Kwame Nkrumah

"Afrika'da doğduğum için Afrikalı değilim çünkü Afrika içimde doğdu…’’

Kwame Nkrumah Pan-Afrikanizm’i Afrika'yı bir bütün olarak birleştirme stratejisi olarak savunan Ganalı politikacı, siyaset teorisyeni ve Afrikalı devrimci liderdir. Gana’nın ilk Afrika doğumlu Başbakanı ve Cumhurbaşkanı olan Kwame Nkrumah,21 Eylül 1909’da İngiliz kolonisi Nkroful, Gold Coast’da (şimdiki Gana) doğdu ve 27 Nisan 1972, Bükreş, Romanya’da vefat etti. Kwame Nkrumah, Gold Coast'un İngiltere’den bağımsızlık hareketine ve günümüz Gana'sına dönüşmesine öncülük etmiş bir liderdir. Afrika kıtasındaki bağımsızlık hareketlerine ilham verdi. 1952'de Gana'nın ilk başbakanı ve daha sonra ilk cumhurbaşkanı oldu. Pan-Afrikanizm'e odaklanması ve çalışmaları onu öne çıkarmış ve popülerliğini arttırmıştır. Ancak ekonomik kriz ve yolsuzluk sonucu 1966 yılında darbe ile yönetimi sona erdi.

Erken Hayatı ve Eğitimi

Kwame Nkrumah'ın babası kuyumcu, annesi ise tüccardı. Bir Roma Katoliği olarak vaftiz edilen Nkrumah, Half Assini'deki Roma Katolik ilkokulunda dokuz yıl geçirdi. 1930 yılında Achimota Koleji'nden mezun olan Nkrumah, kariyerine Elmina ve Axim'deki Roma Katolik genç okullarında öğretmen olarak başladı. Yıllar içinde siyasete ilgi duymaya başladı, bu yüzden eğitimini ilerletmek için, yüksek öğrenimine yurt dışında devam etti ve 1939'da ABD'deki Lincoln Üniversitesi’nde hem Güzel Sanatlar hem de Teoloji lisansını tamamladı. ABD'de 1942 yılında Pennsylvania Üniversitesi’nde Eğitim Bilimleri bölümünden mezun olan Nkrumah, yüksek lisansını aynı üniversitede Felsefe Sanatları alanında tamamladı. Lincoln Üniversitesi'nde Siyaset Bilimi Bölümü’nde öğretim görevlisi olarak çalışan Dr. Nkrumah, 1943 yılında İngiltere'de eğitimine devam etti. Üniversitedeyken, Nkrumah Pan-Afrika hareketinde, Amerika Afrika Öğrenciler Birliği'nde ve Batı Afrika Öğrenci Birliği'nde giderek daha aktif hale geldi. 1945'te 5. Pan-Afrika Kongresi programını düzenleyen Nkrumah, ABD, Kanada ve İngiltere'de yaşayan Afrikalı öğrencilere liderlik etti. Nkruma’ya Lincoln Üniversitesi, Moskova Üniversitesi ve Kahire Üniversitesi’nden fahri doktora unvanı verildi. Yurt dışındaki eğitim hayatı sonrasında ülkesinin İngilizlere karşı yürüttüğü mücadeleye katılmak için kurulan Birleşmiş Altın Sahili Kongresi'ne (UGCC) katılan Dr. Nkrumah, 1947'de Gana'ya döndü ve aynı dönemde kongrenin başkan yardımcılığını yürüttü.

Bağımsızlık Mücadelesi

1947'de Nkrumah'ın aktivizmi, İngiliz kolonisi için bağımsızlık peşinde koşan bir örgüt olan United Gold Coast Convention'ın genel sekreteri olarak hizmet etmesi için işe alan Ganalı politikacı J. B. Danquah'ın dikkatini çekti.1947'de Kwame Nkrumah, Gold Coast bağımsızlığına kademeli bir yaklaşan Birleşik Gold Coast Konvansiyonu'nun genel sekreteri oldu. İdeolojik farklılıkları belirterek 1949'da UGCC'den ayrıldı. 1957'de Gold Coast ve Britanya Togoland'ı bağımsız bir Gana'da birleştiren popülist Kongre Halk Partisi'ni kurdu. Bağımsızlık mücadelesinin bir parçası olarak, Nkrumah, Sivil hareketlere öncülük ettiği için bir yıl hapis cezasına çarptırıldı. Ancak Nkrumah hapisteyken, Gold Coast, KHP adayı Kwame Nkrumah'ın seçimleri kazandığı 8 Şubat 1951'de ilk genel seçimi yapıldı. 1951'de Nkrumah ve KHP, Gana'nın ilk genel seçimlerinde oyların belirleyici çoğunluğunu aldı ve 22 Mart 1952'de Nkrumah, Gold Coast'un ilk başbakanı oldu. Tam bağımsızlığın gerçekleşmesine beş yıl daha vardı ve Gold Coast, Gana'nın kendi kendini yöneten ulusu haline geldi.İngiliz Sömürge İdaresi, Nkrumah'ı 1952'de Gold Coast'un hükümetinin lideri olduğu için serbest bırakılmasına karar verdi. İngilizler Gold Coast ve İngiliz Togoland güven bölgesi, Mart 1957'de İngiliz Milletler Topluluğu içinde - Gana olarak - bağımsız bir devlet haline geldiğinde, Nkrumah yeni ulusun ilk başbakanı oldu. “Sevgili ülkeniz Gana sonsuza kadar özgür. Artık sömürgeleştirilmiş bir halk olmadığımızı anlamalıyız.’’ sözleri ile bu bağımsızlığın önemini vurgulamıştır.

Martin ve Coretta King, Nkrumah'ın davetlisi olarak 6 Mart 1957'de Gana'nın bağımsızlık törenine katıldılar. King, Nkrumah'ın liderliğinden etkilendi ve Gana'nın bağımsızlığı ile Amerikan sivil haklar hareketi arasındaki paralelliklerin kesinlikle farkındaydı. Gana'dayken, King çifti Nkrumah ile düzenlenen bir yemekte şiddetsizliği ve Nkrumah'ın Amerika Birleşik Devletleri hakkındaki izlenimlerini tartıştılar. Amerika Birleşik Devletleri'ne döndükten sonra King, bir dizi konuşma ve vaazda Nkrumah ve Gana mücadelesinin öneminden bahsetti. 24 Nisan'da yaptığı bir konuşmada King, Nkrumah ve maliye bakanından bir mesaj aktardı: “'Biz Amerika ve müttefikleriyle birlikteyiz. Ama Birleşmiş Milletler ve diğer diplomatik kanallar aracılığıyla, güzel sözlerin ve kapsamlı yardımların, Amerika'daki renkli kardeşlerimize birinci sınıf insan muamelesi yapmak gibi basit bir sorumluluğun yerini tutamayacağını açıklığa kavuşturacağız.' birinci sınıf ulus, ikinci sınıf vatandaşa sahip olamayız”. Kwame Nkrumah’ın ülkesi, Sahra Altı Afrika'da sömürge boyunduruğundan kurtulan ilk ülkedir.

Bağımsızlık Sonrası

Gana'nın ilk nihai cumhurbaşkanı olan Kwame Nkrumah, ülkesinin bağımsızlığını kazanmasına rağmen İngilizlerin etkisi altında kalan ülkede, yönetim şeklinin cumhuriyet olmasına ve buna uygun anayasa çıkarılmasına öncülük etti. Bu anayasayla ülkenin ilk Cumhurbaşkanı olan Dr. Nkrumah, kadınlara mecliste temsil etme izni verdi. Dr. Nkrumah, devlet başkanlığı döneminde ülkenin gelişmesi için farklı bölgelerde okullar açtı ve ülkede okuma yazma oranını artırdı. Birkaç iddialı ancak mali açıdan kötü sonuçlanan kalkınma projelerine öncülük etti. Gana Afrika’da ki en zengin ve endüstri anlamında en güçlü ülke haline geldi. Gana, dünyanın en büyük kakao ihracatçısı haline geldi, altın üretimini artırdı, bugüne kadar Gana'nın tamamına elektrik üreten en büyük insan yapımı göl olan Volta Nehri'ni inşa etti. Devasa endüstriyel atılımla, tüm Tema şehrini bir sanayi merkezine dönüştürdü. On Yıllık Kalkınma Planı içinde, Nkrumah 1959'da İkinci Kalkınma Planını getirdi, 600 sanayi fabrikasının geliştirilmesi için planlar başlattı. Ek olarak, Pan-Afrikanizmi somut bir gerçeklik haline getirmeye odaklandı. Nkrumah, SSCB ile ittifak kurdu ve giderek otokratik hale geldi. Muhaliflerin süresiz “önleyici gözaltı”na izin verdi, yargının kontrolünü ele geçirdi ve ideolojik telkinleri teşvik etti. Kwame Nkrumah'ın iddialı sanayileşme projeleri Gana'nın ekonomisini zorladı. Gana'nın gelişmesinde önemli rol oynayan Nkrumah, 1964'de İngilizler tarafından tek parti sistemiyle ülkeyi yönettiği iddiasıyla diktatörlükle suçlandı. Öncülük ettiği girişimlerin çoğu Gana'yı daha fazla dış borca soktu. Birçok ekonomik sektörü millileştirmeye yönelik bir hamle, bir zamanlar hızla gelişen kakao endüstrisini zedeledi. Kronik gıda kıtlığı ve yolsuzluk skandalları, genel bir greve ve Nkrumah'a yönelik birkaç suikast girişimine neden oldu. 1966'da Pekin ziyareti sırasında askeri darbe ile iktidardan düşürülen Dr. Nkrumah uzun süre Gine'de sürgünde kaldı. Dr. Nkrumah, 1972'de Romanya'nın başkenti Bükreş'te prostat kanseri hastalığından hayatını kaybetti.

Kitap Tavsiyesi

• The Autobiography of Kwame-Kwame Nkrumah
•  I Speak of Freedom-Kwame Nkrumah
• Africa Must Unite-Kwame Nkrumah

Hazırlayan: Ayşegül Ünver