Stimson Doktrini
Stimson Doktrini, adını ABD Dışişleri Bakanı Henry Stimson’dan almaktadır. 1931 yılında Japonya’nın Çin’e bağlı Mançurya’yı tek taraflı olarak işgal etmesi sonrasında kurduğu kukla devlet olan Mançuko Devleti’nin tanınma sorunu Stimson Doktrini’nin çıkmasına neden olmuştur[1]. Japonya’nın yayılmacı emelleri için kuvvet kullanarak Mançurya’yı işgal etmesi, 1928 Paris Paktı’nın da kuvvet kullanımı yasaklarına aykırı olduğu için kurulan bu devletin uluslararası hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle ABD, Stimson aracılığı ile bu dış politikasını duyurmuştur[2]. Bu dış politikaya göre ABD, Japonya’nın Mançurya’yı işgaline karşı çıkmış, dönemin Dışişleri Bakanı Henry Stimson itiraz etmiştir. ABD hiçbir zaman Mançuko Devleti’ni tanımamış, bu devletin tanınma sorunu bağımsız bir devlet kurgusu olarak kalmıştır. Milletler Cemiyeti de Mançurya’daki olayları araştırmak için Lord Lytton yönetiminde bir heyet göndermiş, bu heyet Japonları saldırganlıkla itham etmiştir.[3] Mançuko Devleti, Uluslararası Hukuk’a aykırı bir şekilde kuvvet kullanılarak kurulduğu için burada bir tanımama durumu söz konusu olmuştur. [4] Bu nedenle Stimson, 1932'nin başlarında Stimson Doktrini'ni yayınlamıştır. Bu Doktrin, ABD'nin, Japonya ile Çin arasında ABD haklarını veya ABD’nin imzaladığı anlaşmaları ihlal eden hiçbir anlaşmayı veya anlaşmayı tanımayacağını belirtmektedir.[5] Stimson Doktrini, Uluslararası Hukuk’ta daha sonra diğer devletler tarafından da tanınan ve geniş kabul görmüş bir doktrin halini almıştır. Bu doktrin, 1932 yılında Milletler Cemiyeti tarafından da benimsenmiş, 1945’te Birleşmiş Milletler’in kurucu antlaşması olan Birleşmiş Milletler Şartı’nın 2.maddesinin 4.paragrafında yer alan kuvvet kullanma yasağı ilkesi içinde yer bulmuştur.[6]
Hazırlayan: Online Staj Uluslararası Hukuk Çalışmaları Stajyeri Hatice Deniz Hızal
Kaynakça
- ↑ Tosun, F. "Uluslararası Hukuk’ta “Kuvvet Kullanma ve Karışma” Kavramlarının Değişen Anlamı". Güvenlik Stratejileri Dergisi 5 (2009): 89-118
- ↑ Gündüz, A. Milletlerarası hukuk: temel belgeler, örnek kararlar. Beta Basım Yayın Dağıtım, 2003.
- ↑ Meyer, M. W. Japonya tarihi: hanedanlık döneminden günümüz Japonya'sına. İnkılap Yayınevi, 2014.
- ↑ Caşın, M. H., Modern Uluslararası Hukukun Temel Esasları Cilt 1, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2013.
- ↑ https://history.state.gov/milestones/1921-1936/mukden-incident (Erişim: 01.12.2022).
- ↑ Gündüz, A. Milletlerarası hukuk: temel belgeler, örnek kararlar. Beta Basım Yayın Dağıtım, 2003.