Tek Parti Sistemleri

Gerçek Tek Parti Sistemi

Hukuken ve fiilen sadece tek bir partinin olduğu parti sistemidir. Onun dışında başka partilerin kurulması ve faaliyeti yasaklanmıştır. Bu, tekelci, iktidar üzerinde her türlü rekabeti reddeden bir sistemdir.

İki gruba ayrılır: -Totaliter tek parti, -otoriter-pragmatik tek parti.

• Totaliter tek parti sistemi kapsayıcı bir ideolojiye, sistemli bir dünya görüşüne dayanır. Parti, bu temel ideolojiye uygun, yeni bir toplum modeli yaratma amacındadır. Bu amaçla toplum hayatını kontrol altında tutar, her türlü ekonomik, siyasal, sosyal faaliyetlere müdahale eder. Örneğin; faşist tek parti rejimleri.

• Otoriter-pragmatik tek parti sistemi katı ve kapsayıcı bir ideolojiye dayanmaz. Bunlar daha çok milli bütünleşmeyi sağlama, ekonomik kalkınma, siyasal modernleşme gibi hedeflere yönelmişlerdir. Partinin kontrolü toplumun bütününe yayılmaz. Örneğin; Türkiye'de tek parti döneminde CHP.

Karmaşık Tek Parti Sistemi

Görünüşte çok partili bir düzen vardır, fakat partilerden birinin diğerleri üzerindeki üstünlüğü nedeniyle aslında tek partili bir sistem söz konusudur. Üstün (hakim) parti ve Hegemonyacı parti olmak üzere ikiye ayrılır.

• Üstün parti sisteminde birden çok meşru parti vardır ve eşit şartlarda faaliyet gösterirler. Bunlardan biri diğerlerinden oldukça üstündür.

• Hegemonik parti sisteminde eşit şartlar yoktur. Başka partilerin varlığına izin verilse de bunlar gerçek anlamda muhalefet değil, uydu partilerdir. Örnekleri marksist rejimlerin yer aldığı ülkelerde görülebilir.