İlişkiler Ağı Teorisi
İlişkiler ağı teorisi göçü başlatan değişkenlerden ziyade, göçün zaman ve mekânda devam etmesini etkileyen değişkenler ile ilgilenmektedir[1] Göç olgusunun sürekliliğini sağlar. Göçmenler daima hem göç ettikleri yeni ülkedeki göçmenlerle hem de menşei ülkelerindeki insanlar ile iletişimde olurlar. İlişkiler ağını insanlar çoğunlukla yardım almak ve yeni bir ülkeye gidip iş bulmak için oluştururlar. İlişkiler ağı sayesinde göçten çekinen ya da kaygıya sahip olan kişilerin göçe bakış açısı değişir. İlişkiler ağı göçün riskini azaltır ve güven ortamı inşa eder.[2] Bu ağlar göçmenlerin sosyal hayata uyum sağlama süreçlerinde hem olumlu hem de olumsuz etkiler sağlamaktadır. Göçmen ağlarının oluşturulması, yeni göç eden kişinin hayatını oldukça kolaylaştırır fakat bazen tam tersi de olabilmektedir. Bu ağlar sayesinde yeni göç eden kişinin uyum sağlama evresi rahat bir geçiş dönemi ile gerçekleşir. Göç edilen yerde göçmen ağlarının olması göçü gerçekleştiren kişiyi başta ekonomik olmak üzere, yapılması gereken bürokratik işlerinde de rahatlatır ve sonuca kolay varmasını sağlar. Bu yardımların yanı sıra kişinin ilk defa gittiği bir ülkede çekeceği yalnızlık hissiyatını azaltır. Bu yalnızlıktan ve menşei ülkesinde duyulan özlem hissinden kurtulup hızlı bir şekilde sosyalleşme evresi yaşar. Zaman içinde bu ilişki ağları göçmen gönderen ülkenin diğer katmanlarına da yayılmakta ve böylelikle göç hareketi sınırsız bir şekilde sürdürülmektedir[3] Tüm bunların sonucu olarak kurulan bu ağlar sayesinde göç daha cazip bir hal almaya başlamıştır. Bu kuramın en önemli özelliği diğer kuramların yanı sıra odağının direkt göçmenler olmasıdır. Ne mekana ne zamana ne de göç edilecek yerin göçmene sunduğu avantajlara odaklanmamıştır. 1990’larda ortaya konan bu teori ile göçün nedenleri değil, göçün sürekliliği ve kendini yeniden üreten dinamikleri açıklanmaya çalışılır.
1. Kavrama Katkıda Bulunanlar
Massey’e göre göçmen ağları, göçmenin ailesi, arkadaşları, hemşerileri ile kurduğu karmaşık ilişkilerden oluşur. İlişkiler ağı teorisi, ücret farklılıkları ya da istihdam politikalarına rağmen göçün neden devam ettiğini açıklamaya yardımcı olmaktadır. Bu sistem doğrultusunda göçün yol açtığı masraflar ve içerdiği riskler azaldığından ücret farklılıkları önemini kaybetmekte, ilişkiler ağının varlığı göçmenlerin kararlarını ve yer seçimlerini etkilemektedir.[4] Ağ teorisi ve göçmen ağı şu şekilde çalışmaktadır: Öncü göçmenler öncelikle göç veren ve alan toplumları birbirine bağlayan bir altyapı oluştururlar ve bu bağlantı göç veren toplumdaki diğer bireylere göçme olanağı sağlar. Yeni göç dalgaları, kurulmuş bu ağı harekete geçirir ve sonradan göç edenler ilk gelenlerin tecrübelerinden yararlanırlar. Zamanla göç kendi kendini devam ettiren bir hâl alır.
2. Diğer Kavramlarla İlişkisi
Kuramın ilişkili olduğu en önemli kavram “küreselleşme”dir. Çünkü ağların oluşmasına sebep olan en önemli etken varolan sınırların ortadan kalkarak, insanların ve mekanların erişilebilir hale gelmesidir.
Hazırlayan: Durdu Bezgin – Göç Çalışmaları Stajyeri
- ↑ Douglas S. Massey, Joaquin Arango vd., “Theroies of International Migration: A Reiew and Appraisal”, Population Council (1993) s.431-466.
- ↑ E. Deniz Ela Özcan, “ Çağdaş Göç Teorileri Üzerine Bir Değerlendirme” İş ve Hayat Dergisi (2016) s.183-215
- ↑ Nermin Abadan Unat, “Bitmeyen Göç,” (İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2017) s.452.
- ↑ Christian Dustmann, Albrecht Christian Ekkehard Glitz “Immigration, Jobs and Wages: Theory, Evidence and Opinion” Centre of Economic Policy Research (2005) s.1-66.