"Persona non Grata" sayfasının sürümleri arasındaki fark
(Persona non Grata, istenmeyen kişi, diplomaside siyasi dokunulmazlık hakkı sebebiyle herhangi bir kovuşturmadan korunan yabancı bir diplomatik görevliye herhangi bir ülkenin uygulayabileceği en ciddi kınama biçimi.) |
Ersin Kopuz (mesaj | katkılar) |
||
| (Aynı kullanıcının aradaki bir diğer değişikliği gösterilmiyor) | |||
| 5. satır: | 5. satır: | ||
==Tanımı== | ==Tanımı== | ||
| − | Profesör Gamboa’nın 1973 tarihli ''Uluslararası Hukuk ve Diplomasi Sözlüğü'' kitabında yazdığı tanıma göre ''Persona non Grata'' terimi | + | Profesör Gamboa’nın 1973 tarihli ''Uluslararası Hukuk ve Diplomasi Sözlüğü'' kitabında yazdığı tanıma göre ''Persona non Grata'' terimi “''Bir diplomatın, görevine başladıktan sonra veya görevli olduğu devletin topraklarına varmadan önce resmi görevine atandığı ülkenin hükümeti tarafından hoş karşılanmaması durumu ile ilgili terim”'' olarak geçmektedir.<ref>Fakhoury, Amer. (2017). Persona Non Grata: The Obligation of Diplomats to Respect the Laws and Regulations of the Hosting S. https://www.researchgate.net/publication/328718280_Persona_Non_Grata_The_Obligation_of_Diplomats_to_Respect_the_Laws_and_Regulations_of_the_Hosting_S</ref> |
| − | Bir diplomatik görevlinin dışişleri bakanlıkları tarafından Persona non Grata, ''istenmeyen kişi | + | |
| − | Uluslararası Hukuka göre | + | Bir diplomatik görevlinin dışişleri bakanlıkları tarafından ''Persona non Grata,'' istenmeyen kişi ilan edilmesi kişinin deklarasyon yoluyla ülke sınırları dışına çıkarılacağının veya sınırlardan içeriye alınmayacağının duyurulması anlamına gelmektedir. |
| + | Uluslararası Hukuka göre; her egemen devlet başka bir devletten diplomatik elçi alınıp alınmayacağını, kabul edilen elçi ile resmi işlere devam edilip edilmeyeceğini belirleme hakkına sahiptir. '''Diplomatik İlişkiler Hakkında Viyana Sözleşmesi''' ''(Vienna Convention on Diplomatic Relations – 1961)'' diplomatik veya konsolosluk ilişkilerinin düzenlenmesine ilişkin usulleri kapsamaktadır. Bu sözleşmenin 9. maddesi gereğince; | ||
''“Kabul eden Devlet, herhangi bir zaman ve kararının gerekçesini açıklamak zorunluluğunda olmaksızın, gönderen Devlete misyon şefinin veya misyon diplomatik kadrosunun herhangi bir üyesinin istenmeyen şahıs (persona non grata) olduğunu veya misyon kadrosunun herhangi bir başka üyesinin kabule şayan olmadığını bildirebilir. Bu takdirde, gönderen Devlet, duruma göre, ilgili şahsı geri çağırır veya misyondaki görevine son verir. Bir şahıs kabul eden devletin, ülkesine gelmeden önce de istenmeyen veya kabule şayan olmayan şahıs olarak ilan edilebilir.”'' <ref>18 Nisan 1961 Tarihli Diplomatik İlişkiler Hakkında Viyana Sözleşmesine Katılmamızın Uygun Bulunduğuna Dair Kanun, Sayı: 18513, Kanun No: 3042 https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc068/kanuntbmmc068/kanuntbmmc06803042.pdf</ref> | ''“Kabul eden Devlet, herhangi bir zaman ve kararının gerekçesini açıklamak zorunluluğunda olmaksızın, gönderen Devlete misyon şefinin veya misyon diplomatik kadrosunun herhangi bir üyesinin istenmeyen şahıs (persona non grata) olduğunu veya misyon kadrosunun herhangi bir başka üyesinin kabule şayan olmadığını bildirebilir. Bu takdirde, gönderen Devlet, duruma göre, ilgili şahsı geri çağırır veya misyondaki görevine son verir. Bir şahıs kabul eden devletin, ülkesine gelmeden önce de istenmeyen veya kabule şayan olmayan şahıs olarak ilan edilebilir.”'' <ref>18 Nisan 1961 Tarihli Diplomatik İlişkiler Hakkında Viyana Sözleşmesine Katılmamızın Uygun Bulunduğuna Dair Kanun, Sayı: 18513, Kanun No: 3042 https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc068/kanuntbmmc068/kanuntbmmc06803042.pdf</ref> | ||
| − | Bir diplomatik görevlinin, ülkenin hükümeti tarafından Persona non Grata ilan edilmesi için birtakım sebepler bulunmaktadır. Bu sebepler başlıca: | + | Bir diplomatik görevlinin, ülkenin hükümeti tarafından ''Persona non Grata'' ilan edilmesi için birtakım sebepler bulunmaktadır. Bu sebepler başlıca: |
| + | |||
| + | * Ev sahibi devletin yasalarını ihlal etmek, | ||
| + | |||
| + | * Gönderen devletlerin ev sahibi devletlerin çıkarlarına karşı olumsuz tutumu, | ||
| + | |||
| + | * Ev sahibi devletin politikalarına veya herhangi bir iç meselesine müdahale etmek, | ||
| + | |||
| + | * Misilleme (Diplomatik görevlisi başka bir ülkede Persona Non Grata ilan edilen devletin, bu ilana karşılık olarak o devlete ait olan diplomatik görevliyi de kendi ülkesinde Persona Non Grata ilan etmesi) olarak sıralanabilir. <ref>Fakhoury, Amer. (2017). Persona Non Grata: The Obligation of Diplomats to Respect the Laws and Regulations of the Hosting S. https://www.researchgate.net/publication/328718280_Persona_Non_Grata_The_Obligation_of_Diplomats_to_Respect_the_Laws_and_Regulations_of_the_Hosting_S</ref> | ||
| 25. satır: | 34. satır: | ||
2019 yılının Mart ayında Almanya’nın Caracas büyükelçisi Daniel Kriener, Venezuela’nın iç işlerine karıştığı gerekçesiyle persona non grata ilan edilmiştir.<ref>"German ambassador to Venezuela declared persona non grata",''"DW"'', Mart 06, 2019. https://www.dw.com/en/german-ambassador-to-venezuela-declared-persona-non-grata/a-47798421</ref> | 2019 yılının Mart ayında Almanya’nın Caracas büyükelçisi Daniel Kriener, Venezuela’nın iç işlerine karıştığı gerekçesiyle persona non grata ilan edilmiştir.<ref>"German ambassador to Venezuela declared persona non grata",''"DW"'', Mart 06, 2019. https://www.dw.com/en/german-ambassador-to-venezuela-declared-persona-non-grata/a-47798421</ref> | ||
| + | |||
| + | |||
| + | |||
| + | |||
| + | |||
| + | |||
| + | |||
'''Hazırlayan: Hatice Yağmur Kara''' | '''Hazırlayan: Hatice Yağmur Kara''' | ||
| + | |||
| + | |||
23.31, 31 Ekim 2021 itibarı ile sayfanın şu anki hâli
Latince terminolojide “Persona non Grata” (çoğulu Personae non Gretae) olarak kullanılan terim, Türkçede “istenmeyen kişi” anlamına gelmektedir. Persona non Grata ilanı, diplomaside siyasi dokunulmazlık hakkı sebebiyle herhangi bir kovuşturmadan korunan yabancı bir diplomatik görevliye, bulunulan ülkenin uygulayabileceği en ciddi kınama biçimi olarak kabul edilmektedir.
Tanımı
Profesör Gamboa’nın 1973 tarihli Uluslararası Hukuk ve Diplomasi Sözlüğü kitabında yazdığı tanıma göre Persona non Grata terimi “Bir diplomatın, görevine başladıktan sonra veya görevli olduğu devletin topraklarına varmadan önce resmi görevine atandığı ülkenin hükümeti tarafından hoş karşılanmaması durumu ile ilgili terim” olarak geçmektedir.[1]
Bir diplomatik görevlinin dışişleri bakanlıkları tarafından Persona non Grata, istenmeyen kişi ilan edilmesi kişinin deklarasyon yoluyla ülke sınırları dışına çıkarılacağının veya sınırlardan içeriye alınmayacağının duyurulması anlamına gelmektedir. Uluslararası Hukuka göre; her egemen devlet başka bir devletten diplomatik elçi alınıp alınmayacağını, kabul edilen elçi ile resmi işlere devam edilip edilmeyeceğini belirleme hakkına sahiptir. Diplomatik İlişkiler Hakkında Viyana Sözleşmesi (Vienna Convention on Diplomatic Relations – 1961) diplomatik veya konsolosluk ilişkilerinin düzenlenmesine ilişkin usulleri kapsamaktadır. Bu sözleşmenin 9. maddesi gereğince;
“Kabul eden Devlet, herhangi bir zaman ve kararının gerekçesini açıklamak zorunluluğunda olmaksızın, gönderen Devlete misyon şefinin veya misyon diplomatik kadrosunun herhangi bir üyesinin istenmeyen şahıs (persona non grata) olduğunu veya misyon kadrosunun herhangi bir başka üyesinin kabule şayan olmadığını bildirebilir. Bu takdirde, gönderen Devlet, duruma göre, ilgili şahsı geri çağırır veya misyondaki görevine son verir. Bir şahıs kabul eden devletin, ülkesine gelmeden önce de istenmeyen veya kabule şayan olmayan şahıs olarak ilan edilebilir.” [2]
Bir diplomatik görevlinin, ülkenin hükümeti tarafından Persona non Grata ilan edilmesi için birtakım sebepler bulunmaktadır. Bu sebepler başlıca:
- Ev sahibi devletin yasalarını ihlal etmek,
- Gönderen devletlerin ev sahibi devletlerin çıkarlarına karşı olumsuz tutumu,
- Ev sahibi devletin politikalarına veya herhangi bir iç meselesine müdahale etmek,
- Misilleme (Diplomatik görevlisi başka bir ülkede Persona Non Grata ilan edilen devletin, bu ilana karşılık olarak o devlete ait olan diplomatik görevliyi de kendi ülkesinde Persona Non Grata ilan etmesi) olarak sıralanabilir. [3]
Persona non Grata Örnekleri
Kasım 2013’te Mısır’ın, Türkiye’nin Kahire Büyükelçisi Hüseyin Avni Botsalı’yı istenmeyen kişi ilan etmesinin ardından Türkiye de misilleme yaparak Mısır’ın Ankara Büyükelçisi Abderahman Salaheldin’i istenmeyen adam ilan etmesi.[4]
2016 yılında ABD Dışişleri Bakanlığı, Washington'daki büyükelçilikte ve San Fransisco'daki konsoloslukta çalışan 35 Rus diplomatı bilgisayar korsanlığı yoluyla başkanlık seçimlerine müdahale iddiaları nedeniyle persona non grata ilan etmiştir. [5]
2019 yılının Mart ayında Almanya’nın Caracas büyükelçisi Daniel Kriener, Venezuela’nın iç işlerine karıştığı gerekçesiyle persona non grata ilan edilmiştir.[6]
Hazırlayan: Hatice Yağmur Kara
- ↑ Fakhoury, Amer. (2017). Persona Non Grata: The Obligation of Diplomats to Respect the Laws and Regulations of the Hosting S. https://www.researchgate.net/publication/328718280_Persona_Non_Grata_The_Obligation_of_Diplomats_to_Respect_the_Laws_and_Regulations_of_the_Hosting_S
- ↑ 18 Nisan 1961 Tarihli Diplomatik İlişkiler Hakkında Viyana Sözleşmesine Katılmamızın Uygun Bulunduğuna Dair Kanun, Sayı: 18513, Kanun No: 3042 https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc068/kanuntbmmc068/kanuntbmmc06803042.pdf
- ↑ Fakhoury, Amer. (2017). Persona Non Grata: The Obligation of Diplomats to Respect the Laws and Regulations of the Hosting S. https://www.researchgate.net/publication/328718280_Persona_Non_Grata_The_Obligation_of_Diplomats_to_Respect_the_Laws_and_Regulations_of_the_Hosting_S
- ↑ "Kahire büyükelçisi istenmeyen adam ilan edildi","Dünya Gazetesi" Kasım 23, 2013. https://www.dunya.com/gundem/kahire-buyukelcisi-istenmeyen-adam-ilan-edildi-haberi-228329
- ↑ "ABD, 35 Rus diplomatı 'istenmeyen adam' ilan etti", "BBC News Türkçe" Aralık 29, 2016. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-38462117
- ↑ "German ambassador to Venezuela declared persona non grata","DW", Mart 06, 2019. https://www.dw.com/en/german-ambassador-to-venezuela-declared-persona-non-grata/a-47798421