Başat Güç
Başat Güç (Dominant Power) ne demektir?
Polonya asıllı bir Yahudi olan George Modelski'nin 1900’lü yıllarda geliştirdiği kurama göre, dünya tarihi, denizaşırı sömürgeciliğin başladığı 15.yy'dan itibaren, yüz yıllık bir süreçler halinde belirli bir devletin yükselen güç olmasıyla süregeldiğini iddia etmektedir. Kurama göre bu yüzyıllık süre sonunda başka bir devlet, başat güce meydan okur ve bu çatışmadan başka bir devlet güçlenerek başat gücün statüsünü elinden alır. Ancak bu devletin egemen olabilmesi için okyanusa hakim olmalıdır [1]. Modelski, teoride oluşturduğu bu kuramı pratiğe uygulamış ve 15.yy'dan itibaren başat güç devletlerini incelemiştir. Buna göre 15.yy'da Hint Okyanusu ve Güney Atlas Okyanusu’ndaki ticaret yollarına hakim olan Portekiz bu statüyü elinde tutarken, Fas Sultanlığı ile yapılan Vadi’s Seyl savaşında (1578) Portekiz İmparatoru 1. Sebastiao hayatını kaybettı ve Portekiz İmparatorluğu gücünü kaybetmeye başladı ve İspanya tarafından ülke ele geçirildi [2]. Bu rekabetten 16.yy.da ispanya başat güç konumuna sahip olmuştur. Bu konum 1568 Hollanda-İspanya savaşı ile İspanyol Armadasının ağır yenilgisiyle birlikte Hollanda'ya geçecektir. Bununla beraber, 18.yy Fransa dönemine, yedi yıl savaşları ile İngiltere'nin meydan okuması ile 19.yy.da denizlere egemen olan İngiltere’nin yükselişi yaşanmaktadır ki bu egemenliğe Almanya’nın meydan okumasından ve bu doğrultuda iki dünya savaşının yaşanmasının ardından 20. yy başat gücü olarak ABD yükselecektir. Soğuk Savaş dönemi ise ABD'nin başat güç konumu Sovyetler Birliği tarafından meydan okunmuştur.
- ↑ Sander, O. (2016). Siyasi Tarih-İlk Çağlardan 1918'e. İmge Kitapevi Yayınları.
- ↑ Yangın, İ. (2016). Başat Güç kuramı (Dominant Power). Süperhaber, http://www.superhaber.tv/o-ajan-kimdi-21929-makale (Erişim Tarihi: 31.01.2018)