Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü (KGAÖ)

1991 Aralık ayında Sovyetler Birliği resmen dağılırken Baltık cumhuriyetleri hariç Birlik üyesi ülkeler Bağımsız Devletler Topluluğu’nu (BDT) kurmuştur. BDT üyeleri 1992 yılında 5 yıllığına Kolektif Güvenlik Anlaşmasını imzalamışlardır. Anlaşma ile üyeler arasında bir savunma ittifakı oluşturulmuş, üyelerden birine yapılacak saldırının bütün üyelere yapılmış sayılacağı hükme bağlanmıştır.

KGAÖ’nün temel amacı, tüzüğüyle de belirlendiği üzere, üye devletlerarasında barış, uluslararası güvenlik ve istikrarı sağlamak; onların bağımsızlığını ve toprak bütünlüğünü kolektif temelde korumaktır. Özellikle belirtmek gerekiyor ki uluslararası sorunların barışçıl yollarla çözülmesi, KGAÖ’nün en büyük önceliğidir. KGAÖ çerçevesinde kolektif güvenlik sistemi, her üye devletin ekonomik, siyasi, etnik, kültürel, sosyal, çevresel vb. özellikleri özenle göz önünde tutularak inşa edilmektedir.

1990’lı yıllardaki uygulaması içerisinde BDT ülkeleri anlaşmayı bölgesel sorunlarda barış gücü teşkil etme ve sorunlu alana yerleştirme aracı olarak kullanmıştır. 1992 Güney Osetya, 1992 Moldova ve 1993 Tacikistan barış gücü teşkil edilerek gönderilenlere örnek verilebilir. KGAÖ, kolektif güvenlik sistemi inşası çerçevesinde en önemli amaçlardan biri olarak uluslararası kuruluşlarla işbirliğini geliştirilmeyi benimsemiştir. Hiç şüphesiz ki bizim açımızdan ŞİÖ ve BDT ile işbirliğini geliştirmek öncelik arz etmektedir. Bu kuruluşlarla işbirliği daha ziyade şu konularla ilgili ortak yaklaşım üzerine inşa edilmektedir: terörizmle ve sınırötesi organize suçlarla mücadele, uyuşturucu trafiği ve silah kaçakçılığının önlenmesi vb. Mayıs 1992’de imzalanan Kolektif Güvenlik Anlaşması’na istinaden kurulan ve 2002 yılında bir kurumsallaşan KGAÖ çok işlevli bir güvenlik örgütüdür. KGAÖ’nün çok işlevselliği daha ziyade geleneksel askeri tehditlerin yanı sıra yeni tehdit ve endişelere (uyuşturucu trafiği, terörizm, kaçak göç vb.) karşı koymayı da birleştirebilmesinden ibarettir. Kolektif Güvenlik Anlaşması, kolektif bir savunma anlaşmasıdır. Dolayısıyla KGAÖ’nün işbirliği güç sistemi ve kolektif güvenlik araçları oluşturma üzerine inşa edilmiştir. Örgütün savunma potansiyelinin temelini KGAÖ üyesi devletlerin Silahlı Kuvvetleri ile bölgesel ve askeri koalisyon güçleri teşkil etmektedir. Söz konusu güçler üç bölgede kolektif güvenliği sağlamayı amaçlamaktadır. Bu bölgeler: Doğu Avrupa, Kafkasya, Merkezi Asya’dır. Örgütün halen 6 üyesi bulunmaktadır. Bunlar Rusya, Beyaz Rusya, ,Kazakistan Kırgızistan Tacikistan ve Ermenistan’dır. Özbekistan 2006’da örgüte üye olmuş fakat 2012’de ayrılmıştır. Örgütün merkezi Moskova’da bulunmaktadır. KGAÖ güvenlik alanında yapılandırılan, üyeleri arasında ortak askeri kuvvetler oluşturulmasını öngören ve bunu da kısmen başarabilen özellikleriyle günümüz dünya ve bölge politikasında önemli bir ağırlığa sahip bölgesel bir güvenlik örgütüdür.