Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA)

Birleşmiş Milletler bünyesinde faaliyet gösteren Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA), 29 Temmuz 1957 tarihinde kurulmuştur. Nükleer Bilim ve Teknolojinin barışcıl amaçlarla kullanılması, nükleer silah elde etmenin engellenmesi konusunda üye devletlerle birlikte çalışmaktadır. Kurmuş olduğu denetim mekanizması ile ülkelerin taahhütlerini yerine getirmesini kontrol etmektedir. Kurumun merkezi Avusturya’nın Viyana kentinde bulunmaktadır. Kurum bağımsız olarak yürüttüğü çalışmaların sonucunda hazırlanan raporları da Birleşmiş Milletler Genel Kurulu‘na ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi‘ne sunmaktadır.

1953 yılında ABD Başkanı Dwight Eisenhower, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’na nükleer enerjinin barışçıl amaçlara yönelik kullanımını düzenleyip destekleyecek bir kurum oluşturma fikrini sunmuştur. 1954 yılının Eylül ayında bu fikri temel alarak, radyoaktif maddelerin kontrolünü sağlayabilecek bir uluslararası kurum kurulması içim BM’e teklif götürülmüştür. Bu teklifin tek başına yeterli olmayacağını düşünen ABD, nükleer enerjinin barışçıl amaçlar için kullanımını konu alacak uluslararası bilimsel bir konferans düzenleme çağrısında da bulundu. Bu girişimin asıl sebebi teklifin Eylül 1954’te BM’e sunulmasından bir ay sonra Sovyetler Birliği’nin böyle bir oluşuma sıcak bakmadığını belli etmesidir. Eisenhower, Sovyetler Birliği’nin bu tutumuna karşı, bu ülkeyi durdurmak amacıyla uluslararası kamuoyu oluşturma amacıyla çeşitli faaliyetler düzenlemeyi hedeflemiştir.

8-20 Ağustos 1955 tarihleri arasında İsviçre’nin Cenevre kentinde Atom Enerjisi’nin Barışçıl Kullanımı üzerine planlanan şekilde uluslararası bir konferans BM tarafından düzenlenmiştir. 12 ülke arasında yapılan bir dizi görüşme soncunda 1956 yılının Kasım ayında Birleşmiş Milletler merkezinde kurulması planlanan kurumun yasal zemin çalışmaları sonlandırılmıştır. 23 Kasım 1956’da onaylanan yasa ile 29 Temmuz 1957 tarihinde Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu kurulmuştur. Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’nun direktörlüğünü günümüzde Japon Yukiya Amano yürütmektedir .