olgusu olarak modernite, küreselleşme ve siyaseti, özellikle modernitenin sosyal ve kişisel yaşam üzerindeki etkisini ile ilgilenmiştir. Bu aşamada postmodernite eleştirisine, siyasette ve yeni "ütopik-gerçekçi" üçüncü yol tartışmaları, (1990), Modernleşme, Modernlik ve Öz bir sonucu olarak görülebilir. Sosyal Demokrasinin Yenilenmesi (1998)-(1992) Samimiyet (1991) Kimlik, Dönüşümü, (1994) Sol ve Sağ Ötesi ve Üçüncü Yol: tarafından yansıtılır. Giddens'in amacı hem toplumsal teoriyi yeniden şekillendirmek hem de modernitenin gelişimi ve yörüngesi hakkındaki anlayışımızı yeniden incelemektir.

• Yapılaşma

Giddens'a göre sosyoloji; sosyal dünyayı gerçeklik doğasıyla incelemekten daha çok elverişli bilginin üretilmesi problemiyle, toplumun hangi yolla bilinebileceği sorularıyla ilgilenmelidir. Yapılaşma kuramıyla (structuration theory) Uluslararası İlişkiler alanında yapılan çalışmalara sağladığı katkılarla bilinen Giddens kuramında, aktör-yapı ve özne-nesne ayrımlarının ve karşıtlıklarının geçerli olmadığı yolundaki iddiasını dile getirmiştir. Aktör eylemlerini, bununla birlikte yapı kurallarını ve kaynaklarını toplumsal yapının etki unsurları olarak değerlendirmiştir. Ona göre aktörler eylerken, gerçekleştirdikleri eylemler aracılığıyla kendilerine eyleyebilme imkânı sunan şartları yeniden üretirler. Yani toplumsal yapıda düşünümsel olarak eyleyen aktörler eylemleriyle toplumsal yapıyı dolayısıyla aktör eylemlerin üzerinde baskı kuran kuralları üretmektedir. Buna ek olarak yapılaşma süreciyle birlikte toplum; insan eylemleriyle biçimlenerek, yapıyla ilgili belirleyiciler aracılığıyla üretilmektedir. Yapılaşma teorisiyle Giddens, birey ve toplum ikiliğinin reddi sağlanarak sosyal sistemlerdeki fail ve yapının birbirlerine bağımlılığı vurgulanmıştır. Giddens'a göre yapı, insanın faaliyetlerinde gerçekleşen bir akış sağlayarak öznelliği sadece bireyde içkinleşen bir fikir olarak ele almakta ve asıl farkındalık ilişkisinde nitelik kazanmaktadır.

• Üçüncü Yol

“Üçüncü Yol” fikri kısaca, ideolojilere yeni bir boyut kazandırma amacı güden bir kavramdır. Amaç, sosyalizm ve liberalizm arasında bir yol geliştirmektir. Liberalizmin galibiyetini kabul eder, sola yeni bir yön vermek ister. Sol, sadece sosyal adaletsizlikleri önlemekle kalmamalı aynı zamanda serbest girişimi ve rekabeti de korumalıdır. Giddens Üçüncü Yol’u, sosyal demokrasinin modernizasyonu ve küreselleşen dünyaya uyum politikaları olarak görmüştür. Üçüncü Yol’un kapsamını belirlerken, sosyal demokrat yönelimi özellikle vurgulayan Giddens, sahiplendikleri yeni sosyal demokrasiyi, klasik sosyal demokrasiden ayırdıklarının özellikle üzerinde durmaktadır. Klasik sosyal demokrasi Giddens tarafından, aşırı devlet yanlısı, korumacı, aşırı eşitlikçi olması ve zenginden yoksula doğru gelir dağılımını (sonuçların eşitliği) savunması açısından eleştirmiştir.

• Küreselleşme

Üçüncü Yolculara göre, küreselleşme yadsınamaz ve karşı konulamaz bir süreçtir ve kaçınılmaz olan küreselleşmenin insanileştirilebileceği varsayılır. Bu bakış açısına göre, küresel değişimlere yerel, ulusal ve dünya genelinde politikalarla eklemlenmek gerekmektedir. Giddens’a göre; Üçüncü Yol politikalarının bir amacı da küreselleşmenin zararlarını minimuma indirmek için, var olan küresel kurumların dönüştürülmesini sağlamak ve yeni kurumlar yaratılmasına öncülük etmek olmalıdır

Üçüncü Yol politikacılarına göre küreselleşme beraberinde büyük riskleri de getirmektedir. Ancak oluşturulacak politikalar, bireyleri bu risklerden korumak amacını taşımaktan ziyade ‘sosyal sermaye’ ve ‘inisiyatifi ele alan’ refah devletleri yaratmak hedefini taşımalıdır. Bu dijital bilgi ve iletişim teknolojileri çağında ekonominin, eğitilmiş bireylere ihtiyacı vardır ve bu ihtiyacı karşılamak amacıyla kamu politikaları, bilgi temelli mal ve hizmet üretiminde işletmeleri desteklemelidir.

• Risk Toplumu ve Radikalleşen Modernite

Risk toplumu teorisi, Giddens tarafından popüler hale getirilmekle birlikte, onun asıl kaynağı Ulrich Beck’tir. Giddens söz konusu risk toplumu kavramı, geleneğin kırıldığı ve yaşamımıza doğadan çok bilimsel ilerlemelerin hâkim olduğu modern toplumu tanımlamak için kullanmıştır. Giddens’a göre risk toplumu, modernliğin geldiği aşamada karşı karşıya olduğumuz kaçınılmaz sonuçlardan biridir. Ona göre, biz, modernliğin radikalleşmesi ve genelleşmesiyle açıklanan bir ‘risk kültüründe’ yaşıyoruz. Geleneksel kültürlerde bir risk kavramının olduğu söylenemez, çünkü onların böyle bir şeye ihtiyaçları yoktur. Risk, modern sanayi uygarlığının gerçekten temel karakteristik özelliği olarak geçmişten kopmak için fiili uğraş veren bir toplumu varsaymaktadır. Dolayısıyla, risk toplumu kavramlaştırmasının modernleşmeyle ya da radikalleşen modernlik tanımlamasıyla birlikte düşünülmesi gerekmektedir. Radikalleşen modernlik, modernliğin kurumsal boyutlarının daha gelişmiş bir düzeyde ortaya çıkarak kendini yenilemesinin, modernliğin düşünümsel bir karakter kazanmasının sonucudur. Giddens’a göre, radikalleşen modernlik bir yandan belirli alanlarda ve hayat tarzlarında karşılaşılan genel riskleri azaltırken, diğer yandan önceki çağlarda büyük ölçekli ve belirsizlikle tanımlanan yeni risk durumları yaratmaktadır. Yaratılmış çevresel koşulların odağındaki, kirlilik, nükleer atıklar ve çölleşme problemi ise çok sayıdaki örnekten yalnızca birkaçıdır. Bunlara büyük ölçekli savaş, hızlı nüfus artışı ve teknolojik gelişmelere dayalı yeni hastalık türlerini de eklenebilir.

Yayımlanan Kitapları

1. Anthony Giddens (1971) Kapitalizm ve Modern Sosyal Teori. Marx, Durkheim ve Max Weber'in yazılarının analizi. Cambridge : Cambridge Press.
2. Anthony Giddens (1976) İşlevselcilik: apres la lutte, Sosyal Araştırmalar, 43, 325-66
3. Anthony Giddens (1976) Sosyolojik Yöntemin Yeni Kuralları: yorumlayıcı Sosyolojilerin Olumlu Eleştirisi. Londra : Hutchinson.
4. Anthony Giddens (1977) Sosyal ve Politik Teori Çalışmaları. Londra : Hutchinson.
5. Anthony Giddens (1979) Sosyal Teoride Merkezi Sorunlar: Sosyal Analizde Eylem, Yapı ve Çelişki. London : Macmillan.
6. Anthony Giddens (1981) Tarihsel Materyalizmin Çağdaş Bir Eleştirisi. Cilt. 1. Güç, Mülkiyet ve Devlet. London : Macmillan.
7. Anthony Giddens (1981) İleri Toplumların Sınıf Yapısı. Londra : Hutchinson.
8. Anthony Giddens (1982) Sosyoloji: Kısa ama Eleştirel Bir Giriş. London : Macmillan.
9. Anthony Giddens (1982) Sosyal Teoride Profiller ve Eleştiriler. London : Macmillan.
10. Anthony Giddens ve Gavin Mackenzie (Eds.) (1982) Sosyal Sınıf ve İşbölümü. Ilya Neustadt Onuruna Denemeler. Cambridge : Cambridge Press.
11. Anthony Giddens (1984) Toplumun Anayasası. Yapısalcılık Teorisi . Polity Press.
12. Anthony Giddens (1985) Tarihsel Materyalizmin Çağdaş Bir Eleştirisi. Cilt. 2. Ulus Devlet ve Şiddet. Polity Press.
13. Anthony Giddens (1986) Durkheim. Londra : Fontana Modern Ustaları.
14. Anthony Giddens(1990) Modernitenin Sonuçları. Polity Press.
15. Anthony Giddens(1991) Modernite ve Öz Kimlik. Modern Çağın Sonlarında Benlik ve Toplum. Polity Press.
16. Anthony Giddens (1992) Yakınlığın Dönüşümü: Modern Toplumlarda Cinsellik, Sevgi ve Erotizm. Polity Press.
17. Ulrich Beck ve Anthony Giddens ve Scott Lash (1994) Dönüşlü Modernleşme. Modern Toplumsal Düzende Siyaset, Gelenek ve Estetik. Polity Press.
18. Anthony Giddens (1994) Sol ve Sağın Ötesinde - Radikal Siyasetin Geleceği. Polity Press.
19. Anthony Giddens (1995) Siyaset, Sosyoloji ve Sosyal Teori: Klasik ve Çağdaş Sosyal Düşünce ile Karşılaşmalar. Polity Press.
20. Anthony Giddens(1996) Sosyolojinin Savunması. Polity Press.
21. Anthony Giddens (1996) Durkheim Siyaset ve Devlet üzerine. Polity Press.
22. Anthony Giddens (1998) Üçüncü Yol. Sosyal Demokrasinin Yenilenmesi. Polity Press.
23. Anthony Giddens (1999) Kaçak Dünya: Küreselleşme Hayatımızı Nasıl Yeniden Şekillendiriyor. Londra : Profil.
24. Will Hutton ve Anthony Giddens(Eds.) (2000) Kenarında. Küresel Kapitalizmle yaşamak. Londra : Bağbozumu.
25. Anthony Giddens(2000) Üçüncü Yol ve Eleştirileri. Polity Press.
26. Anthony Giddens (2000) Kaçak Dünya. London : Routledge.
27. Anthony Giddens (2001) Sosyoloji. Polity Press.
28. Anthony Giddens(Ed.) (2001) Küresel Üçüncü Yol Tartışması. Polity Press.
29. Anthony Giddens (2002) Şimdi Yeni Emek için nerede? Polity Press.
30. Anthony Giddens (Ed.) (2003) İlerici Manifesto. Merkez Sol için Yeni Fikirler. Polity Press.
31. Anthony Giddens (Ed.) (2005) Yeni Eşitlikçilik Cambridge: Polity Press.

Hazırlayan: Suzan Küçükçallı