Gastarbeiter Programı
Oxford Sözlüğü'nde tanımlandığı üzere, 1960 yılında Almanya'da "misafir işçi" olarak kabul edilen Gastarbeiter Programı, geçici izin sahibi kişilere, başta Almanya olmak üzere farklı ülkelerde çalışma imkanı tanıdı. Genellikle II. Dünya Savaşı sonrası Almanya'nın altyapısını yeniden inşa etmeye yardımcı olmak için kabul edilen çoğunluğunu Türk işçilerin oluşturduğu bu terim, "Gastarbeiter" olarak Almanca'ya çevrilmekte ve "misafir işçi" kavramıyla özdeşleştirilmektedir.[1]
Tarihi Arka Plan
Birçok Gastarbeiter, zamanla kalıcı yerleşimciler haline gelerek 21. yüzyılın başlarında Almanya içinde önemli bir etnik grup oluşturdular. Ayrıca, İtalya, İspanya, Yugoslavya, Fas, Portekiz ve Tunus gibi ülkelerden de önemli sayıda Gastarbeiter gelmiştir. Bu işçilerin çoğu, ailelerini desteklemeyi veya memleketlerinde daha iyi bir yaşam kurabilmeyi hedefleyen erkeklerdi ve çoğu, Almanya'da uzun süre kalmayı düşünmemişti.[2]
Ancak, bu düşüncelerin aksine, ilk etapta misafir işçi olarak giden Türk erkeklerinin ardından aileleri de Almanya'ya yerleşmek amacıyla göç etmeye başladı. Büyük ölçekli işçi göçü, farklı etnik kökenlerin bir araya gelmesine ve çeşitliliğin ortaya çıkmasına yol açtı. Ancak günümüzde dahi tartışılan Alman Milliyetçiliği, Türk vatandaşlarının Alman toplumuna entegre olmasını zorlaştırdı. Sosyolojik bir bakış açısıyla değerlendirildiğinde, George Simmel'den bu yana kullanılan 'fremde' kavramı, yani yabancılaşma, Türk vatandaşlarının Alman toplumuna entegrasyonunu veya asimilasyonunu beraberinde getirdi. Gastarbeiter Programı ile ortaya çıkan birçok kavram, göç ettikleri yerlerde Türk misafir işçilerin ırkçılığa maruz kalmalarına yol açtı. Alman milliyetçiliği sebebiyle, diğer ırkların yaşadığı bölgelerdeki Almanlar da kendilerini yabancı hissettiklerinden dolayı yabancı düşmanlığı oluştu. En eski sözlü ve yazılı aşağılama biçimlerinden biri olan "Juden Raus" (Yahudiler Defolun) sloganı, 1970'lerde "Ausländer Raus" (Yabancılar Defolun) şeklinde kullanılmış ve günümüzde bu ifade sadece "Türken Raus" (Türkler Defolun) olarak indirgenmiştir.[3]
Gastarbeiter Kavramına Katkıda Bulunanlar
Fietkau'ya göre, Almanya'nın Westdeutsche Rundfunk kanalı gibi medya kanalları, 1970'lerin sonlarına doğru Gastarbeiter teriminin yerine yeni bir kavram arayışı içindeydi. Yapılan ankete yaklaşık 32 bin geri dönüş oldu. Gelen isim önerileri arasında, ırkçı ifadeler içeren terimler de bulunuyordu. Bugün dahi Almanya'da günlük hayatta yabancı işçilere dair bu tür tutumlarla karşılaşmak mümkündür. 1981'de, Almanya'nın önde gelen 15 üniversitesinde görev yapan akademisyenler, yabancılaşma hadisesine karşı Alman halkını uyarmak amacıyla "Heidelberg Manifestosu"nu yayınlamışlardır.[4]
Son olarak, Almanya'ya göç eden Türk diasporasının diğer diasporik gruplarla ilişkisi, yabancı ve İslam düşmanlığı, kurumsal ırkçılık ve nitelikli göç nedeniyle Almanya'ya gelen Türk diasporasının etkileşimi gibi konuların araştırılması gerekmektedir. Bu çalışmaların aynı zamanda Almanya'daki Türklerin ülkeleriyle olan ilişkilerine de katkı sağlayacağı tahmin edilmektedir.
Hazırlayan: Sevgi Güvendik - Göç Çalışmaları O-Staj Programı
- ↑ Parry, Sarah. 2023a. “Guest-Worker Noun - Definition, Pictures, Pronunciation and Usage Notes | Oxford Advanced Learner’s Dictionary at OxfordLearnersDictionaries.com.” Edited by The Editors of Encyclopaedia Britannica. Oxfordlearnersdictionaries.com. 2023. https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/guest-worker?q=guest+workers.
- ↑ Parry, Sarah. 2023b. “Guest-Worker Noun - Definition, Pictures, Pronunciation and Usage Notes | Oxford Advanced Learner’s Dictionary at OxfordLearnersDictionaries.com.” Edited by The Editors of Encyclopaedia Britannica. Oxfordlearnersdictionaries.com. 2023. https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/guest-worker?q=guest+workers.
- ↑ Gedi̇k, Erdoğan. "ALMANYA’DA ‘ÖTEKİ’ OLMAK, ‘ÖTEKİ’ KALMAK." June 1, 2010. Dergipark, https://dergipark.org.tr/en/pub/fe/issue/26025/274087.
- ↑ Muhammet Mustafa İyi (2021) Almanya’daki Türklerin 60 Yılının Akademik Çalışmalara Yansıması: Değişen İlgi Alanları, Dönüşen Yaklaşımlar ve Araştırılması Gereken Konular, Turkish Journal of Diaspora Studies, 1(2), 121-156