Çerkez

Kuzeybatı Kafkasya’da Çerkezce dilini konuşan halk topluluğudur. Çerkez halklarının erken tarihi oldukça belirsizdir. Çerkezistan'da hiçbir Yunan sömürgesi kurulmamış olsa da, Yunanlıların Karadeniz kıyılarında koloniler kurdukları ve Çerkezlerle geniş çaplı ticaret yaptıkları bilinmektedir ve bu yönde Çerkezler üzerindeki Yunan etkileri açıktır. Çerkezistan bölgesi üzerinde Yunanlıları takiben, Romalılar, Hazarlar, Moğollar, Kırım Tatarları, Türkler ve Rusların ardışık etkisi veya doğrudan kontrolü söz konusudur. Bölge, 12. ve 13. yüzyıllarda Gürcistan prensliklerinin hakimiyetine girene kadar özerk kalmıştır. 1234'te Kafkasya bölgesi Moğol orduları tarafından işgal edilmiş ve bölge kısa süre sonra Kırım Tatarlarının yönetimi altına girmiştir. Kafkas/ Çerkez yöneticiler 16. yüzyılın ortalarında ve 17. yüzyılda birkaç kez, Fars ve Türk istilalarına karşı Rus yardımını istemişler ve Çerkezler üzerindeki Rus etkileri bu dönemlerde görülmeye başlamıştır. Ruslar, Çar I. Petro yönetimine kadar bölgeyi hakimiyet altına almakla pek ilgilenmemiştir. Büyük Petro’nun gelişiyle Rus hakimiyeti altına giren Çerkez bölgesi 1785 yılına kadar bir Rus vilayeti olarak kalmıştır. Kafkasya bölgesi Rusya, İran ve Türkiye arasında yaşanan büyük toprak savaşlarında güç sahnelenen sıcak bir arenaya dönüşmüştür. Çerkezler Rus egemenliğine özellikle şiddetli ve uzun bir direniş göstermiştir. Görünürde pasifize olmuş Çerkez köylerindeki direnişin düzensiz bir şekilde yeniden alevlenmesiyle hayal kırıklığına uğramış olan Rusya, 1860 yılında Kuban Nehri vadisinde doğuya doğru Çerkezlerin zorla yerleştirilmesi için bir politika başlatmıştır. Çerkezlerin sınır dışı edilmesi 1864'e kadar büyük ölçüde başarılmıştı. Neredeyse tüm Çerkez nüfusu- yaklaşık 400.000 kişi- Osmanlı İmparatorluğu'ndaki topraklara göç etti ve binlerce insan göç yolunda açlıktan ve hastalıktan kaynaklanan problemler nedeniyle hayatını kaybetmiştir.

İki ana Çerkez grubundan, 20. yüzyılın sonlarında nüfusu 165.000 civarında olan Alt Çerkezler (Adyghians), çoğunlukla Adıgey Cumhuriyeti ve Karaçay- Çerkez Cumhuriyetleri'nin Rusya'da yaşamaktadır. Üst Çerkezler (Kabardians) yaklaşık 345.000 kişidirler ve çoğunlukla Kabardey- Balkaristan, Rusya cumhuriyetinde yaşamaktadırlar. Çerkez toplulukları Ürdün, Irak, İran, Türkiye (150.000) ve Suriye'de (35.000) daha küçük gruplar halinde yaşamaktadırlar. Çerkezler Kafkasya'nın hemen kuzeyindeki yüksek dağ ovalarında, dağ tepelerinde yaşamaktadır. Geleneksel ekonomileri, meyve yetiştiriciliği ile desteklenmiş karışık doğal yatırımlar ve çiftçiliğe dayanmaktadır. Geleneksel sosyal örgütlerinde prensler ve soylular toplumu ve toprağı kontrol etmiştir. Çerkezler resmi olarak Sünni Müslümanlardır. Bununla birlikte antik kültler olarak gök gürültüsü, bereket ayinleri ve kutsal bahçeleri ile ilişkili dinler de modern zamanlarda rapor edilmiştir.