Afrika Ulusal Kongresi (African National Congress)
1912'de Bloemfontein'de Güney Afrika Yerli Ulusal Kongresi olarak J. W. Dube tarafından kuruldu. Güney Afrika Yerli Ulusal Kongresi olarak kurulan kongrenin asıl amacı, Cape Eyaletindeki Renkliler (karışık ırktan kişiler) ve Siyah Afrikalılar için oy haklarının korunmasıydı. 1923'te Afrika Ulusal Kongresi olarak yeniden adlandırıldı. 1940'lardan itibaren, Güney Afrika'nın resmi ırk ayrımcılığı ve ayrımcılığı politikası olan Apartheid'i ortadan kaldırma mücadelesine öncülük etti. Daha militan ayrılık hareketi olan Pan-Afrikanist Kongre (PAC) ile birlikte, 1960 yılında Güney Afrika hükümeti tarafından yasadışı ilan edildi. Apartheidin kaldırılması gerektiğini ve her Güney Afrikalının oy hakkına sahip olduğunu savunarak, 'Umkhonto Wesizwe' (Ulusun Mızrağı) adında bir kurtuluş ordusu kurdu. ANC, 1960'tan 1990'a kadar beyaz Güney Afrika hükümeti tarafından yasaklandı; bu otuz yıl boyunca Güney Afrika topraklarının dışında faaliyet gösterdi. Yasak 1990'da kaldırıldı ve ANC'nin başkanı Nelson Mandela, 1994'te Güney Afrika'nın ilk çok ırklı hükümetinin başına geçmek üzere seçildi. [1]
1959'da ANC'den ayrılan Pan-Afrikanist Kongresi (PAC), 1960'ta, polisin Sharpeville'de 69 silahsız göstericiyi öldürdüğü gerekçesi ile kitlesel gösteriler düzenledi. Bu noktada Ulusal Parti hem ANC'yi hem de PAC'yi yasakladı veya yasadışı ilan etti. 1961'de bir ANC askeri örgütü, Umkhonto we Sizwe ("Ulusun Mızrağı"), Mandela'nın başkanlığında, apartheid'a karşı kampanyasının bir parçası olarak sabotaj eylemleri gerçekleştirmek üzere kuruldu. Mandela ve diğer ANC liderleri 1964'te (Rivonia Davası) ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı. ANC'nin gerilla savaşı kampanyası, sıkı Güney Afrika iç güvenlik önlemleri nedeniyle temelde etkisiz olsa da, hayatta kalan ANC kadroları, Tambo'nun liderliği altında örgütü Tanzanya ve Zambiya'da canlı tuttu. ANC, polis ve ordunun çoğu çocuk 600'den fazla insanı öldürdüğü 1976'daki Soweto ayaklanmasının ardından, 1970'lerin sonlarına doğru Güney Afrika'da canlanmaya başladı. Yaklaşık 1980'de ANC'nin yasaklanmış siyah, yeşil ve altın üç renkli bayrağı Güney Afrika'da görülmeye başlandı ve ülke 1980'lerde fiilen bir iç savaşa sürüklendi. F.W. de Klerk yönetimi 1990 yılında ANC üzerindeki yasağı kaldırdı ve liderleri serbest bırakıldı veya Güney Afrika'ya dönüp barışçıl siyasi faaliyetler yürütmelerine izin verildi. ANC'nin liderlerinden en önemlisi olan Nelson Mandela, 1991'de başkan olarak Oliver Tambo'nun yerini aldı. Mandela, genel oyla seçilen bir hükümete geçiş konusunda hükümetle yapılan müzakerelerde (1992-93) ANC'ye liderlik etti. Nisan 1994'te parti, ülkenin bu türden ilk seçiminde iktidara geldi ve yeni Ulusal Meclis'teki sandalyeler için oyların yüzde 60'ından fazlasını kazandı. Ulusal birlik hükümetine başkanlık eden Mandela, 10 Mayıs 1994'te Güney Afrika'nın ilk Siyah cumhurbaşkanı olarak göreve başladı. Mandela, 1997'de ANC başkanı olarak istifa etti ve Haziran 1999'da halefi Thabo Mbeki, Güney Afrika'nın ikinci Siyah başkanı oldu. 2002 yılında 90. yılını kutlayan parti, Güney Afrika siyasetindeki hâkimiyetini sürdürmeye devam ediyor.[2]
Hazırlayan: Ayşegül Asya Ünver