Balkan Savaşları
8 Ekim 1912 - 30 Mayıs 1913 tarihleri arasında gerçekleşen 1. Balkan Savaşı ve akabinde 16 Haziran-10 Ağustos tarihleri arasında gerçekleşen 2. Balkan Savaşı’nın oluşturduğu savaşlar dizisidir. 1. Balkan Savaşı Osmanlı İmparatorluğu'na karşı Bulgaristan, Yunanistan, Sırbistan ve Karadağ arasında gerçekleşmişken 2. Balkan Savaşı’nda Bulgaristan’ın karşısında Yunanistan ve Sırbistan başta olmak üzere Osmanlı İmparatorluğu, Romanya ve Karadağ’ın olduğu görülür.
1. Balkan Savaşı
1789 Fransız Devrimi’yle yayılan milliyetçilik düşünceleri Balkanlar’a da sirayet etmiş, ilerleyen zamanda Osmanlı İmparatorluğu'nun hükmettiği toprakların içerisinde kalan Balkan devletleri ulus-devletleşme yolunda toprak taleplerini karşılamak, bununla birlikte Osmanlı İmparatorluğu'nu Balkanlardan çıkarmak amacıyla ittifaklar kurmaya çalışmıştır. 1. Balkan Savaşı çerçevesindeki ilk antlaşma Bulgaristan ile Sırbistan arasında gerçekleşmiş, daha sonra Bulgaristan-Yunanistan ve nihai olarak Karadağ, Sırbistan, Yunanistan ve Bulgaristan Osmanlı İmparatorluğu’na karşı ittifaklarını oluşturmuştur. [1] Özellikle Bulgaristan'ın, başkent İstanbul'a yakınlığıyla tehdit oluşturan Edirne üzerinde hak iddia etmesi, daha önce Balkanlardan Osmanlı İmparatorluğu'nun atılması hususunda teşvik edici davranan Rusya'nın ilgisini çekmiş, Rusya böyle bir krizle baş etmek istemediği için Balkan devletlerini statükoyu korumaları yönünde uyarmıştır. [2] Fakat uyarılar yerini bulmamış, 1912 yılında Karadağ’ın Osmanlı İmparatorluğu’na saldırısıyla savaş başlamış, imparatorluğun ciddi toprak kayıplarıyla sona ermiştir. Osmanlı İmparatorluğu’nun Balkan İttifakı’nın farkına bile varamamış olması, Balkanlar’da çıkacak bir savaşı tahayyül edemeyip hazırlıksız yakalanması, iç politikadaki ve askeri alandaki çekişmeler savaşın kaybedilmesi sonucunu doğurmuştur. Savaşın ardından Londra Antlaşması imzalanmış, bu antlaşmanın en önemli sonuçlarından biri Arnavutluk’un kurulması olmuştur. Osmanlı İmparatorluğu 1. Balkan Savaşı'nın sonunda Makedonya'yı Sırbistan ve Yunanistan'a, Selanik ve Girit'i Yunanistan'a, Trakya'nın büyük bölümünü ise Bulgaristan'a bırakmak durumunda kalmıştır.
2. Balkan Savaşı
1.Balkan Savaşı’nda Selanik’in Bulgarlar açısından Yunanistan’a kaybı, Makedonya’nın bölüşümü ile ilgili sıkıntılar ve paylaşılması düşünülen topraklarda Arnavutluk’un bağımsız bir devlet olarak ortaya çıkması Balkan devletlerinin kendi aralarındaki toprak çekişmelerini ayyuka çıkarmıştır. [3] Sırbistan ve Yunanistan Bulgaristan’a karşı ittifak oluşturmuş, Bulgaristan ise hem askeri gücünü yanlış değerlendirerek hem de Osmanlı İmparatorluğu’nun ve Romanya’nın savaşın dışında kalacağına inanarak Sırbistan ve Yunanistan’a savaş ilan etmiştir. [4] Savaşın sonucunda Bulgaristan Makedonya’da Sırbistan ve Yunanistan’a yenilmiş, Osmanlı İmparatorluğu Bulgaristan’a kaybettiği Edirne’ye kadar olan Trakya’daki topraklarını geri kazanmış, Romanya ise Bulgaristan’a ait olan Güney Dobruca’yı işgal etmiştir. [5] 2. Balkan Savaşı kaynaklarda "Bulgaristan’ın Felaketi" olarak yorumlanmaktadır. Savaş, 10 Ağustos 1913 yılında imzalanan Bükreş Antlaşması ile sona ermiştir. Her iki savaşın sonucunda en büyük toprak kaybını Osmanlı İmparatorluğu yaşamış, 500 yıldır hakimiyet kurulan bölgelerdeki topraklar Osmanlı İmparatorluğu'ndan kopan ulus-devletler tarafından bölüşülmüş, Balkanlar'da yıllar sürecek büyük göç dalgaları vuku bulmuştur.
- ↑ Barbara Jelavich, "Balkan Tarihi 2", çev: Zehra Savan, Hatice Uğur, 5. bs. (İstanbul: Küre Yayınları, 2017)
- ↑ Charles ve Barbara Jelavich, "The Establishment of the Balkan National States, 1804-1920", (Seattle, Londra: University of Washington Press, 1977)
- ↑ Jelavich, "Balkan Tarihi 2".
- ↑ Igor despot, "Savaşan Tarafların Gözüyle Balkan Savaşları", çev: Mete Tunçay, (İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2020)
- ↑ Dennis P. Hupchick, "The Balkans from Constantinople to Communism", (New York: Palgrave, 2002)