Uluslararası Örgütler

Devletlerin bir araya gelerek aralarında yaptıkları bir andlaşma ile oluşturdukları, üye devletlerden ayrı hukuki kişiliği, kendi yasası ve organları olan bir varlık olarak tanımlanabilir. Örgütün bir andlaşmaya dayanması, hukuksal kişiliğinin olması, kurumsal nitelik arz etmesi (kendine has sürekli bir yapı ve organlara sahip olması) gerekmektedir.

A) Coğrafi Alana Dayalı Ayrım

i) Evrensel Uluslararası Örgütler: Dünya çapında faaliyette bulunma amacıyla kurulup, bir coğrafi alanla sınırlı kalmaksızın muhtelif bölgelerden devletlerin üye olduğu örgütler. Ör: Birleşmiş Milletler

İi) Bölgesel Örgütler: Faaliyetleri ve üyelikleri belirli bir bölgeyle sınırlı tutulmuş örgütler. Ör: Afrika Birliği, Nato, Avrupa Birliği gibi…

B) Örgütün Faaliyet Konusuna Dayalı Ayrımlar

1) Genel Konulu Örgütler: Daha çok genel ve siyasi konuları ele alan örgütlerin faaliyetleri genel konulu Örgütler nezdinde değerlendirilir. Birleşmiş Milletler, Avrupa Konseyi, AGİT gibi örgütler….

2) Uzman Örgütler:

i) Teknik Konulu Örgütler: Dünya Posta Birliği (1878), Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (1865) Dünya Meteoroloji Örgütü gibi örgütler daha çok teknik konularla alakalı örgütlerdir.

İi) Ekonomik ve Mali Örgütler: Ekonomi ve mali konularla alakalı faaliyet yürüten örgütlerdir. Uluslar arası Para Fonu (IMF), Dünya Bankası, Dünya Ticaret Örgütü gibi.

İii) Savunma Örgütleri: NATO, Varşova Paktı gibi örgütler…

İv) Sosyal ve İnsancıl Amaçlı Örgütler: Daha geniş bir kategorideki faaliyetleri yürüten örgütler. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Uluslar arası Çalışma Örgütü gibi…

• Bazı örgütler birden fazla kategoriye dahil olabilir. Dünya Gıda ve Tarım Örgütü hem sosyal ve insancıl bir örgüttür hem de teknik yönlü bir örgüttür.

C) Yetkilerin Niteliğine Dayalı Ayrım

i) İş Birliği Örgütleri: Temelde eşgüdümü amaçlayıp, üye devletlerin egemenliğine dokunmaz. Dünya Posta Birliği gibi.

İi) Ulusüstü Örgütler: Bütünleşme amaçlı faaliyet gösteren örgütlerdir. Belirli konularda üye devletler yetki devrinde bulunmuştur. Örgüt kararlarının bir kısmı üye devletlerin ülkesinde doğrudan etkili olup yurttaşlar için hak ve yükümlükler doğurur. Avrupa Birliği Örgütü bu tip örgütlerdendir.