PATRICE LUMUMBA

Başka ne söyleyebilirdim? Ölü,canlı,özgür ya da sömürgecilerin emriyle hapiste olan benim şahsım değil,Kongo’dur. Bağımsızlığı,insanların dışarıdan bazen iyi niyetli bir acıma,bazen de sevinç ve haz duyarak bize baktığı bir kafese dönüştürülen yoksul halkımızdır. Patrice LUMUMBA, ⟨⟨Pauline Lumumba’ya Mektup⟩⟩,Kasım,1960

Patrice Emery Lumumba (gerçek adı Elias Okit Asombo) 2 Temmuz 1925'te eski Belçika Kongo'sunda Onalua'da doğdu. Haziran-Eylül 1960 arasında Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nin (DRC) ilk Başbakanıydı.17 Ocak 1961'de Katanga'da suikasta kurban gitti. Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nin ilk "ulusal kahramanı" olarak kabul edilen Lumumba Belçika Kongo'nun bağımsızlığının ana figürlerinden birini temsil etmektedir.

ERKEN HAYATI Lumumba, Belçika Kongo'nun Kasai eyaletine bağlı Onalua köyünde doğdu. Batetela etnik grubundandır. Protestan misyoner okuluna gittikten sonra Lumumba, Kindu-Port-Empain'de çalışmaya başladı ve burada évolués (Batı'da eğitim görmüş Afrikalılar) kulübünde aktif olarak rol aldı. Kongo gazeteleri için denemeler ve şiirler yazmaya başladı. Ayrıca Belçika vatandaşlığı için başvuruda bulundu ve aldı. Lumumba daha sonra posta memuru olmak için Léopoldville'e (şimdi Kinshasa) taşındı ve Stanleyville'deki (şimdi Kisangani) postanede muhasebeci olarak çalıştı. Orada Kongo basınına katkıda bulundu.

POLİTİK HAYATI 1955'te Lumumba,Belçika'daki Kongolu hükümet çalışanları sendikasının bölge başkanı oldu. Kongo'daki Belçika Liberal Partisi'nde de aktif oldu. 1956'da Lumumba, koloniler bakanının himayesinde Belçika'ya bir çalışma gezisine davet edildi. Dönüşünde postaneden zimmete para geçirmek suçundan tutuklandı. 12 ay hapis ve para cezasına mahkûm edildi. Lumumba hapisten çıktığında siyasette daha da aktif hale geldi. 1958'de açıkça sömürgecilik karşıtı görüşleri dile getirdi ve Léopoldville'de (şimdiki Kinshasa) milliyetçi, üniter ve radikal bir parti olan Kongo Ulusal Hareketi'ni kurdu. KUH’un kuruluşundan sadece bir yıl sonra,Lumumba ve yoldaşları doğu eyaletindeki seçimleri kazandı. 1959 yılında bölgeyi sarsan şiddetli isyanlar, yetkililerin Patrice Emery Lumumba'yı birkaç ay hapse atmasına neden oldu. Ocak 1960'ta Belçika'da Brüksel'de Belçika Kongo'sunun bağımsızlığı için bir tarih bulmak adına düzenlenen Yuvarlak Masa konferansına katılması için serbest bırakıldı.Birkaç hafta sonra, özellikle Frantz Fanon ile tanıştığı, ardından Cezayir FLN ve Ganalı Kwamé Nkrumah'nın katıldığı Afrika Halkları Konferansı'na katıldı - bu toplantılar onun siyasi düşüncesinde önemli bir dönüm noktası olmuştur. Artık bağımsızlıktan yana kararlı bir şekilde ilerleyen Lumumba 1960'ın başında Belçika makamları tarafından tutuklandı. Tutuklanması ile Kongolu liderlerin Brüksel'in gücüne karşı,30 Haziran'da yapılması planlanan bağımsızlık yürüyüşünü hızlandırdı. Serbest bırakılan Lumuba partisiyle ülkedeki ilk serbest seçimleri kazandı ve Başbakan olarak atandı. Bağımsızlık Günü'nde, atası II. Leopold'un kolonileştirme çalışmalarını selamlayan Belçika Kralı Baudoin'e sert bir şekilde tepki verdi. Bu konuşmadan Kral Baudoin rahatsız oldu.

LUMUMBA SUIKASTI

Patrice Lumumba'nın dişi

Suikast, ülkenin dört ayrı hükümetin altına düştüğü bir zamanda gerçekleşti: Kinşasa'daki merkezi hükümet (daha sonra Léopoldville); Lumumba'nın Kisangani'deki (daha sonra Stanleyville'deki) takipçileri tarafından rakip bir merkezi hükümet; ve maden zengini Katanga ve Güney Kasai eyaletlerindeki ayrılıkçı rejimler.Lumumba'nın Doğu Bloku'na yaklaştığını görmekten endişe duyan Belçika hükümeti, Lumumba'nın birleştiriciliğine karşı zengin Katanga bölgesinde bir isyan çıkarmıştır. Eylül 1960'ta Lumumba hükümeti, CIA'nın desteğiyle Joseph-Désiré Mobutu önderliğindeki bir darbeyle devrilmiştir. Lumumba ev hapsine alınmış ve kaçmıştır. Mobutu'nun güçleri tarafından yakalandı ve 2 Aralık'ta tutuklandı. Lumumba başlangıçta Thysville'deki (şimdi Mbanza-Ngungu) bir askeri kampta tutuldu. Elisabethville'e, bugünkü Lubumbashi'ye nakledildi ve burada 17 Ocak 1961'de iki arkadaşı Maurice Mpolo ve Joseph Okito ile suikasta kurban gitti. Bu suçları işlemek için seçilen adamlar, Belçikalı paralı askerlerin desteğiyle, Katanga bölgesinden (güney) gelen ayrılıkçılardır.Belçikalı askerler tarafından 17 Ocak 1961'de kurşuna dizilerek öldürülen Lumumba, daha sonra bedenine asit dökülerek eritilmişti. Belçikalı askerler tarafından dişleri sökülen Lumumba'nın eşyaları da anı olarak saklanması için alınmıştı. Patrice Lumumba'ya ait dişi,"milli kahramanı"nın ölümünden sorumlu olduğu iddia edilen Belçikalı polis memurunun kızı ortaya çıkartmıştı.Belçika, 2002’de Lumumba'nın öldürülmesine giden olaylarda inkar edilemez bir sorumluluk payına sahip olduğunu kabul etmişti.Lumumba, karısına yazdığı son mektupta, “Tarih bir gün sözünü söyleyecek ama bu tarih, Brüksel’in, Paris’in, Washington’un ya da BM’nin öğretisi olmayacak, sömürgeciler ve kuklalarından kurtulmuş ülkelerimizde okutulacak, onurun ve zaferin tarihi olacak” ifadelerini kullanmıştı. Kongo'nun bağımsızlık kahramanından geriye kalan tek şey olan altın kaplamalı diş, Brüksel'de düzenlenen bir törenle Patrice Lumumba'nın ailesine teslim edildi. Daha sonra DR Kongo'ya geri gönderildi.

Lumumba anısına,Aimé Césaire bir oyun adamış (Une saison au Congo) ve birçok müzisyen şarkılarını ona atfetmiştir. (Tiken Jah Fakoli, Myriam Makeba, Nas veya Gims gibi.)

KİTAP TAVSİYESİ

SAID BOUMAMA,Afrika Devriminin Figürleri Kenyatta'dan Sankara'ya