Abdülaziz Buteflika
Cezayir’in en uzun iktidarda kalan Cumhurbaşkanı Abdülaziz Buteflika, halkın ve ordunun baskıları ile 2 Nisan 2019 yılında görevinden istifa etti. Cumhurbaşkanlığı görevinden önce 1963 yılından 1979 yılına kadar Dışişleri Bakanı olarak görev yaptı ve Birleşmiş Milletler Genel Kurul Başkanlığı görevinde bulundu.17 Eylül 2021 yılında ülkenin başkenti Cezayir'de 84 yaşında hayatını kaybetti.
Erken Hayatı ve Eğitimi
Abdelaziz Bouteflika, 2 Mart 1937’de ailesinin göç ettiği Fas’ın Oujda vilayetinde dünyaya geldi. Ailesi ise Cezayir’in Tlemcen vilayetindendir. Eğitim hayatına 1940'ların başında, Oujda'nın, 1907'de kurulan ve modern bir okul olan Sidi Ziane'de başladı. 1950'de Hassania İzcilik okuluna katılan Bouteflika daha sonra Oujda'daki Abdelmoumen Lisesi’ne devam etti. Bağımsızlık Savaşı Abdülaziz Bouteflika'nın 1956'da Ulusal Kurtuluş Ordusu'na (ALN) katılmasında iki sene önce başladı [1].
Politik Hayatı
Politik yaşamına erken başlayan Buteflika, 19 yaşında Fas sınır ordusuna katıldı ve hizmetine 5. Vilayetin genel kontrolünü alarak başladı. 1958'de ünlü “Oujda Grubu’nun” güçlü kişilerinden biri olan Albay Houari Boumediene'e yakınlaştı. Özel sekreterlik görevini üstlendi ve 5. Vilayet'in komutanlığından ALN'nin Genelkurmay Başkanlığına kadar olan ilerlemesinde Boumediene'e eşlik etti. 1960 yılında Buteflika, "Mali Cephesini" denetlemek için ülkenin güney sınırlarına gönderildi ve Komutan "Abdelkader El Mali" lakabını aldı. Cezayir 5 Temmuz 1962'de bağımsızlığını kazandığında, Abdelaziz Buteflika orduda bulunan pek çok kişi gibi sahada kaldı. 25 yaşında, Cezayir hükümetinin Gençlik ve Turizm Bakanı olarak atandı ve Tlemcen Milletvekili oldu. 1963 yılının başında Abdülaziz Buteflika'nın siyasi kariyeri bir dönüm noktası yaşadı ve Dışişleri Bakanı vekili olarak atandı. 19 Haziran 1965'te Başkan Ahmed Bin Bella, Savunma Bakanı olan Albay Houari Boumediene tarafından devrildi. Oujda Grubu iktidarı ele geçirdi. Buteflika bu dönemde de diplomatik hayatına devam etti. Bu görevini Aralık 1978'de Boumediene'in ölümüne kadar sürdürdü. Yaklaşık on beş yıl boyunca Cezayir'in Üçüncü Dünya ülkelerinin sözcülerinden biri olmasını ve küresel dekolonizasyon sürecini savundu. Kariyerindeki önemli anlarından biri, 1974'te Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun 29. oturumunun başkanlığına seçildiği zamandır.
Nitekim, Başkan Houari Boumediene nadir görülen bir kanser türüne yakalanıp 1978'de öldüğünde, Buteflika güç tabanını kaybetti ve kendisini Cezayir siyasi arenasından tecrit edildi. Sonraki on yılını Batı Avrupa ve Basra Körfezi'nde sürgünde geçirdi. Bu süre zarfında Buteflika, Cezayir'in Dışişleri departmanından zimmete para geçirmekten de mahkûm edildi. Konuyu hayatında iki kez gündeme getiren Buteflika, talep edilen meblağların bir kısmını geri ödedi. 1980'lerin sonlarında Cezayir, yaygın genç işsizliği ve ülke ekonomisini mahveden yolsuzluk nedeniyle kargaşa içindeydi. İsyanlar sıradanlaştı. Bu isyanlara, Cezayir'in üçüncü lideri, Cumhurbaşkanı Chadli Bendjedid, ülkede ki tek parti yönetimine son vererek yanıt verdi. Ancak İslamcı parti, Front Islamique du Salut (FIS), yasama seçimlerinde ivme kazandığında, askeri liderlik demokratik süreci kesintiye uğratarak ulusu kanlı bir iç savaşa sürükledi. 1987 yılı, Abdelaziz Buteflika'nın Cezayir'e dönüş yılıdır. FLN'nin merkez komitesine dönerek Cezayir’de siyasi yaşamında yeniden yer edindi. Ordunun İslami Kurtuluş Cephesi'ne (FIS) karşı düzenlediği seçim darbesinin ardından ülke iç savaşa sürüklenirken, Buteflika'dan 1992 ile 1994 yılları arasında kurulan bir geçiş organı olan Devlet Yüksek Komitesi'nin bakan-danışmanlık görevini üstlenmesi istendi. Eylül 1998'de, Başkan Zéroual istifasını ve erken cumhurbaşkanlığı seçiminin düzenlendiğini duyurdu. Bu kez yine ordu tarafından baskı altına alınan Abdelaziz Bouteflika şansını denedi, oylamanın büyük galibi olarak 15 Nisan 1999'da seçildi. Barış getireceği misyonuyla iktidara gelen Buteflika'nın ilk büyük adımı, 1999'da ilan edilen “sivil uyum” yasasıdır. 8 Temmuz 1999, daha sonra 16 Eylül 1999'da seçmenlerin %90'ından fazlası tarafından kitlesel olarak onaylanan bu yasa, "silahlı grupları destekleme ağlarına ve diğer mal ve teçhizat tahribatına karışanların affını” sağladı. Fakat bu adımına rağmen imajı, 2001 Nisan-Haziran arasında Kabylie bölgesinde gerçekleşen "Kara Bahar" sırasında Amazighler'in şiddetli baskısı yüzünden lekelendi[2].
Abdelaziz Buteflika, Nisan 2004'te yeniden Cumhurbaşkanı seçildi. Kasım 2005'te, ilk ciddi sağlık sorunu ile karşı karşıya kaldı. Mide ülseri nedeniyle Paris'teki Val de Grâce askeri hastanesinde acilen hastaneye kaldırılan Bouteflika, Cezayir'e yılbaşında döndü. Bu ilk durumun ardından Buteflika'nın sağlık sorunu Cezayir medyasında düzenli olarak konuşuldu ve pek çok söylentiye neden oldu.
2009 yılında, yeniden aday olmasına izin veren bir anayasa değişikliği sayesinde, Cezayir cumhurbaşkanı üçüncü bir dönem için yeniden iktidara geldi. Ertesi yıl, Bouteflika ve akrabalarını etkileyen ulusal hidrokarbon şirketi Sonatrach'la ilgili siyasi ve mali skandal olan "Sonatrach Olayı"nın başlangıcı oldu. Nisan 2013'te büyük bir felç geçirdi. Bir kez daha Val de Grâce'de acil olarak hastaneye kaldırıldı. Dört ay sonra Cezayir'e döndü ancak bu yeni sağlık sorunuyla hayatı derinden etkilendi. Dördüncü dönem için aday olma konusunda uzun süre merak uyandıran Bouteflika, Başbakanı Abdelmalek Sellal'in açıklaması ile 17 Nisan'da yapılacak cumhurbaşkanlığı seçiminde aday olacağını kamuoyuna açıkladı. Ciddi şekilde hasta olan ve neredeyse hareket edemeyen aynı zamanda konuşamayan Buteflika'nın yeniden aday olması halkta ve yurtdışında tepki topladı. Fakat 18 Nisan 2014’de %81,5 oyla yeniden iktidara geldi[3][4].
10 Şubat 2019'da Abdülaziz Buteflika, 18 Nisan'da yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimlerinde beşinci dönem adaylığını ilan etti. On binlerce insan bu döneme karşı yürüdü. ‘Gülümseme Devrimi’ olarak adlandırılan veya ‘Hirak Hareketi’ olarak da bilinen 2019–2021 Cezayir protestoları, Buteflika'nın derhal istifa etmesine yol açtı. 1 Nisan 2019 yılında Cumhurbaşkanlığı tarafından Buteflika'nın görev süresi sona ermeden önce istifa edeceği duyuruldu. Abdülaziz Buteflika görevine 2 Nisan 2019 yılında son vermiştir.
En uzun süre iktidarda kalan Cezayir CumhurbaşkanıAbdülaziz Buteflika ,17 Eylül 2021 yılında başkent Cezayir’de hayatını kaybetti.
Film ve Kitap Tavsiyesi
- L’Algerie à l’épreuve du poivoir: Cezayir Cumhuriyeti’nin 1962’den 2012 yılına kadar olan 50 yıllık bağımsızlığını anlatan belgeseldir.
- Bouteflika: Une Imposture Algérienne- Mohammed Benchicou
Hazırlayan: O-Staj Ortadoğu Çalışmaları Stajyeri Ayşegül Ünver
- ↑ Farid Alilat,À Oujda, bienvenue chez les Bouteflika,Jeune Afrique (2014,Eylül 23) https://www.jeuneafrique.com/44392/politique/maroc-alg-rie-oujda-bienvenue-chez-les-bouteflika/
- ↑ Le Monde,(2009,08 Nisan), Abdelaziz Bouteflika perd ses derniers alliés politiques en Kabylie ,https://www.lemonde.fr/international/article/2001/05/02/abdelaziz-bouteflika-perd-ses-derniers-allies-politiques-en-kabylie_179460_3210.html
- ↑ [1] BBC Türkçe,(2019,Mart 06), Abdülaziz Buteflika: Cezayir'in 7 yıldır halkın karşısına çıkmayan cumhurbaşkanı, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-47460418
- ↑ France 24, (2011, Kasım 17), Algeria's Bouteflika sacks head of state energy firm. https://www.france24.com/en/20111117-algeria-bouteflika-fires-head-state-energy-firm-sonatrach-oil