Post-Truth
Post-truth, iletişim çalışmalarında sıklıkla yer alan, popülist siyasi söylemlerde kullanılması sebebiyle siyaset alanında da kullanılan, gerçeğin önemsizleşmesi bakımından da felsefe ve sosyoloji tartışmalarına dahil olan ve incelenen Türkçede gerçek dışı, hakikat ötesi, hakikat üstü gibi çeşitli karşılıklar ile tanımlanan kavram.
Terimin Tanımı
Post-truth terimi, objektif olguların, kamuoyunu şekillendirmede, duygu ve kişisel inançlara göre daha az etkili olması halini ifade etmektedir. Yani gerçeklerden ziyade duygusal argümanların etkisi söz konusudur.[1]
Oxford Sözlüğü, “post-truth” kavramını “adjective Relating to or denoting circumstances in which objective facts are less influential in shaping public opinion than appeals to emotion and personal belief.” olarak tanımlamaktadır. Kavram Türkçede ise genel olarak şu biçimlerde anlamlandırılmakta: “Nesnel hakikatlerin/gerçeklerin/olguların belirli bir konu üzerinde kamuoyunu/halkın görüşünü belirlemede/oluşturmada duygulardan ve kişisel kanaatlerden/inançlardan daha az etkili olması/olması durumu/olması hâli.”[2]
Terimin Tarihsel Gelişimi
Post-truth ifadesi ile ilk defa 1992 yılında Körfez Savaşı’nın arifesinde ödüllü senaryo ve roman yazarı Steve Tesich tarafından The Nation dergisinde yayımlanan “Amerika’nın Yoldan Çıkması” başlıklı makalede karşılaşılmaktadır.[3] Tesich yazısında, ABD’deki Bush ve Reagan dönemlerinden örneklerle liderlerin yalan söylediklerini ve halkın hakikati bilmeyi istemediklerine değinmiştir.[4]
Post-truth ile ilgili daha kapsamlı ve dikkat çeken bir çalışma da 2004 yılında Ralph Keyes tarafından yazılan “The Post-Truth Era” isimli kitaptır. Bu çalışmada post-truth yalan söylemekle ilişkilendirilerek toplumsal bağlamda etkileri irdelenmiştir.[5]
2016 yılında ise Post-truth sözcüğünün Oxford Sözlükleri tarafından yılın kelimesi olarak ilan edilmesi ile kavram popülerlik kazanmıştır.
Oxford Üniversitesi Yayınları, 2004 yılından beri bir önceki yıl kullanım sıklığındaki yoğun artışla öne çıkan; o yılın siyasal, sosyal, ekonomik vb. havasını yansıtan ve gelecekte kültürel bir motif olarak daha sık gündeme gelmesi muhtemel bir ifadeyi yılın kelimesi olarak belirlemekte.[6] 2016 yılının kelimesi olarak ise “post-truth” kavramı belirlenmiştir.
Aynı zamanda 2016 yılındaki Birleşik Krallık’taki Brexit ve ABD’deki başkanlık seçimleri, kavramın popülerliğine katkı sağlamış ve tarihinde önemli bir yer edinmişlerdir
Kavramın Çeşitli Alanlardaki Yeri
Doğrunun ve gerçekliğin birey düzeyinde anlamlandırılmasını ve inşa edilmesini konu alan sosyoloji alanında da Post-truth terimi tartışılmaktadır. Alan çalışmalarında bireyin bu anlam inşasında toplum karşısındaki konumunun onun anlamlandırma sürecinde önemli belirleyici olduğu öne sürülmektedir. "Bu önemin altında yatan neden, toplumun ilgili döneminde herhangi bir dini eğilim baskınsa gerçekliğin bu söylemin etrafında oluşturulacağı; eğer toplumda belirli bir siyasi eğilim baskınsa bu ideolojinin gerçekleri göstereceği gibi, gerçeğin üretiminde ilgili dönemin koşullarının etkili olmasıdır."[7]
Kamu diplomasinin önemli bir alt alanı olarak ortaya çıkan ve iletişim teknolojilerinin gelişimiyle öne çıkan dijital diplomasinin post truth dönemin etkilerinden büyük ölçüde etkilendiği ortaya çıkmıştır.[8]
Son dönemde her alanda etkisini gösteren sosyal medya ağlarının yayılımıyla birlikte "gerçekte görecelilik" tartışmaları post-truth terimi ile kendisini göstermekte ve küresel medya ağları aracılığı ile birçok alanda tartışılmaktadır.
Hazırlayan: Hatice Yağmur Kara
- ↑ Zenginoğlu, S. (2020). Küreselleşmenin Post’ları: Post-Modernizm, Post-Truth ve Post-Covid. USBAD Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi 2(4), 805-817.
- ↑ Terzi, Adem. “ POST-TRUTH KAVRAMI VE TÜRKÇE KARŞILIKLARI ÜZERİNE.” Türk Dili Nisan 2020 CXVIII, no. 820 (2020): 80–86.
- ↑ Zenginoğlu, S. (2020). Küreselleşmenin Post’ları: Post-Modernizm, Post-Truth ve Post-Covid. USBAD Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi 2(4), 805-817.
- ↑ Zenginoğlu, S. (2020). Küreselleşmenin Post’ları: Post-Modernizm, Post-Truth ve Post-Covid. USBAD Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi 2(4), 805-817.
- ↑ Açıkalın, Ş. N. ve Sarı, E. (2021). Post-Truth ve Dijital Diplomasi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 11(4), 1689-1701.
- ↑ Terzi, Adem. “ POST-TRUTH KAVRAMI VE TÜRKÇE KARŞILIKLARI ÜZERİNE.” Türk Dili Nisan 2020 CXVIII, no. 820 (2020): 80–86.
- ↑ Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 2021;20(79): 1540-1555
- ↑ Açıkalın, Ş. N. ve Sarı, E. (2021). Post-Truth ve Dijital Diplomasi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 11(4), 1689-1701.