Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO)

Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü Chicago Konvansiyonu’na imza atan 52 ülke tarafından, Birleşmiş Milletler kuruluş kararnamesinin 43. maddesine dayanarak 4 Nisan 1947 tarihinde kurulmuştur.Aynı yılın ekim ayında ise, Birleşmiş Milletler’in yasal havacılık organı olarak kabul edilmiştir. Merkezi Kanada Montreal’dedir. Ayrıca Bang-Kok, Kahire, Dakar, Lima, Mexico City, Paris ve Nairobi’de 7 bölge ofisi bulunmaktadır.Genel sekreteri Fang Liu'dır.

Örgütün Amacı: ICAO’nun amaç ve hedeflerini ana hatları ile aşağıdaki biçimde özetlemek mümkündür:

Sivil havacılığın uluslararası bağlamda ve küresel ölçekte güvenli ve düzenli gelişimini sağlamak, Uçuş emniyetini geliştirmek, Uçuş ve havaalanı güvenliğinin sağlanmasına destek olmak, Havaaraçlarının barışsever amaçlar için yapım ve işletimlerini desteklemek, Daha etkin uluslararası sivil havacılık için havayolları, havaalanları ve hava seyrüsefer tesislerinin gelişimini sağlamak, Güvenli, düzenli ve ekonomik hava taşımacılığının küresel gereksinimlerini karşılamak, Haksız rekabetin yol açabileceği israfı önlemek, Taraf ülkelerin haklarını tam olarak korumak ve ülkelere uluslararası havayolu işletmeciliği konusunda fırsat eşitliği sağlamak, taraf ülkeler arasında ayrımcılık yapmamak, Uluslararası sivil havacılığı ilgilendiren tüm konuların gelişimi ve yenilenmesi için çaba göstermek.

ICAO’nun Yapısı :

Genel Kurul, tüm üyelerin katılımıyla olağan olarak her üç yılda bir toplanır. GK’de her üyenin bir oy hakkı vardır. Sözleşmede aksine hüküm bulunmayan hallerde, kararlar oy çokluğu ile alınmaktadır. GK toplantılarında ICAO’nun teknik, ekonomik, hukuk ve teknik işbirliği alanlarındaki tüm çalışmaları ayrıntılı olarak gözden geçirilmekte, Örgüt birimlerine gelecekteki çalışmaları için yön verilmektedir.

Konsey, Genel Kurula karşı sorumlu olup, daimi bir organ niteliğindedir. Örgütün yasama ve yürütme işlevini üstlenmiştir. 2002 yılında yapılan son düzenlemeyle Genel Kurul tarafından 3 yıl için seçilen 36 üye ülke temsilcisinden oluşan Konsey üyelerinin seçim sürecinde, uluslararası sivil havacılık ile bu alanda faaliyet gösteren sanayi sektörüne ülkelerin katkı düzeyi ve bölgesel-coğrafi dağılım hususları dikkate alınmaktadır. Konsey çalışmalarını her yıl Ocak – Mart, Mayıs – Haziran ve Eylül-Kasım aylarında olmak üzere 3 dönem halinde sürdürmektedir.

ICAO Genel Sekreteri Örgüt Sekretaryasının yönetiminden sorumlu olup, Konsey Başkanından sonra 2. önemli konuma sahiptir. Halen Genel Sekreterlik görevini Raymond Benjamin (Fransa) yürütmektedir. Sekretarya bünyesinde Hava Seyrüsefer (ANB), Hava Taşımacılığı (ATB), Hukuk (LB), Teknik İşbirliği (TCB) ile İdari ve Hizmetler Büroları (ADB) olmak üzere beş ana birim bulunmaktadır.

Hava Seyrüsefer Komisyonu (ANC), Hava Taşımacılığı, Teknik İşbirliği, Hava Seyrüsefer Hizmetleri Ortak Destek, İdari İşler, Mali, Yasadışı Müdahale, Edward Warner (ICAO Konseyi ilk Başkanı – 1945 – 57), Hukuk ve Sivil Havacılık Çevre Koruma Komiteleri de Konseye karşı sorumlu birimleri oluşturmaktadır.

Bu organizasyona üye olabilmenin en önemli koşulu BM üyesi olmak veya BM’den onay almaktır. Bugün itibariyle ICAO’nun üye sayısı 190’dur. Organizasyonun resmi dilleri İngilizce, Fransızca, Arapça, Çince, İspanyolca ve Rusça’dır.

Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO)' nün Faaliyet Alanı ve İşlevi

BM’e bağlı bir uzmanlık örgütü olan ICAO 1947 yılından bu yana sivil havacılık alanında küresel ölçekte önemli ve kalıcı gelişmelere ön ayak olmuştur. Ana işlevi uçuş emniyeti (safety) ve güvenliğine (security) ilişkin uluslararası kurallar ve politikalar geliştirerek uluslararası sivil havacılığın düzenli gelişimini ve kurallarının küresel düzeyde uygulanmasını sağlamaktır.

ICAO egemenlik, tanıma gibi siyasi içerikli konularda BM kararları ile bağlıdır. Konsey ya da Genel Kurul bu konularda BM’den bağımsız olarak karar almamakta, 36 üyeli Konsey, yerleşik teamüller gereği, siyasi sonuçları olacak kararlardan mümkün olduğu ölçüde uzak durmaktadır. Bu tür sorunlar Konsey Başkanının arabuluculuğuyla çözümlenmeye çalışılmaktadır.

ICAO tüm üye ülkelere yönelik genel yazılarla (State Letter) ülkeleri uluslararası hava taşımacılığına ilişkin belli kuralların birleştirilmesine yönelik güncel ve işletimsel nitelikte ICAO Sözleşmelerine taraf olmaya davet edebilmektedir. Ancak, belirli bir ülkenin belirli bir sözleşmeye taraf olmaya davet edilmesi veya bu doğrultuda telkinde bulunulması sözkonusu değildir.

Şikago Sözleşmesi ve ekleri içerdiği hükümler itibariyle sadece devletleri bağlamaktadır. Buna karşın Sözleşme, Taraf Devletlere, Sözleşme hükümlerine aykırı taahhüt ve fiillerde bulunan havayolu şirketlerine karşı yaptırımda bulunma yükümlülüğü getiren bazı hükümler de içermektedir.

Diğer yandan, ICAO Konseyinin karar alma işlevi yanı sıra, üye ülkeler arasındaki uyuşmazlıkların çözümünde, bu anlaşmazlığa taraf ülkelerden birinin başvurusu halinde, yargısal işlevi de bulunmaktadır.

Sivil havacılığın emniyeti ve güvenliğiyle ilgili gerekli tüm kurallar Örgüt tarafından saptanmakta olup, bunların ulusal düzeyde uygulanma durumları, ICAO bünyesinde kurulmuş mekanizmalar yoluyla denetlenmektedir. Herhangi bir ülkenin uluslararası sivil havacılığın güvenliğini ya da emniyetini düzenleyen kurallara uymaması, bu ülkeye uluslararası uçuş yapılmamasına, dolayısıyla sivil havacılığa bağlı birçok alanda zarara ve gelir kaybına neden olabileceğinden, üye ülkeler, ICAO kurallarına mümkün olan en geniş kapsamda uymaya özen göstermektedirler.

Sivil havacılık güvenliği çerçevesinde son dönemde yeni bir proje (Kamu Anahtarı Rehberi-Public Key Directory) gerçekleştirilmekte olup, bu yolla elektronik-pasaport uygulamasının çok taraflı kullanımının desteklenmesi ve uçuş güvenliğine önemli katkı sağlanması amaçlanmaktadır. Projenin esasını ise, biyometrik kimlik bilgilerinin pasaport ve diğer makinede okunabilir seyahat belgelerinde kullanımı oluşturmaktadır. Ülkemiz, ICAO Standartlarına uygun Makinede Okunabilir Pasaportların (MOP) kullanımına Haziran 2010 ayı itibariyle başlamıştır.

Küresel düzeyde güvenlik (security), emniyet (safety), çevre, hava ulaşımında ileri teknolojilerin kullanımı ve olanaklar ölçüsünde liberalleşme konuları, ICAO’nun temel Stratejik Eylem Planı bağlamında en önemli ve ön plana çıkan faaliyetlerinin odaklandığı ve yoğunlaştığı alanlardır.

Öte yandan, ICAO’nun başlıca görevlerinden biri de üye ülkelere, uluslararası hava taşımacılığı konularında, ekonomi politikaları belirlemede ve hukuki düzenlemeler oluşturmada rehberlik etmektir.

Kaynakça