Tanzimat Fermanı

Tanzimat’ ın ilanından (3 Kasım 1839) önce tanzimat kullanılmaya başlanmıştır. Tanzimat' ın gerçek manada II.Mahmud döneminde başladığına inanan düşünürler bunun dönemin çekişmelerinden kaynaklı tam olarak gerçekleşemediğini söylemektedirler. Tanzimat en dar anlamıyla, Sultan Abdülmecid’ in 3 Kasım 1839’ da Gülhane’ de Mustafa Reşit Paşa tarafından okunan hatt-ı hümayundur. Tanzimatın iki esas amacı vardı. Bunlardan ilki milliyetçi fikirlerin önünü almaktı. İkincisi ise merkezi otoriteyi imparatorluğun tamamında hakim kılmaktı. Tanzimat Fermanı yalnızca isyanları bastırmak amacıyla değil Avrupalı devletlerin desteğinin alınabilmesi için de yapıldı. İngiltere reformlar konusunda son derece olumlu bir yaklaşıma sahipti. Avrupa’ da Tanzimat Fermanına dair olumlu izlenim doğmasına neden olan en önemli gelişme, bundan böyle Osmanlı tebaasının ’bila tefrik cins ü mezhep’ kanun önünde eşit olduğunun ilan edilmesiydi. Bu durum yüzyıllardır korunan millet sisteminin çöküşünü de hızlandırdı. Ferman ne lafzen ne de ruhen bir anayasa değildi. Getirmek istediği kurumlar neticesinde Türkiye’ de anayasal hareketin başlangıcı olarak gösterilebilir. Reformlar İngiltere ve Fransa tarafından olumlu karşılanırken, Avusturya ile Rusya tarafından olumsuz karşılanmıştır.