Dublin Sözleşmesi
Dublin Konvansiyonu, AB üyesi bir ülkeye mülteci olarak başvuran adayların bu konudaki yeterliliğini onaylayan ve hangi AB ülkesinin bu konuda yetkili olduğunu tespit eden uluslararası bir hukuk sözleşmesidir. Dublin Sözleşmesinin temel koşulu, iltica başvurusunda bulunan kişinin bu başvurusunu sığındığı ilk ülkede gerçekleştirmesidir. Sözleşme gereği iltica başvurusu tek bir AB üyesi ülkece değerlendirilmekte, sığınmacıların birden fazla ülke ya da art arda iltica başvurusunda bulunması imkânsız olmaktadır. Dublin II Konvansiyonu uyarınca, üye devletler, kendi topraklarında yapılan iltica başvurusunu hangi üye devletin incelemesi gerektiğini objektif ve hiyerarşik kriterlere göre değerlendirmek zorundadır. Sistem, “iltica alışverişini” (sığınmacının birkaç devlet nezdinde iltica talebinde bulunması) önlemek, aynı zamanda, iltica başvurusunun sadece bir üye devlet tarafından işleme konmasını sağlamak üzere tasarlanmıştır.
Dublin Sözleşmesinin Tarihçesi 1990 yılında İrlanda'nın başkenti Dublin'de imzalanan Dublin Sözleşmesi, 1 Eylül 1997 tarihinde yürürlüğe girdi. İlk önce 12 Avrupa ülkesi (Belçika, Danimarka, Fransa, Almanya, Yunanistan, İrlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Portekiz, İspanya ve Birleşik Krallık) tarafından imzalanan sözleşmeye, aynı yıl Avusturya ve İsveç, 1998 yılında ise Finlandiya imza koydu. 1 Eylül 2003 yılında Dublin’in ikinci versiyonu yürürlüğe girdi ve böylelikle, Danimarka dışındaki bütün AB ülkeleri bu anlaşmaya dahil edilip EURODAC sistemi uygulanmaya başlandı. EURODAC (parmak izi merkezi) ile Dublin sistemi, AB prosedürleri ve sorumlulukları açığa çıkarıldı. 2008 yılında AB Komisyonunun Dublin II Sözleşmesinin genişletilmesi teklifini vermesiyle beraber yeni sözleşme (Dublin III) 2013 yılında yürürlüğe girmiştir ve hala AB üyesi ülkeler tarafından uygulanmaktadır. Dublin Sözleşmesine Taraf Olan Ülkeler Dublin III Sözleşmesinden sonra Danimarka’nın da taraf olmasıyla beraber 30 ülke daha anlaşmaya taraftır. Bu ülkeler; Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Hırvatistan, Kıbrıs, Çek Cumhuriyeti, Estonya, Finlandiya, Fransa, Almanya, Lihtenştayn, Yunanistan, Macaristan, İrlanda, İtalya, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Malta, Hollanda, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya, İspanya, İsveç, Norveç, İzlanda, İsviçre’dir. Aynı zamanda aldığı Brexit kararı ile 2020 yılında AB’den çıkan Birleşik Krallık, anlaşmaya artık taraf değildir. İlişkili Olan Kavramlar İltica Nedir? İltica; bazı ülkelerin önceden belirlenmiş koşullara uygun başvurularda bulunan kimselere verdiği hukuki ve politik bir haktır. İltica başvurusu kabul edilen kişi uluslararası koruma statüsüne kavuşur ve kendi isteği dışında geldiği ülkeye geri göndermeye zorlanamaz. Dünya üzerinde iltica hakkını anayasal olarak tanıyan ilk ülke Fransa’dır. Sığınmacı ve Mülteci Kimdir? Sığınmacı; kendi ülkesini terk ederek üçüncü bir ülkeye gidip orada sığınma talebinde bulunan kişiyi ifade etmektedir. İlgili devlet otoritelerinin, sığınma başvurusunu değerlendirdiği, uluslararası ve iç hukuk kurallarını uygulayarak sığınma hakkını verdiği kimselere ise, “mülteci” denilmektedir.