Başat Güç
YENİDEN YAZ
Lütfen bu sayfayı yeniden yazınız.
Bu uyarının hizmetlilerce belirtilmesinin çeşitli sebepleri olabilir
*Uygunsuz üslup,
*Gereksiz şekilde uzatılmış cümleler,
*Objektiflikten uzak üslup vs.
Başat güç (dominant power), temel olarak uluslararası sistemde baskın olan devleti tanımlamaktadır. Bu bağlamda başat güç, sahip olduğu ekonomik kapasite, nüfus ve askeri güç özellikleri ile diğer devletleri denetleyebilme kapasitesine erişmiş olan devlet diye tanımlanabilmektedir. [1] Kavram, Polonya asıllı bir Yahudi olan George Modelski tarafından geliştirilmiştir. Modelski'nin kuramına göre, dünya tarihi, denizaşırı sömürgeciliğin başladığı 15.yy'dan itibaren, yüz yıllık süreçler halinde belirli bir devletin güçlenmesi ile ilerlemektedir. Kuram, yüz yıllık süreçler sonunda, başat güç olan devlete başka bir devletin meydan okumayacağını ve bu çatışmadan başka bir devletin (genellikle 3. bir devlet) güçlenerek başat gücün statüsünü elinden alacağını vurgulamaktadır. Ancak, başat güç olarak yükselecek devlet okyanusa hakim olmalıdır [2]. Modelski, teoride oluşturduğu bu kuramı pratiğe uygulamış ve 15.yy'dan itibaren başat güç devletlerini incelemiştir. Buna göre 15.yy'da Hint Okyanusu ve Güney Atlas Okyanusu’ndaki ticaret yollarına hakim olan Portekiz bu statüyü elinde tutarken, Fas Sultanlığı ile yapılan Vadi’s Seyl savaşında (1578) Portekiz İmparatoru 1. Sebastiao hayatını kaybetmiş ve Portekiz İmparatorluğu gücünü kaybetmeye başlayıp İspanya tarafından ülke ele geçirilmiştir [3]. Bu rekabetten 16.yy.da İspanya başat güç konumuna sahip olmuştur. Bu konum 1568 Hollanda-İspanya savaşı ile İspanyol Armadasının ağır yenilgisiyle birlikte Hollanda'ya geçmiştir. Bununla beraber, 18.yy Fransa dönemine, yedi yıl savaşları ile İngiltere'nin meydan okuması ile 19.yy.da denizlere egemen olan İngiltere’nin yükselişi yaşanmaktadır ki bu egemenliğe Almanya’nın meydan okumasından ve bu doğrultuda iki dünya savaşının yaşanmasının ardından 20. yy başat gücü olarak ABD yükselmiştir. Soğuk Savaş döneminde ise ABD'nin başat güç konumuna Sovyetler Birliği tarafından meydan okunmuştur.
- ↑ Çınar, Y. (2013). BÖLGESEL GÜÇ, BAŞAT GÜÇ KAVRAMLARI EKSENİNDE ASKERİ GÜÇ ANALİZİ. http://www.usbed.org/guvenlik/news-bolgesel-guc-basat-guc-kavramlari-ekseninde-askeri-guc-analizi.html (Erişim Tarihi: 10.06.2018)
- ↑ Sander, O. (2016). Siyasi Tarih-İlk Çağlardan 1918'e. İmge Kitapevi Yayınları.
- ↑ Yangın, İ. (2016). Başat Güç kuramı (Dominant Power). Süperhaber, http://www.superhaber.tv/o-ajan-kimdi-21929-makale (Erişim Tarihi: 31.01.2018)