İki Partili Sistem
İki partili sistem, ülkedeki seçmenlerin oylarını büyük ölçüde yalnızca iki büyük partiye verdiği ve bu iki partiden birinin yasama meclisinden çoğunluğu kazanabildiği siyasal sistemdir. İki partili sistem sisteminde iktidarda yalnızca iki parti yoktur. Sadece bu sistemin hakim olduğu ülkelerde var olan partiler içerisinde iki büyük parti siyasal yaşama egemendir. [1] Bu iki büyük parti dışında, diğer partilerin iktidara sahip olacak güçleri yoksa , o ülkede iki partili bir sistem var denebilir. İktidar bu iki büyük parti arasında el değiştirdiği için, bu durum partilere sorumluluk yüklemektedir. İki partili sistemin sorunsuz şekilde işlemesi için temel sorunlar üzerine anlaşılmalıdır. Yoksa bu iktidar değişimi barışçıl yollarla gerçekleşmeyebilir. Bu sistemde, bir parti tipik olarak yasama meclisinde çoğunluğu elinde bulundurur ve bu partiye çoğunluk partisi adı verilir. Diğer parti ise azınlık partisi olarak adlandırılmaktadır.[2]İki parti sistemi pek kullanılan bir sistem olmamakla birlikte demokratik ülkelerin yaklaşık altısında kullanılmaktadır. [3]Bunlara başlıca örnek; Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri İki partili sistemler, ülkedeki hükümet istikrarını sağlar.[4] Bunun sebebi tek bir partinin parlamentonun çoğunluğunu kazanması ve yönetmesidir. Diğer parti direkt şekilde muhalif kısma yerleşir. Çok partili sistemlerde ise hükümetin kurulması, parlamenter çoğunluğun oluşturulmasına yetecek toplam güce sahip bir parti koalisyonunun sürdürülebilirliğine bağlıdır. Koalisyonun bağları zayıfladıkça, bir kabinenin iktidarda kalması tehlike altına girer.
Türleri
İki parti sistemi de kendi içerisinde ayrım gösterebilir:
Saf İki Partili Sistem: Bu sistemin temel özelliği, büyük partilerden birinin parlamentoda çoğunluğu sağlayarak koalisyona gerek kalmadan tek başına hükümeti kurabilmesidir. İki partili sistemlerde, partiler daha çok iki parti arasında kararsız kalan seçmenin oyunun peşine düşer. Bu nedenle parti programları hem ılımlı hem de gerçekçi olmalıdır. Bu türün en büyük örneği; Amerika Birleşik Devletleri’dir.
Destekli İki Partili Sistem: Bu sistem türü, iki büyük partiye ek olarak üçüncü bir partinin de iktidara ağırlığını koyduğu durumlarda ortaya çıkar.
Yapılan seçim sonrasında iki partiden hiçbiri hükümeti kurabilecek çoğunluğu sağlayamazsa, ya aralarında ya da büyük partinin küçük bir üçüncü partiyle anlaşmasıyla hükümet kurulmaktadır. Bundan dolayı bu sistemin adı destekli iki parti sistemidir.
Avantajları&Dezavantajları
Avantajları:
Sadece iki büyük partinin varlığı, hükümet iktidarsızlığına yol açabilecek ani değişimlere engel olur. İki partili sistemlerde genellikle bir siyasi parti seçimlerde gerçek çoğunluğu elde eder ve hükümette bir kararlılık mevcuttur.
İki partili sistem, merkezciliği ve daha az aşırılığı teşvik etmesinin yanı sıra aynı zamanda çoklu parti sistemlerine kıyasla daha kolay yönetilir. [5] Çok partili sistemler parlamentoların askıda kalma riskini taşımaktadır.
İki partili sistemde seçmenin seçenekleri sınırlandırılmış olsa da partilerin bilgileri daha uygun bir şekilde seçmenlerine sunmasına olanak tanımaktadır. Her parti kendi siyasi felsefesini temsil eder ve böylece seçmenler bir partinin belirli konulardaki görüşlerini daha net anlayabilmektedir.
İki seçeneğe sahip olmak bazen dezavantaj olarak görülse de iki seçeneğin var olmasının seçmenlerin daha iyi karar vermesine yardımcı olduğu savunulmaktadır.
Acil bir durum meydana geldiğinde iki partili sistemin varlığı, hükümetin duruma hızlı cevap vermesini sağlar. Bu gibi durumlarda diğer yönetim şekillerine nazaran bu sistemde daha az kilitlenme durumu meydana gelir.
Dezavantajları:
İki partili sistemler alternatif görüşleri görmezden geldiği için eleştirilmektedir. Çok partili sistem, iki partili sisteme nazaran hükümette daha geniş ve çeşitli bakış açılarına izin verme eğilimi taşır. Özellikle radikal seçenekler ikili parti sistemlerinde göz ardı edilir.
İki partinin varlığı bazen avantaj gibi gözükse de aynı zamanda toplum için bir dezavantajdır. Çünkü bir partinin belirli bir seçmen kitlesinin tüm çıkarlarını ve isteklerini ele alması zordur. Çeşitli siyasal görüşler temsil edilme imkanı bulamaz.
İki büyük partinin anlaşmazlık durumunda ise sorunlar net bir çözüme ulaşmayabilir. Bu da iki partili sistemin çalışmasını engeller.
Örnekler
Amerika Birleşik Devletleri’nde iki büyük siyasi parti vardır; Cumhuriyetçiler ve Demokrat Parti. Bu iki büyük parti eyaletlerde barajları geçtikleri için birbiriyle yarışma halindedirler. Üçüncü parti girişimleri yer yer olsa da ya bu çaba başarısızlıkla sonuçlanmış ya da yerelde küçük partiler olarak devam edebilmişlerdir.
Birleşik Krallık siyasetinde ise iki büyük siyasi parti Muhafazakâr Parti ve İşçi Partisi’dir. Birleşik Krallık ikili devlet sisteminde ABD sistemine nazaran üçüncü partiler de önem taşır. 2010 yılında Liberal Demokrat Parti ile Muhafazakâr Parti koalisyon kurmuş ve Destekli İki Parti Sistemine geçiş yapmıştır.
Hazırlayan:Arzu Işık
- ↑ Yanık, M. (2003). Parti Sistemleri ve Türkiye Uygulamaları. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi, VII(1–2), 1–12.
- ↑ B. (n.d.). The Two-Party System | Boundless Political Science. Boundless Political Science. Retrieved June 16, 2021, from https://courses.lumenlearning.com/boundless-politicalscience/chapter/the-two-party-system/
- ↑ Demirhan, U. (2016). Karşılaştırılmalı Siyaset Çalışmaları, Seçim Sistemleri ve Parti Sistemleri. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi, 3–22.
- ↑ The Editors of Encyclopaedia Britannica. (n.d.). two-party system | Features, Advantages, & Problems. Encyclopedia Britannica. Retrieved June 16, 2021, from https://www.britannica.com/topic/two-party-system
- ↑ B. (n.d.). The Two-Party System | Boundless Political Science. Boundless Political Science. Retrieved June 16, 2021, from https://courses.lumenlearning.com/boundless-politicalscience/chapter/the-two-party-system/