İsveç'in NATO Yolundaki Büyük Hatası

Savaşa Dair Endişeler

Rusya Federasyon Devlet Başkanı Vlademir Putin, 24 Şubat 2022 gecesinde yaptığı canlı yayın konuşmasında Ukrayna'nın Donbas bölgesine özel askeri operasyon başlattıklarını tüm dünyaya ilan etmiştir. Savaşın yıkımları iki ülke için ağır olsa da Rusya, çoğu ülke tarafından Ukrayna topraklarını işgal eden ülke olarak kabul edilmiştir. Çok sayıda ülke Rusya’ya yaptırım uygulamış, devleti ambargolarla etkisiz hale getirmeye çalışmıştır.  AB Konseyi, Rusya’nın Donetsk, Luhansk, Zaporijya ve Herson bölgelerini işgal etmesi gerekçesiyle 8. yaptırım paketini onaylamıştı. Tarafsız ülkeler olarak bilinen İsveç, Norveç, Finlandiya, İrlanda, Avusturya ve İsviçre de Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline karşı sessiz kalmamışlardır. Ülkeler önlem almak ve Rusya’nın etkisini azaltmak adına hava sahalarını Rusya’ya kapatmışlardır. Bu önlemler elbette ki bir endişe sonucunda ortaya çıkmıştır. İsveç ve Finlandiya’nın Soğuk Savaştan beri güvenlik ve dış politika anlayışları herhangi bir ittifakın bir parçası olmama yönünde olsa da durumlar Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden sonra değişti diyebiliriz. Keza İsveç’in NATO’da bulunma isteği bu konuya verilecek iyi bir örnektir. Rusya’nın savaşın başında İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliğinin savaş sebebi sayılacağına yönelik ifadesi iki ülke için şartları daha da zorlaştırmış ve NATO’ya üye olma konusundaki ısrarları artmıştır.

İsveç'in NATO Üyeliği ve Önündeki Engeller

İsveç ve Finlandiya NATO üyeliğine başvurmuş olsa da yeni bir üyenin organizasyona katılabilmesi için tüm üyelerin yeni katılacak devletin üyeliğini kabul etmesi gerekmektedir. İsveç ve Finlandiya’nın üyeliğine Türkiye sıcak bakmamaktadır. Türkiye, üyeliğine evet oyunu verebilmesi için iki ülkeden de bazı isteklerde bulunmuştur. Bu istekler daha çok siyasi yönden olmuştur. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan İsveç ve Finlandiya'nın başta PKK ve diğer terör örgütlerine ev sahipliğini yaptığını ifade etmiş, Bu konudaki endişelerini böyle dile geliştirmiştir. Durumun değişmediği sürece üyelik konusunda aynı tutumu takınacaklarını da söylemiştir. İsveç Başbakanı Ulf Kristersson, bir konferansta: “Türkiye bizim yapabileceğimiz şeyleri yaptığımızı teyit etti ama aynı zamanda, yapamayacağımız, yapmak istemediğimiz şeyleri de istediklerini söylüyorlar” açıklamasında bulunmuştur. NATO’nun girişimleriyle 29 Haziran’da İsveç, Finlandiya ve Türkiye arasında bir protokol imzalanmıştır. Üçlü protokole göre İsveç ve Finlandiya, “Türkiye karşıtı terör hareketlerine izin vermeyecekleri, terör gruplarının topraklarında faaliyet göstermeyeceklerine dair söz vermiş, genel olarak terörizmle mücadelede” Ankara ile daha sıkı iş birliği yapacaklarını bildirmişlerdi. Bununla birlikte “terör zanlılarının Türkiye’ye iadesi ve silah satışında kısıtlamaları kaldıracaklarını” da kaydetmişlerdi. Türkiye FETÖ firarisi olan Bülent Keneş’in iadesini istemiş fakat İsveç bunu reddetmiştir.

NATO Üyeliğini İmkansız Kılan Olay

İki ülke arasındaki ilişkileri tırmandıran son olay Stockholm'deki Türkiye Büyük Elçiliği önünde Danimarkalı aşırı sağcı Sıkı Yön Partisi lideri Rasmus Paludan'ın, Kuran-ı Kerim’i yakması ve hiçbir İsveç yetkilisinin müdahale etmemesi olmuştu. Dışişleri Bakanlığı, İsveç'te Kur'an-ı Kerim yakılmasını "Ülkemizin tüm uyarılarına rağmen İsveç'te bugün kutsal kitabımız Kur'an-ı Kerim'e karşı yapılan aşağılık saldırıyı en güçlü şekilde lanetliyoruz." ifadeleriyle kınadı. İslamiyet’in kutsal kitabı olan Kuran-ı Kerim’in yakılması birçok Müslüman ülke tarafından kınandı ve lanetlendi. Olayın ifade özgürlüğü adı altında gerçekleştiğine dair olan ifadeler kabul görmemiş, İslam ve Müslüman dünyasına hakaret olarak görülmüştür. ABD’nin bu konuya olan bakış açısı NATO birliğine karşı sabotaj çabası olduğu yönündedir. Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Ned Price, olayı "Türkiye ve İsveç'in arasına kasıtlı olarak mesafe koymaya çalışmış bir provokatörün işi olarak niteledi. Kur’an-ı Kerim’in yakılmasının ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan net bir şekilde İsveç’in NATO başvurusuna destek vermeyeceklerini açıklamıştır. İkinci bir görüşmeye kadar ise Türkiye’nin tutumunun bu yönde olacağı ön görülmektedir. İsveç, NATO’ya dahil olmak istediği sürece ise Türkiye ile olan ilişkisini düzeltmek zorundadır.  

Hazırlayan: YASEMİN YAVUZ