"Köktendincilik (Fundamentalism)" sayfasının sürümleri arasındaki fark
("Köktendincilik,dinsel kuralları temel alan, toplumsal yaşamı ve düzeni dinsel kurallara uydurmak isteyen, dinin toplum yaşamının her alanını denetle..." içeriğiyle yeni sayfa oluşturdu) |
|||
| 1. satır: | 1. satır: | ||
| − | Köktendincilik,dinsel kuralları temel alan, toplumsal yaşamı ve düzeni dinsel kurallara uydurmak isteyen, dinin toplum yaşamının her alanını denetlemesini savunan, din kurallarının toplum yaşamında egemen olması için aşırı ölçüde çaba harcayan, bu uğurda terör eylemlerine bile girişebilen, Tanrısal kurallar dışında hiçbir şeye yaşam hakkı tanımayan, çağdışı, katı dinsel akım. Genellikle dini esaslı asli kaidelere geri dönme talebiyle kendini belli eden ve bu kaidelere katı bir biçimde bağlı olan, laiklik karşıtı ve diğer görüşlere karşı toleranssız dini hareketler veya bakış açılarını anlatmak için kullanılan bir terimdir.<ref> Wikipedia, “Köktendincilik”,<https://tr.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6ktendincilik> E.T.:24.03.18 </ref> Köktendincilik, genellikle dini tabiattaki bir dizi kurala sıkı sıkıya bağlı, çağdaş sosyal ve siyasi yaşam ile ilgili üzerinde uzlaşılmış prensiplere karşı tepkisi olan inancı belirtir.<ref> Marty, M.E. and R.S. Appleby (1995), Fundamentalism Comprehended, Chicago: University of Chicago Press, s. 1.</ref > Bu terimin ortaya çıkışı da oldukça ilginçtir. 1920’lerde Amerika Birleşik Devletleri’nde Kaliforniya’daki iki büyük petrol devi Lyman ve Milton Stewart, The Fundamentals adını verdikleri bir dizi yayınla Hıristiyanlık için geçerli 5 önemli kuralı belirlemiş ve bu 5 kuralı savunanları Hıristiyan köktendinci olarak tanımlamışlardır. Bu 5 kural ise şunlardır; İncil’in hatasızlığını savunmak, Hz. Meryem’in bakire doğumuna inanmak, Hz. İsa’nın kefaretine ve dirilişine inanmak, mucizelere inanmak ve Evanjelik “dispensationalism” (Tanrı’nın İsrailoğulları gibi bazı gruplara ayrıcalık tanıması) anlayışını benimsemek.<ref> | + | Köktendincilik,dinsel kuralları temel alan, toplumsal yaşamı ve düzeni dinsel kurallara uydurmak isteyen, dinin toplum yaşamının her alanını denetlemesini savunan, din kurallarının toplum yaşamında egemen olması için aşırı ölçüde çaba harcayan, bu uğurda terör eylemlerine bile girişebilen, Tanrısal kurallar dışında hiçbir şeye yaşam hakkı tanımayan, çağdışı, katı dinsel akım. Genellikle dini esaslı asli kaidelere geri dönme talebiyle kendini belli eden ve bu kaidelere katı bir biçimde bağlı olan, laiklik karşıtı ve diğer görüşlere karşı toleranssız dini hareketler veya bakış açılarını anlatmak için kullanılan bir terimdir.<ref> Wikipedia, “Köktendincilik”,<https://tr.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6ktendincilik> E.T.:24.03.18 </ref> Köktendincilik, genellikle dini tabiattaki bir dizi kurala sıkı sıkıya bağlı, çağdaş sosyal ve siyasi yaşam ile ilgili üzerinde uzlaşılmış prensiplere karşı tepkisi olan inancı belirtir.<ref> Marty, M.E. and R.S. Appleby (1995), Fundamentalism Comprehended, Chicago: University of Chicago Press, s. 1.</ref > Bu terimin ortaya çıkışı da oldukça ilginçtir. 1920’lerde Amerika Birleşik Devletleri’nde Kaliforniya’daki iki büyük petrol devi Lyman ve Milton Stewart, The Fundamentals adını verdikleri bir dizi yayınla Hıristiyanlık için geçerli 5 önemli kuralı belirlemiş ve bu 5 kuralı savunanları Hıristiyan köktendinci olarak tanımlamışlardır. Bu 5 kural ise şunlardır; İncil’in hatasızlığını savunmak, Hz. Meryem’in bakire doğumuna inanmak, Hz. İsa’nın kefaretine ve dirilişine inanmak, mucizelere inanmak ve Evanjelik “dispensationalism” (Tanrı’nın İsrailoğulları gibi bazı gruplara ayrıcalık tanıması) anlayışını benimsemek.<ref> Balmer, R. (1989), Mine Eyes Have Seen the Glory: A Journey into the Evangelical Subculture in America, New York: Oxford University Press </ref> Köktendinci tanımının ilk kullanılışı 1920’lerde Lyman ve Stewart tarafından gerçekleştirilse de, tarih boyunca farklı dinlere mensup birçok köktendinci dünyada var olmuştur. |
Köktendinci grupların diğer insan toplulukları ve hatta diğer dindar insanlardan farkı; kendilerini diğer (öteki) gruplar ve kişilerden kesin şekilde ayırmaları ve diğerleri tarafından tehdit edildiklerini düşündüklerinde kolaylıkla şiddete başvurabilmeleridir.<ref> Volkan, Vamık D. (2009), “Religious fundamentalism and violence”, in On Freud’s “Future of an Illusion”, (Eds.) Salman Akhtar, and O’Neil, M., London: Karnac Books. s. 2. </ref> Ancak bu tespit, “her köktendinci grup şiddete meyillidir” anlamına gelmemektedir. Örneğin, Volkan’ın örnek verdiği Estonya’nın Peipsi Gölü civarında yaşayan Rus kökenli Ortodoks “Eski İnanışçılar – Old Believers” grubu, şiddeti reddetmeleri bağlamında bu duruma güzel bir örnektir. Ancak buna karşın, başta İslamiyet olmak üzere tüm temel dinlerde (Hıristiyanlık, Yahudilik, Budizm, Hinduizm, Sihizm ve Konfüçyüsçülük) şiddet ve terörizm eylemlerine karışan köktendinci gruplar da vardır. 11 Eylül (9/11) saldırıları sonrasında İslam dinine yönelik olumsuz imaj ve saldırılar çoğaldığı için, günümüzde “köktendinci” terimi daha çok Müslüman radikaller için zikredilmekte ve Hıristiyan radikaller için “dini sağ” (religious right) ya da “muhafazakâr” (conservative) terimi tercih edilmektedir. Elbette bu, son derece taraflı ve yanlış bir uygulama olup, Batı’nın siyasi ve kültürel ayrımcılığının sonucudur. | Köktendinci grupların diğer insan toplulukları ve hatta diğer dindar insanlardan farkı; kendilerini diğer (öteki) gruplar ve kişilerden kesin şekilde ayırmaları ve diğerleri tarafından tehdit edildiklerini düşündüklerinde kolaylıkla şiddete başvurabilmeleridir.<ref> Volkan, Vamık D. (2009), “Religious fundamentalism and violence”, in On Freud’s “Future of an Illusion”, (Eds.) Salman Akhtar, and O’Neil, M., London: Karnac Books. s. 2. </ref> Ancak bu tespit, “her köktendinci grup şiddete meyillidir” anlamına gelmemektedir. Örneğin, Volkan’ın örnek verdiği Estonya’nın Peipsi Gölü civarında yaşayan Rus kökenli Ortodoks “Eski İnanışçılar – Old Believers” grubu, şiddeti reddetmeleri bağlamında bu duruma güzel bir örnektir. Ancak buna karşın, başta İslamiyet olmak üzere tüm temel dinlerde (Hıristiyanlık, Yahudilik, Budizm, Hinduizm, Sihizm ve Konfüçyüsçülük) şiddet ve terörizm eylemlerine karışan köktendinci gruplar da vardır. 11 Eylül (9/11) saldırıları sonrasında İslam dinine yönelik olumsuz imaj ve saldırılar çoğaldığı için, günümüzde “köktendinci” terimi daha çok Müslüman radikaller için zikredilmekte ve Hıristiyan radikaller için “dini sağ” (religious right) ya da “muhafazakâr” (conservative) terimi tercih edilmektedir. Elbette bu, son derece taraflı ve yanlış bir uygulama olup, Batı’nın siyasi ve kültürel ayrımcılığının sonucudur. | ||
{{Kaynakça}} | {{Kaynakça}} | ||
03.23, 2 Nisan 2018 itibarı ile sayfanın şu anki hâli
Köktendincilik,dinsel kuralları temel alan, toplumsal yaşamı ve düzeni dinsel kurallara uydurmak isteyen, dinin toplum yaşamının her alanını denetlemesini savunan, din kurallarının toplum yaşamında egemen olması için aşırı ölçüde çaba harcayan, bu uğurda terör eylemlerine bile girişebilen, Tanrısal kurallar dışında hiçbir şeye yaşam hakkı tanımayan, çağdışı, katı dinsel akım. Genellikle dini esaslı asli kaidelere geri dönme talebiyle kendini belli eden ve bu kaidelere katı bir biçimde bağlı olan, laiklik karşıtı ve diğer görüşlere karşı toleranssız dini hareketler veya bakış açılarını anlatmak için kullanılan bir terimdir.[1] Köktendincilik, genellikle dini tabiattaki bir dizi kurala sıkı sıkıya bağlı, çağdaş sosyal ve siyasi yaşam ile ilgili üzerinde uzlaşılmış prensiplere karşı tepkisi olan inancı belirtir.[2] Bu terimin ortaya çıkışı da oldukça ilginçtir. 1920’lerde Amerika Birleşik Devletleri’nde Kaliforniya’daki iki büyük petrol devi Lyman ve Milton Stewart, The Fundamentals adını verdikleri bir dizi yayınla Hıristiyanlık için geçerli 5 önemli kuralı belirlemiş ve bu 5 kuralı savunanları Hıristiyan köktendinci olarak tanımlamışlardır. Bu 5 kural ise şunlardır; İncil’in hatasızlığını savunmak, Hz. Meryem’in bakire doğumuna inanmak, Hz. İsa’nın kefaretine ve dirilişine inanmak, mucizelere inanmak ve Evanjelik “dispensationalism” (Tanrı’nın İsrailoğulları gibi bazı gruplara ayrıcalık tanıması) anlayışını benimsemek.[3] Köktendinci tanımının ilk kullanılışı 1920’lerde Lyman ve Stewart tarafından gerçekleştirilse de, tarih boyunca farklı dinlere mensup birçok köktendinci dünyada var olmuştur.
Köktendinci grupların diğer insan toplulukları ve hatta diğer dindar insanlardan farkı; kendilerini diğer (öteki) gruplar ve kişilerden kesin şekilde ayırmaları ve diğerleri tarafından tehdit edildiklerini düşündüklerinde kolaylıkla şiddete başvurabilmeleridir.[4] Ancak bu tespit, “her köktendinci grup şiddete meyillidir” anlamına gelmemektedir. Örneğin, Volkan’ın örnek verdiği Estonya’nın Peipsi Gölü civarında yaşayan Rus kökenli Ortodoks “Eski İnanışçılar – Old Believers” grubu, şiddeti reddetmeleri bağlamında bu duruma güzel bir örnektir. Ancak buna karşın, başta İslamiyet olmak üzere tüm temel dinlerde (Hıristiyanlık, Yahudilik, Budizm, Hinduizm, Sihizm ve Konfüçyüsçülük) şiddet ve terörizm eylemlerine karışan köktendinci gruplar da vardır. 11 Eylül (9/11) saldırıları sonrasında İslam dinine yönelik olumsuz imaj ve saldırılar çoğaldığı için, günümüzde “köktendinci” terimi daha çok Müslüman radikaller için zikredilmekte ve Hıristiyan radikaller için “dini sağ” (religious right) ya da “muhafazakâr” (conservative) terimi tercih edilmektedir. Elbette bu, son derece taraflı ve yanlış bir uygulama olup, Batı’nın siyasi ve kültürel ayrımcılığının sonucudur.
- ↑ Wikipedia, “Köktendincilik”,<https://tr.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6ktendincilik> E.T.:24.03.18
- ↑ Marty, M.E. and R.S. Appleby (1995), Fundamentalism Comprehended, Chicago: University of Chicago Press, s. 1.
- ↑ Balmer, R. (1989), Mine Eyes Have Seen the Glory: A Journey into the Evangelical Subculture in America, New York: Oxford University Press
- ↑ Volkan, Vamık D. (2009), “Religious fundamentalism and violence”, in On Freud’s “Future of an Illusion”, (Eds.) Salman Akhtar, and O’Neil, M., London: Karnac Books. s. 2.