1919 Paris Barış Konferansı
Paris Barış Konferansı, I. Dünya Savaşı’nı sonlandıran antlaşmaların görüşüldüğü uluslararası konferanstır. Paris Barış Konferansı, antlaşmaların maddeleri üzerinde karşılıklı olarak anlaşmak ve kendi aralarındaki siyasi, ekonomik problemleri çözümlemek amacıyla 18 Ocak 1919’da Paris'te, İttifak ve İtilaf Devletleri'nin bir araya gelmesi ile yapılmıştır. Konferansa o dönem savaş halinde olan 32 devlet temsilcileri katılmıştır. Beş büyük güç (Fransa, İngiltere, İtalya, ABD ve Japonya) konferansta etkin rol oynamıştır. "Beş Büyük" arasında, Japonya pratikte yalnızca eski bir başbakanı gönderdi ve küçük bir rol oynamıştır; ve "Dört Büyük" liderler konferansa hakim olmuştur. Barışı sağlama, aynı zamanda "Büyük Dörtlü" olarak da bilinen Dörtlü Konsey -Büyük Britanya'dan Başbakanlar Lloyd George, Fransa'dan Georges Clemenceau, İtalya'dan Vittorio Orlando ve ABD Başkanı Woodrow Wilson ile birlikte çeşitli aşamalarda gerçekleşti. ABD Başkanı Woodrow Wilson; yapılacak antlaşmaların Wilson İlkelerine uygun olarak hazırlanabilmesi ve ülkelerarasındaki sürekli bir barış ortamı için Milletler Cemiyeti'nin kurulması talebiyle konferansa katılmıştır. Osmanlı Devleti ise Paris Barış Konferansı’na 22 Nisan 1920’de çağırılmıştır.
Konferansta 32 ülkeden diplomatlar yer almıştır ve Milletler Cemiyeti'nin oluşturulmasına ve mağlup devletlerle Alman ve Osmanlı denizaşırı mülklerinin, esas olarak İngiltere ve Fransa'ya "manda" olarak verilmesi, Almanya'ya tazminatların dayatılmasını içeren beş barış antlaşması başlıca konulardı. Wilson, Cemiyet’in tüm Alman kolonilerini bağımsızlığa hazır olana kadar yönetmesini istemişti. Türk vilayetleri için manda konusu diğer bir başlıktı ve İngiltere ile Fransa arasında bölünecekti. [1] Belirli sorunları incelemek için özel komisyonlar atanmıştır: Milletler Cemiyeti'nin organizasyonu ve sözleşmesinin taslağının hazırlanması; savaşın sorumluluğunun belirlenmesi ve yenilenmesine karşı teminatlar; tazminatlar; uluslararası çalışma mevzuatı; uluslararası limanlar, su yolları ve demiryolları; finansal sorular; kalıcı türde ekonomik sorunlar; havacılık; denizcilik ve askeri konular; ve bölgesel sorular. [2] Konferansa katılan devletlerin tamamının üye olacağı Milletler Cemiyeti kurulmuş, cemiyetin hedefinin; dünya devletlerinin haklarını eşit olarak korumayı amaçlayacağı savunulmuş ancak bu cemiyetin sadece itilaf devletleri tarafından kurulmuş olması cemiyetin fiilen taraflı davranmasına sebep olmuştur.
Anlaşmalar hazırlanırken Wilson İlkeleri’ne uyulmadı. Örneğin, Wilson İlkeleri’nde "Savaş düzenlemeleri alınmayacaktır." ilkesi ihlal edilerek, mağlup edilen her devlete savaş onarımı adı altında tazminat dayatıldı. Wilson'ın takip edilmediği bir diğer ilke de "yenenlerin yenenlerden toprak almayacağı" idi. Yenilen devletlerden az ya da çok miktarda toprak alındı ve başka ülkelere verildi. Savaş sırasında imzalanan gizli anlaşmaların uygulanmasına konferansta karar verildi ve Wilson'la çelişmemek için "sömürgecilik" yerine "manda-koruma sistemi" ve "savaş tazminatı" yerine "savaş onarımını" başlıkları uygulanmıştır. [3]
Konferansta Almanya, Avusturya-Macaristan ve Bulgaristan ile imzalanacak barış anlaşmalarının taslakları hazırlansa da, daha sonra Osmanlı Devleti ile imzalanacak anlaşmanın esaslarının belirlenmesine karar verilmiştir. Konferansa katılan Ermeni temsilciler, ilk kez Doğu Anadolu'da bağımsız bir Ermenistan kurulması fikrini uluslararası bir konferansta dile getirdiler ve bu talepler İtilaf Devletleri tarafından desteklenmiştir. İngiltere ve Fransa, daha önce İtalya'ya vermeyi planladıkları İzmir ve çevresinin Yunanistan’a verilmesine karar vermişlerdir. Bunun sebebi ise Boğazlara çok yakın olan bu bölgede güçlü bir İtalya istememeleriydi. Bu nedenle, Paris Konferansı sırasında İtalya ile Müttefik Kuvvetler arasında ilk görüş ayrılıkları ortaya çıkmış oldu.
Konferansın sonunda İtilaf Bloğu’nun yenik devletlerle imzalandıkları barış antlaşmaları şunlardır:
- Almanya, Versailles (Versay) Antlaşması (28 Haziran 1919).
- Avusturya, St. Germanin Antlaşamsı (10 Eylül 1919).
- Bulgaristan, Neuily (Nöyi) Antlaşması (27 Kasım 1919).
- Macaristan, Trianon Antlaşması (4 Haziran 1920).
- Osmanlı İmparatorluğu, Sevr Antlaşması (10 Ağustos 1920); daha sonra 24 Temmuz 1923 tarihli Lozan Antlaşması ile revize edilmiştir. (Türkiye Cumhuriyeti)
Genel Sonuçları
- Milletler Cemiyeti kuruldu.
- Wilson İlkeleri’ne İttifak güçleri uymadı ve bu yüzden ABD ile Avrupalı devletlerin diplomatik açıdan ilişkileri bozuldu.
- Ermenistan Devleti kurulma fikri ilk kez uluslararası bir konferansta dile getirilmiştir. ABD ve Avrupa, bu konuda Ermeni tezini desteklemiştir.
- Manda ve Himaye sistemi getirildi.
- Savaş sırasındaki gizli antlaşmaların uygulanması karara bağlandı.
- İtilaf Devletleri ile İtalya arasında ilk görüş ayrılıkları ortaya çıkmıştır.
- En çok tartışılan konu Osmanlı Devleti ile imzalanacak antlaşma olsa da; Aralarında çıkar çatışması bulunan muzaffer taraflar, Osmanlı Devleti ile imzalanacak anlaşmaya karar veremediler.
- Bu konferansta alınan kararlar sonuçları itibariyle 2. Dünya Savaşı’na zemin hazırlamıştır. LLoyd George ise konferansta oldukça etkin olmuş İngiliz basını tarafından oldukça başarılı bir diplomat profili çizmiştir.
Hazırlayan: Selin Dikmen
- ↑ Alan Sharp, The Versailles Settlement: Peacemaking After the First World War, 1919–1923 (2nd ed. 2008)
- ↑ https://www.britannica.com/event/Paris-Peace-Conference
- ↑ Andrew J. Crozier, "The Establishment of the Mandates System 1919–25: Some Problems Created by the Paris Peace Conference," (Journal of Contemporary History, 1979)